Το παρόν άρθρο της Heidi Shin αρχικά δημοσιεύτηκε στο PRI.org στις 12 Ιουλίου 2016 και αναδημοσιεύεται εδώ βάσει συμφωνίας διαμοιρασμού περιεχομένου.

Η Mercy Krua κι ο γιος της, Jefferson, έχουν μια διαφωνία. Για το αν θα πρέπει ο ίδιος να επιστρέψει πίσω σπίτι του.

Καθόμαστε στον καναπέ του σαλονιού της στη Βοστώνη, όπου η Mercy προθυμοποιείται να μας δείξει τις παιδικές του φωτογραφίες. Αυτή είναι από την αποφοίτηση, αυτή από τα στρατόπεδα προσφύγων στην Γκάνα. Θυμάται πώς ήταν η ζωή προτού εγκαταλείψουν τη Λιβερία, εν μέσω των αιματηρών της εμφυλίων πολέμων.

Ο Jefferson ήταν μικρό παιδάκι τότε. Κι όταν πεινούσε ή ήταν κουρασμένος, δεν μπορούσε να του δώσει ούτε κάτι απλό σαν ένα μικρό σνακ. Μετά συνήθως έκλαιγε και τότε εκείνη πανικοβαλλόταν, φοβόταν μήπως τους ανακαλύψουν: “Πρέπει να βεβαιωθείς ότι δεν κλαίνε τα παιδιά, για να μην καταλάβουν ότι βρίσκονται άνθρωποι ή πολίτες στην περιοχή. Γιατί πραγματικά δε δίνουν δεκάρα, σκοτώνουν τους πάντες. Οπότε ναι, ήταν δύσκολο, τρομερό”.

Ο Jefferson όμως τα θυμάται διαφορετικά. Ήταν μόλις 5 ετών όταν έφυγαν και όλα του έμοιαζαν σαν περιπέτεια. Το να κρυφτούν στην καρότσα ενός φορτηγού του ΟΗΕ με τρόφιμα για να φτάσουν σε ασφαλές έδαφος εκτός Λιβερίας, το να το σκάσουν μέσα από τις ζούγκλες της Ακτής Ελεφαντοστού, προτού φτάσουν στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Γκάνα, όπου πέρασαν επτά χρόνια.

Ο Jefferson λέει πως όταν τελικά έφτασαν στις ΗΠΑ, τότε θυμάται ότι άρχισαν τα δύσκολα. Ήταν δεκαετία του '90 και μόλις θα ξεκινούσε το γυμνάσιο.

Με ταξιδεύει πίσω στις φτωχογειτονιές της Βοστώνης, όπου πέρασε το μεγαλύτερο κομμάτι της εφηβείας του. Μου υπενθυμίζει να κλειδώσω το αμάξι και δείχνει τη γωνία στο δρόμο, όπου δέχτηκε επίθεση εκείνος και έκλεψαν τον ξάδερφό του, ενώ ο σχολικός τροχονόμος κοιτούσε καθ’ όλη τη διάρκεια του περιστατικού. Ακούμε τους ήχους από τις κούνιες που τρίζουν και παιδιά να φωνάζουν στα κρεολικά και στη γλώσσα της Ακτής Ελεφαντοστού, τόσο που ακούγονται περισσότερο από τις σειρήνες των περιπολικών και των ασθενοφόρων που περνούν από δίπλα.

Όταν ο Jefferson ήταν εδώ παιδί, μου λέει ο ίδιος, του επιτρεπόταν να πάει από το σπίτι στο σχολείο και μετά στην εκκλησία. Αυτό ήταν. Κράτησε το κεφάλι του χωμένο στα βιβλία και κατάφερε να φτάσει μέχρι το κολέγιο – στο Πανεπιστήμιο Cornell, όπου συνάντησε κι άλλους Αφρικανούς, που δεν ήταν πρόσφυγες, αλλά πλούσιοι διεθνείς φοιτητές. Εδώ, ήταν κουλ να είσαι Αφρικανός. Το πανεπιστήμιο φιλοξενούσε μια σπάνια συλλογή ακαδημαϊκών φυλλαδίων, όπου έμαθε για τη Λιβερία από ακαδημαϊκούς.

Παραδέχεται την ειρωνεία του να έχει έρθει στην Αμερική, σε ένα τόσο απομακρυσμένο μέρος όσο η Ίθακα έξω από τη Νέα Υόρκη, για να μάθει τελικά για τις ρίζες της οικογένειάς του. Έμαθε να μιλά τη γλώσσα ξανά, σπούδασε πολιτικός μηχανικός και έβαλε σκοπό να επιστρέψει στη Λιβερία. Είχε ακούσει και για άλλους νεαρούς Αφρικανούς, που είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό, και επέστρεφαν στην Μαύρη Ήπειρο.

Έτσι, ο Jefferson επέστρεψε στη Λιβερία πέρυσι το καλοκαίρι, αφότου έληξε η κρίση με τον Ιό Έμπολα. Θυμάται πώς ήταν, όταν έφτασε την πρώτη μέρα. “Φίλε, ήθελα να φιλήσω το χώμα. Ήμουν τόσο ενθουσιασμένος”, λέει. “Είναι σαν να μιλάνε όλοι τη γλώσσα που μιλάς εσύ σπίτι σου. Είναι πολύ ωραίο συναίσθημα να μην είσαι ο τρίτος”.

Ξεκίνησε ένα ψηφιακό ειδησεογραφικό πρόγραμμα ονόματι Bush Chicken, το οποίο εκπαιδεύει δημοσιογράφους στο να μεταδίδουν γεγονότα με ακρίβεια. Εργάζεται επίσης σε μια start-up για να φέρει ένα πρόγραμμα κοινής χρήσης ποδηλάτων στη Μονρόβια, όπου τα παιδιά μπορεί να κάνουν μέχρι και ώρες για να φτάσουν στο σχολείο τους.

Η μητέρα όμως του Jefferson ανησυχεί για την ασφάλειά του και λέει πως το μόνο που μπορεί να κάνει εκείνη είναι να προσεύχεται. Δεν έχουν πλέον οικογένεια να προσέχει τον Jefferson στη Λιβερία και τα δέντρα με τα φρούτα, όπου τρώγανε καθημερινά μάνγκο και αβοκάντο, έχουν εξαφανιστεί κι αυτά. Η γη δεν τους ανήκει πλέον, οπότε για την ίδια, δεν υπάρχει πατρίδα.

Για τη μητέρα του, τη Mercy, η Αμερική είναι η γη που δίνει ευκαιρίες. Στους προσφυγικούς καταυλισμούς, δεν υπήρχαν δουλειές. Εδώ όμως εργαζόταν πολλές ώρες ως νταντά, προσέχοντας τα παιδιά κάποιων άλλων, ώστε να έχει αρκετά χρήματα για να φροντίσει το δικό της. Έβαλε αρκετά στην άκρη και κατάφερε να τελειώσει τη Νοσηλευτική και τώρα εργάζεται ως εγγεγραμμένη νοσοκόμα.

“Ειλικρινά, είμαι από τη Λιβερία”, λέει η ίδια. “Όπου και να βρίσκομαι όμως τώρα το θεωρώ σπίτι μου. Όπου κι αν είσαι, όπου βλέπεις ότι μπορείς να βγάλεις τα προς το ζην, αυτό εγώ το θεωρώ πατρίδα”.

Δε θέλει να μιλάει πια για τη Λιβερία — οι αναμνήσεις τη στενοχωρούν, λέει. Αντ’ αυτού, μου δείχνει περήφανα μια φωτογραφία του Αμερικανού Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα και μια του ακτιβιστή πολιτικών δικαιωμάτων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, που κρέμονται στον τοίχο του σαλονιού από το σπίτι, που πλέον είναι ιδιοκτησία της.

Ο Jefferson όμως μου αφηγείται μια ιστορία με ένα “συναπάντημα” που είχε με την αστυνομία, ακριβώς μπροστά από το σπίτι της μητέρας του στη Βοστώνη, όταν είχε έρθει για επίσκεψη μάλιστα πρόσφατα.

“Μου κάνουν ερωτήσεις, αλλά ο ένας από αυτούς ήταν πολύ επιθετικός”, λέει ο Jefferson. Ο αστυνομικός του φωνάζει, καθώς ο Jefferson ψάχνει για την άδειά του: “Γιατί χασομεράς; Δε βλέπεις πόσο κρύο κάνει εδώ έξω;”

Ο Jefferson παραδέχεται: “Ως μαύρος άνδρας στην Αμερική, φοβήθηκα”.

Συνεχίζει: “Με κάτι τέτοιο, είναι πραγματικά δύσκολο να αποκαλέσεις πατρίδα την Αμερική. Όσα χρήματα και να μπορώ να βγάλω σε αυτή τη χώρα, πάντα θα είμαι ένας μαύρος άνδρας στην Αμερική”.

Στη Λιβερία όμως, ο Jefferson αποτελεί μέρος του 1%. Μου δείχνει φωτογραφίες από τα θέρετρα στα οποία συχνάζει, το δημοσιογραφικό πάσο που δείχνει και του ανοίγει πρόσβαση. Βάζει και λίγη αμερικάνικη προφορά στο λόγο του, όποτε το χρειαστεί, κάτι που σου προσδίδει σεβασμό στη Λιβερία. Ονειρεύεται να γίνει Υπουργός Μεταφορών και έχει επιλέξει να μη γίνει Αμερικανός πολίτης, ώστε να στηριχθεί για την είσοδό του εκεί στην πολιτική.

“Όλα μου τα όνειρα, τα πάντα, όλοι μου οι στόχοι στη ζωή επικεντρώνονται στη Λιβερία”, λέει ο Jefferson. Συνεχίζει: “Έχω κάτι εφιάλτες, που ξυπνάω μες στον ιδρώτα. Και βασικά έχω δει ότι η Λιβερία μπλέχτηκε πάλι σε πόλεμο. Κι αυτό είναι φόβος για μένα, γιατί δεν ξέρω τι θα έκανα”.

Για τώρα, όμως, έχει εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που του προσέφερε η νέα του πατρίδα και έχει αφοσιωθεί στο να βοηθήσει στην αναδόμηση της χώρας, ώστε, όπως λέει, “πράγματα όπως ο πόλεμος να μην έχουν μεγάλη πιθανότητα να ξανασυμβούν”.