Το άρθρο αυτό αποτελεί προσαρμογή της πρωτότυπης [1] εκδοχής του άρθρου της ιστοσελίδας La Publica [2]. Εδώ αναδημοσιεύεται βάσει συμφωνίας διαμοιρασμού περιεχομένου. Η πρωτότυπη εκδοχή στη γλώσσα αϊμάρα διατίθεται εδώ [3].
Στις πανεπιστημιακές αίθουσες γίνεται λόγος για την αποαποικιοποίηση και τον σεβασμό στην Μητέρα-Γη. Εκεί οι φοιτητές σπουδάζουν μηχανική τροφίμων, κτηνιατρική, αγρονομία και μηχανική υφασμάτων επαναφέροντας την αρχαία τεχνοτροπία και χρησιμοποιώντας νέα φυσικά προϊόντα, ενώ παράλληλα στηρίζουν τη δημιουργία κοινοτικών επιχειρήσεων.
Καλώς ήρθατε, λοιπόν, στο Πανεπιστήμιο της Βολιβίας “Tupac Katari” [4], γνωστό και ως Unibol. Το Πανεπιστήμιο αυτό που βρίσκεται στην πόλη Warisata κοντά στην πρωτεύουσα Λα Παζ και φέρνει κοντά αυτόχθονες μαθητές από την Βολιβία, με στόχο να συνδυάσει την επίσημη ακαδημαϊκή μόρφωση με την παραδοσιακή γνώση των αυτόχθονων κοινοτήτων της περιοχής.
Στις παρακάτω μαρτυρίες κάποιοι από τους φοιτητές του πανεπιστημίου μοιράζονται μαζί μας τις εντυπώσεις τους, τις εμπειρίες τους και τη σημασία του να ανήκεις σε ένα τέτοιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την προσωπική σου εξέλιξη. Για πολλούς από αυτούς, οι σπουδές στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο συνδέονται με την αναβίωση της γνώσης των προγόνων, με την ενίσχυση του τρόπου σκέψης εναντίον της αποικιοκρατίας και με την ανάπτυξη ενός διαπολιτισμικού και ανοιχτού σε όλους τρόπου παραγωγής γνώσης.
Μια εκπαίδευση ανοιχτή σε όλους
Η Noemí Campos Yarari, φοιτήτρια του τμήματος μηχανικής υφασμάτων, λέει για το πανεπιστήμιο:
Soy de la provincia paceña Muñecas [5], de la segunda sección Ayata, comunidad Huancarani […] Considero muy buena [la universidad] porque acoge a estudiantes que en su mayoría provienen de las provincias, del campo, de hogares con pocos recursos.
Κατάγομαι από την περιοχή Muñecas [5] που βρίσκεται στα περίχωρα της πόλης Λα Παζ. Συγκεκριμένα κατάγομαι από τον τομέα Ayata, τον δεύτερο τομέα της κοινότητας Huancarani […] Νομίζω πως πρόκειται για ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο, το οποίο καλωσορίζει, κατά κύριο λόγο, φοιτητές που κατάγονται από τα περίχωρα, την επαρχία και από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα.
Ο José Luis Atanacio Maraza, ο Guido Mendoza Quispe, η Maria Apaza Condori και η Teodora Yanaguaya Pillco είναι τέσσερις από τους φοιτητές του τμήματος μηχανικής τροφίμων. Μας μιλούν για τη σημασία της ειδικότητάς τους και με λίγα λόγια μας παρουσιάζουν την ιστορία της:
La Universidad Indígena Boliviana Aymara Tupak Katari existe gracias a la lucha de nuestros abuelos en muchos sentidos, por ejemplo en la siembra de alimentos. Ahora, desde la carrera de Ingeniería de alimentos (las otras tres son Veterinaria, Agronomía e Ingeniería textil), que ya tiene seis años, nos toca recuperar la tecnología ancestral, dar valor agregado a la materia prima e innovar con nuevos productos naturales, así como apoyar en la creación de empresas comunitarias en nuestras comunidades. Todo para el vivir bien de los bolivianos.
La Unibol fue fundada el 2 de agosto de 2008 (DS Nº 29664) en honor de nuestro líder indígena Julián Apaza Nina, alias Tupak Katari. Con su nacimiento se ha salido al paso de la discriminación que había en el país para el ingreso a las universidades.
Το Πανεπιστήμιο Aymara της Βολιβίας “Tupac Katari” οφείλει την ύπαρξή του στον αγώνα των προγόνων μας σε πολλούς τομείς, για παράδειγμα στην καλλιέργεια τροφής. Στο τμήμα σπουδών μηχανικής τροφίμων (τα άλλα τρία τμήματα αποτελούν η κτηνιατρική, η αγρονομία και η μηχανική υφασμάτων), το οποίο μετράει ήδη έξι χρόνια λειτουργίας, καλούμαστε να επαναφέρουμε την αρχαία τεχνοτροπία, να δώσουμε αξία στο ακατέργαστο υλικό και να παρουσιάσουμε νέα φυσικά υλικά. Ακόμα καλούμαστε να στηρίξουμε την δημιουργία κοινοτικών επιχειρήσεων στις κοινότητές μας. Ασχολούμαστε δηλαδή με ό,τι θα μπορούσε να φέρει ευημερία στου Βολιβιανούς.
Το Πανεπιστήμιο ιδρύθηκε στις 2 Αυγούστου του 2008 προς τιμή του γηγενή ηγέτη μας Julian Apaza Nina, γνωστού επίσης και ως Tupac Katari. Η ίδρυσή του αντιπροσώπευε ένα κίνημα κατά των διακρίσεων που συναντάμε στα πανεπιστήμια όλης της χώρας.
Ο Ruben Castillo Quispe, φοιτητής της αγρονομίας, μιλάει για το πως ήρθε στο πανεπιστήμιο Unibol:
Nací en la comunidad de Ispaya Tocoli, en el municipio Ancoraimes de la provincia Omasuyos (La Paz), que se encuentra a orillas del lago Titicaca.
Estudié en la escuelita de la comunidad y tuve que enfrentar la dura caminata diaria de seis horas (ida y vuelta). Era el colegio más cercano a mi comunidad, así que no tuve otra alternativa.
Con todo y dificultades pude terminar el colegio y luego fui a prestar mi servicio militar. Al retornar a mi casa luego de un año, tenía muchas ganas de seguir estudiando. Quería ir a la universidad y sobre todo me gustaba el estudio de lenguas.
Ahora estoy estudiando en la Unibol, donde no hay la carrera de Lingüística; pero avanzo […] y ya estoy en sexto semestre.
Γεννήθηκα στην κοινότητα Ispaya Tocoli που ανήκει στον δήμο Ancoraimes της επαρχίας Omasuyos (Λα Παζ) στις όχθες της λίμνης Τιτικάκα.
Φοίτησα στο μικρό σχολείο της κοινότητας και καθημερινά έπρεπε να περπατώ επί έξι ώρες για να φτάσω εκεί. Ήταν το πιο κοντινό σχολείο στην κοινότητά μου οπότε δεν είχα άλλη επιλογή.
Παρά τις δυσκολίες αποφοίτησα από το σχολείο και μετά εκπλήρωσα τις στρατιωτικές μου υποχρεώσεις. Επιστρέφοντας σπίτι μετά από έναν χρόνο ήθελα πραγματικά να συνεχίσω τις σπουδές μου. Ήθελα να μπω στο πανεπιστήμιο και ιδιαίτερα επιθυμούσα να ασχοληθώ με τη μελέτη των γλωσσών.
Τώρα σπουδάζω στο Unibol, και παρόλο που δεν υπάρχει τμήμα γλωσσολογίας, […] σημειώνω πρόοδο […] και είμαι ήδη στο έκτο εξάμηνο.
Εν τω μεταξύ η Claudia Colque Aquino, φοιτήτρια της μηχανικής τροφίμων, εξηγεί πως γίνονται οι παραδόσεις μαθημάτων στο πανεπιστήμιο Unibol:
En la Universidad Túpac Katari se inculcan conocimientos descolonizadores a los estudiantes de las cuatro carreras. Nos enseñan lo que es el trabajo comunitario, el que se practica en las clases para que nosotros que provenimos de grupos con una identidad cultural, un origen aymara, veamos que las prácticas de nuestra formación no siempre requieren de tecnología moderna, también necesitan de instrumentos ancestrales. Al elaborar las tesinas y emprendimientos productivos, se busca y se utiliza alguna técnica ancestral que se podría aplicar a la investigación universitaria. La defensa se hace asimismo con una vestimenta originaria y a los tribunales se les ofrece la hoja de coca.
A los representantes estudiantiles les llamamos irpiris y sullka irpiri y entre nosotros nos llamamos hermanos, tal cual hacemos con los docentes, sean licenciados o ingenieros.
La forma de vestir en la Unibol es también variada y hay quienes portan la ropa que se usa en sus comunidades y provincias. Por todo esto, diría yo, ésta es una universidad distinta de las otras en el país.
Στο Πανεπιστήμιο Tupac Katari το γνωστικό αντικείμενο της αποαποικιοποίησης διδάσκεται στους φοιτητές και των τεσσάρων ειδικοτήτων. Διδασκόμαστε την συλλογική εργασία, η οποία εφαρμόζεται και πρακτικά στις αίθουσες για όσους έχουν καταγωγή από την Αϊμάρα κατανοώντας πως οι μέθοδοι της επιμόρφωσής μας δεν απαιτούν πάντα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα. Αντιθέτως, χρειάζονται και πρωτόγονα μέσα. Για τη συγγραφή της διατριβής μας και τη δημιουργία παραγωγικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, χρησιμοποιείται μια αρχαία τεχνική που θα μπορούσε να εφαρμοστεί για τους σκοπούς της ακαδημαϊκής έρευνας. Ακόμα και στις δικαστικές αίθουσες η υπεράσπιση γίνεται φορώντας την παραδοσιακή τήβεννο και προσφέροντας φύλλα κοκαΐνης.
Οι αντιπρόσωποι των φοιτητών αποκαλούνται ‘irpiris’ και ‘sullka irpiri’ και μεταξύ μας τους αποκαλούμε “αδερφούς”. Με τον ίδιο τρόπο αποκαλούμε τους καθηγητές μας, τους αποφοίτους και τους μηχανικούς.
Το στυλ ντυσίματος στο πανεπιστήμιο ποικίλλει και υπάρχουν κάποιοι που φορούν τις παραδοσιακές φορεσιές της κοινότητάς τους. Και αυτός είναι ο λόγος, θα έλεγα, που το πανεπιστήμιο αυτό διαφέρει από όλα τα άλλα.
Οι προκλήσεις
Σύμφωνα με πηγές του πανεπιστημίου, το πρότζεκτ εξελίσσεται αργά και χρειάζεται χρόνο και δουλειά για να επεκταθεί και να εξελιχθεί. Παρόλ’ αυτά οι φοιτητές, οι οποίοι είναι και η κύρια δύναμη που συντηρεί το πανεπιστήμιο, πιστεύουν πως υπάρχουν πολλές δυνατότητες βελτίωσης στο μέλλον. Σε ένα προηγούμενο άρθρο, το Rising Voices παρουσίασαν περισσότερους φοιτητές [6]του πανεπιστημίου και τις ιστορίες τους.
Υπήρξαν πολλές προκλήσεις για το Unibol. Οι ακαδημαϊκές παραδόσεις, τα προβλήματα που σχετίζονταν με τα υλικά και η επίδραση του Πανεπιστημίου στο περιβάλλον του είναι κάποια από τα ζητήματα που απασχόλησαν τους φοιτητές. Ο Felix, ένας φοιτητής του τμήματος της αγρονομίας, τονίζει το ρόλο που έχουν οι καθηγητές στις συγκρούσεις διαφορετικών ακαδημαϊκών κουλτούρων. Μέσα από αυτές τις διαφορές γίνεται σαφές πως μοντέλα που προωθούνται από θεσμούς, όπως το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο, ίσως να συγκρούονται με τις ακαδημαϊκές παραδόσεις που υιοθετούνται στην Ευρώπη:
Algunos estudiantes de la carrera de Agronomía de la Unibol aymara tuvieron problemas el anterior semestre con algunos docentes de tiempo completo. [Los profesores] se habían parcializado con unos alumnos que trajeron costumbres de otras universidades [y que menospreciaban] las costumbres del pueblo aymara que son parte de los principios educativos de esta [Universidad]. Gracias a la inteligencia de la Dirección de la carrera se solucionaron los malos entendidos y se pudo seguir.
Στο προηγούμενο εξάμηνο κάποιο φοιτητές του τμήματος της αγρονομίας αντιμετώπισαν προβλήματα με κάποιους μόνιμους καθηγητές. Οι καθηγητές ήταν προκατειλημμένοι απέναντι στους φοιτητές που έφεραν τη στολή άλλων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και αψήφησαν τις παραδόσεις των ανθρώπων της Αϊμάρα, οι οποίες είναι και μέρος των εκπαιδευτικών αρχών του πανεπιστημίου μας. Χάρη στην μεσολάβηση του συμβουλίου του τμήματος η παρεξήγηση διευθετήθηκε και όλα συνεχίστηκαν ομαλά.
Ο Gabriel Serrano López, επίσης φοιτητής του τμήματος αγρονομίας, μιλάει για το πόσο σημαντικό είναι να φροντίζουμε τη Γη ή αλλιώς τη θεά Πατσαμάμα:
Los desechos de plástico y otros derivados del petróleo abundan en los predios de la Unibol. Si bien en las aulas se habla de descolonizar y de respetar a la madre tierra, la Pachamama, los llamados a poner en práctica esos principios son los que contaminan el entorno con productos sintéticos. La basura de este tipo se acumula porque los estudiantes, administrativos y docentes compran refrescos, alimentos y otros productos en envases que se tiran por ahí, que llegan al río y luego llegan al lago Titicaca, agravando su grave contaminación. Ocurre que estamos en la comunidad lacustre de Cuyahuani, municipio Huarina de provincia paceña de Omasuyos.
Τα πλαστικά απόβλητα και άλλα προϊόντα πετρελαίου βρίσκονται παντού στην πανεπιστημιούπολη του Unibol. Μιλώντας στις αίθουσες για την αποαποικιοποίηση και το σεβασμό προς τη Μητέρα – Γη, υπεύθυνοι για την εφαρμογή των αρχών αυτών είναι επίσης αυτοί που μολύνουν το περιβάλλον με τη χρήση συνθετικών προϊόντων. Τέτοια απορρίμματα συσσωρεύονται επειδή οι φοιτητές, οι διοίκηση και οι καθηγητές αγοράζουν αναψυκτικά, φαγητό και άλλα προϊόντα, τις συσκευασίες των οποίων πετούν με αποτέλεσμα να καταλήγουν στη λίμνη Titicaca επιδεινώνοντας την μόλυνση. Βρισκόμαστε στην παράκτια κοινότητα των Cuyahuani, στον δήμο των Omasuyos στην επαρχία της La Paz.
Κατά τον ίδιο τρόπο, οι φοιτητές της αγρονομίας Emilio Mamani Chino και Ivan Ali αναφέρονται στην έλλειψη νερού και στο πώς τους επηρεάζει:
En la Unibol TK hay problemas con los servicios básicos, especialmente con el agua, que es escasa y a veces se seca del todo. Por eso mismo, tampoco hay duchas y el aseo personal se hace difícil. Así es desde el inicio de las actividades académicas de esta universidad. Creo que es importante que los estudiantes presenten su reclamo y que las autoridades implementen las soluciones.
Στο Πανεπιστήμιο Tupac Katari Unibol υπάρχουν προβλήματα με τις βασικές παροχές και ιδίως με το νερό, το οποίο είναι ελάχιστο και μερικές φορές η κύρια παροχή στεγνώνει εντελώς. Για το λόγο αυτό δεν υπάρχει η πολυτέλεια του μπάνιου και η προσωπική υγιεινή γίνεται όλο και πιο δύσκολο να τηρηθεί. Η κατάσταση αυτή ξεκινά με την έναρξη της λειτουργίας του πανεπιστημίου. Πιστεύω πως είναι σημαντικό οι φοιτητές να υποβάλουν τα παράπονά τους και οι αρμόδιοι να παρέχουν λύσεις.
Παρά το γεγονός ότι οι περιορισμοί προκαλούν δυσκολίες, το πρόγραμμα συνεχίζεται ακόμη. Παρομοίως, οι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο Unibol συνεχίζουν να θεμελιώνουν και να βοηθούν την ανάπτυξη ενός θεσμού βασισμένου στην φιλοσοφία μιας υπέροχης ιδιαιτερότητας. Σύμφωνα με τη γνώμη πολλών φοιτητών, οι περιορισμοί αυτοί είναι προσωρινοί και θα λήξουν κάποια στιγμή. Στην τελική, όπως και σε άλλα πανεπιστήμια που θέτουν και αντιμετωπίζουν προκλήσεις, ό,τι λειτουργεί ορθά θα συνεχίσει και ό,τι δεν λειτουργεί θα αλλάξει.