Μία από τις πιο διάσημες προσωπικότητες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του Πακιστάν, γνωστή για τις τολμηρές, αισθησιακές και προκλητικές δημοσιεύσεις της, στραγγαλίστηκε μέχρι θανάτου στις 16 Ιουλίου – από τον αδερφό της — σε ένα περιστατικό, που η αστυνομία αποκαλεί “έγκλημα τιμής“, στην πόλη καταγωγής της, Μουλτάν, της επαρχίας Παντζάμπ.

Η Μπαλόχ σκοτώθηκε στο πατρικό της σπίτι, ενώ επισκεπτόταν τους γονείς της.

Ο πατέρας της κατέθεσε αγωγή στην αστυνομία κατηγορώντας τους δύο γιους του για τη δολοφονία της κόρης του.

Σύμφωνα με την αναφορά της αστυνομίας, ο πατέρας της Μπαλόχ ισχυρίζεται ότι οι γιοι του δολοφόνησαν την κόρη του, επειδή πίστευαν ότι έφερνε “ντροπή στην οικογένεια“. Είπε ακόμη ότι οι γιοι του σκότωσαν την Μπαλόχ για τα λεφτά της.

Παρά τις αρχικές αστυνομικές αναφορές, η έρευνα είναι ακόμη σε εξέλιξη και η αστυνομία υποπτεύεται ότι το κίνητρο μπορεί να ήταν οικονομικές διαφορές, καθώς ένας από τους αδελφούς της Μπαλόχ, ο Γουασίμ, λέγεται ότι ήταν τοξικομανής.

Αργότερα στις 17 Ιουλίου, η αστυνομία ανακοίνωσε την σύλληψη του Γουασίμ, ο οποίος ομολόγησε τον φόνο.

Παρά τους ισχυρισμούς του Waseem, ότι ο αδερφός του δεν ήταν αναμεμιγμένος, ο πατέρας της Baloch επιμένει ότι κι ο άλλος του γιος, ο Aslam, που είναι ακόμα ελεύθερος, ήταν ο υποκινητής για την δολοφονία.

Μιλώντας στα MME ορκίστηκε: “Η κόρη μου ήταν γενναία κι εγώ δεν θα ξεχάσω ή συγχωρήσω την βάναυση δολοφονία της”.

Ενώ η Baloch συχνά μοιραζόταν δικά της βίντεο και φωτογραφίες της, υπήρχαν πολύ λίγα που ήταν γνωστά για την ιδιωτική ζωή της.

Είχε συγκεντρώσει κακοήθεις εχθρούς και αφοσιωμένους οπαδούς κατά τη διάρκεια της σύντομης περιόδου κατά την οποία ήταν διάσημη, αλλά κανείς δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει την θέση της Baloch ως κάποια που έκανε αίσθηση στο διαδίκτυο.

Ένα έγκλημα τιμής είναι πιο συχνά κατανοητό ως “ο φόνος ενός μέλους μίας οικογένειας από ένα άλλο, λόγω της πεποίθησης ότι το θύμα έχει φέρει ατίμωση στην οικογένεια”.

Το 2015, το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Δικαιοσύνης του Πακιστάν κυκλοφόρησε στατιστικά στοιχεία, που ανέφεραν περίπου 933 εγκλήματα τιμής κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών.

“Είμαι μαχήτρια, θα ανακάμψω”

Το δολοφονημένο μοντέλο είχε προκαλέσει αναστάτωση ως μια από τις ισχυρότερες φωνές που μιλούσε κατά της πατριαρχίας και των παραδοσιακών ρόλων των δύο φύλων.

Αυτοπροσδιορισμένη ως “γυναίκα-μαχήτρια”, το μοντέλο είχε αναρτήσει στη σελίδα της στο Facebook την αποφασιστικότητά της να “ανακάμψει” την ημέρα πριν από το θάνατό της.

Όσες φορές και να με πιέσουν και να πέσω…Είμαι μαχήτρια όμως και θα επανέλθω. Η Qandeel Baloch είναι “μια γυναίκα στρατός” από μόνη της. Έμπνευση για τις γυναίκες που τις κακομεταχειρίζονται και τους επιβάλλεται η κοινωνία… Θα συνεχίζω να καταφέρνω πράγματα και ξέρω ότι κι εσύ θα συνεχίζεις να με μισείς…ΓΑΜΩΤΟ. Αλλά ποιος νοιάζεται…

Η Baloch είχε κάνει πρόσφατα πρωτοσέλιδα, αφότου δημοσίευσε φωτογραφίες και βίντεο όπου πόζαρε δίπλα σε έναν κληρικό, τον Μουφτή Abdul Qavi, αποκαλύπτοντας ότι ένιωσε πως ήταν δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Σύμφωνα με την Baloch, ο Qavi την προσκάλεσε σε συνάντηση, ισχυριζόμενος ότι είναι ένθερμος οπαδός, παρά το γεγονός ότι οι κληρικοί συνάδελφοί του την επικρίνουν συχνά.

Οι φωτογραφίες προκάλεσαν μεγάλη αναταραχή, με αποτέλεσμα ο Qavi να παυθεί από μία θρησκευτική επιτροπή της χώρας, η οποία αποφασίζει πότε αρχίζει και πότε τελειώνει ο ιερός μήνας του Ραμαζανιού.

Για πολλούς, η Baloch ήταν ένα μεγάλο αίνιγμα. Μέχρι πρόσφατα, οπότε και τα Μέσα Ενημέρωσης αποκάλυψαν το πραγματικό της όνομα, το διαβατήριό της, φωτογραφίες του πρώην συζύγου της και τον γιο της, ο οποίος είναι ανήλικος.

Ο Ushbah Al-Ain από το Ίδρυμα Ψηφιακών Δικαιωμάτων εκφράζει τον αποτροπιασμό του για την δολοφονία:

Η Qandeel Baloch, ένα κορίτσι στα είκοσί της, επιζήσασα από έναν καταναγκαστικό γάμο, μητέρα ενός παιδιού και γυναίκα που είχε κατηγορηθεί για την σεξουαλικότητά της, δολοφονήθηκε. Δεν έχει σημασία ποιος την σκότωσε, γιατί ας είμαστε ειλικρινείς — εμείς, ως έθνος τη σκοτώσαμε. Ναι! Εγώ κι εσύ, εμείς — εμείς την σκοτώσαμε και πολλοί άλλοι που πεθαίνουν κάθε μέρα στο Πακιστάν. Τα περίπου χίλια κορίτσια που πεθαίνουν κάθε χρόνο στο όνομα της τιμής. Και τώρα, ενώ κάθε ΜΜΕ προσπαθεί να επωφεληθεί από το θάνατό της, ενώ τα μέλη αυτής της κοινωνίας ξεσηκώνουν τον γιο της να μισεί τη μνήμη της μητέρας του — εμείς ως πολίτες δεν θα λογοδοτήσουμε. Εμείς τη σκοτώσαμε.

Οι αντιδράσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που δικαιολογούν τη δολοφονία της ντροπιάζονται από άλλους, που πιστεύουν ότι η δολοφονία πρέπει να καταδικαστεί χωρίς επιφυλάξεις:

Honour killing of artist @QandeelQuebee celebrated by Pakistanis. #QandeelBaloch
Via @i_k_b pic.twitter.com/Kp4VewWMhF

— Rita Panahi (@RitaPanahi) July 16, 2016

Η δολοφονία τιμής της καλλιτέχνη @QandeelQuebee γιορτάζεται από τους Πακιστανούς. #QandeelBaloch

Pls stop using caveats while condemning #QandeelBaloch's murder: "I didnt approve of her, but…" You sound like a misogyny apologist.

— Neha Ansari (@NhaAnsari) July 16, 2016

Παρακαλώ σταματήστε να φαίνεστε επιφυλακτικοί, ενώ καταδικάζετε τη δολοφονία της #QandeelBaloch: “Δεν την ενέκρινα, αλλά…” Ακούγεστε σαν ένας μισογύνης που απολογείται.

Ο ρόλος των συμβατικών μέσων ενημέρωσης στο επίκεντρο

Στον απόηχο του θανάτου της, πολλοί επικρίνουν τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ ανέφεραν την ιστορία της, ιδιαίτερα το γεγονός ότι επέλεξαν να αποκαλύψουν το πραγματικό της όνομα και την ταυτότητά της, αγνοώντας το γεγονός ότι χρησιμοποιούσε ψευδώνυμο ακριβώς για λόγους αυτοπροστασίας.

Η Maham Ali εξέφρασε τη θλίψη και την απογοήτευση της σε δημοσίευση στο Facebook:

Προς τα “ελεύθερα” μέσα ενημέρωσης που νοιάζονται μόνο για τις αξιολογήσεις – που είναι εξίσου υπεύθυνα για το θάνατό της. Η Qandeel ήρθε στο προσκήνιο ως Qandeel Baloch, όχι ως “Fauzia Azeem”, το οποίο ήταν το πραγματικό της όνομα. Αλλά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πραγματικά δε νοιάζονται για τη ζωή των ανθρώπων. Αποκάλυψαν το όνομά της, τη διεύθυνση της και άλλα προσωπικά στοιχεία και όταν το έκαναν, η οικογένειά της ήρθε στο προσκήνιο, επίσης. Όταν δεν χρησιμοποιούσε το πραγματικό της όνομα και την ταυτότητά της, οι επιλογές της ζωής της δεν είχαν συνδεθεί με την οικογένεια. Το “Izzat” τους (σεβασμός) δεν τέθηκε υπό αμφισβήτηση. Αλλά όταν επικίνδυνοι κεντρικοί παρουσιαστές, όπως ο Mubashar Lucman, συνεχώς την κατονόμαζε στην εκπομπή του, μαζί με μισογύνηδες όπως ο μουλάς Qavi, τότε ήταν που ίσως η οικογένεια να άρχισε να αισθάνεται ότι απειλείται. Η γειτονιά στην Μουλτάν, όπου ζούσε η οικογένεια της Qandeel, ξεκίνησε να χλευάζει την οικογένεια και τον αδελφό της, όταν το ανακάλυψε. Ακόμη και τώρα, τα ΜΜΕ επιτρέπουν σε ανθρώπους σαν τον Qavi και τον Haroon Rasheed να διασπείρουν μίσος εναντίον μιας νεκρής γυναίκας.

Ο δημοσιογράφος Issam Ahmed εξέφρασε το σοκ του κοινοποιώντας τα στοιχεία της τελευταίας συνομιλίας του με την Baloch, η οποία εξέφραζε βαθιά ανησυχία για την ασφάλειά της.

Έτσι, συγκλονισμένος από τη δολοφονία της Qandeel Baloch, κυριολεκτικά συγκλονίστηκα. Είχαμε φιλικές σχέσεις από τότε που της μίλησα για ένα-δυο πράγματα κατά τους τελευταίους μήνες. Χθες με κάλεσε για να μου ζητήσει να επεξεργαστώ τη σελίδα της στην Wikipedia επειδή ήθελε οι αναφορές στον πρώην σύζυγο και στο παιδί της να αφαιρεθούν, συμφώνησα επειδή το παιδί είναι κάτω των 18 ετών και είναι εκτεθειμένο σε κίνδυνο υψηλού βαθμού. Το έκανα, αλλά ο συντάκτης της Wikipedia δεν αποδέχθηκε τις αλλαγές, παρά τα σχόλιά μου που εξηγούσαν το γιατί. Οι κίνδυνοι εδώ είναι όλοι πολύ αληθινοί.

Δημοσιογράφοι από άλλα έντυπα έχουν βγει δημόσια και μοιράζονται πως η Baloch είχε εκφράσει φόβο και ανησυχία, όταν αναφέρθηκαν το πραγματικό της όνομα και τα προσωπικά της στοιχεία:

I spoke to Qandeel Baloch a couple of days ago to take her comment on her marriage story. She was crying. Said "they'll kill me".

— Hassan Choudary (@hassanchoudary) July 16, 2016

Μίλησα στην Qandeel Baloch περίπου δύο μέρες πριν για να σχολιάσει την ιστορία του γάμου της. Έκλαιγε. Είπε “θα με σκοτώσουν”.

Μία διαδικτυακή εκστρατεία συλλογής υπογραφών αυτή τη στιγμή κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απαιτώντας οι υπεύθυνοι στα μέσα ενημέρωσης και στους πολιτικούς κύκλους να σταλούν σε δίκη μαζί με τα αδέλφια της.

Σήμερα, θεωρούμε τα Πακιστανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης συνένοχα στο θάνατό της. Θεωρούμε τους δημοσιογράφους, εκδότες, διευθυντές και ιδιοκτήτες υπεύθυνους που διέρρευσαν ιδιωτικές λεπτομέρειες της ζωής της. Δημοσιοποίησαν το γάμο της, το παιδί της, γνωρίζοντας τις επικίνδυνες σεξιστικές συνθήκες σε αυτή τη χώρα. Την επέπληξαν κι έτσι προετοίμασαν το έδαφος για να σκοτωθεί.

“Καμία Πατρίδα για Τολμηρές Γυναίκες“

Οι καταδίκες στο διαδίκτυο τώρα ακολουθούνται από διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες εκτός διαδικτύου.

Η ακτιβίστρια για δικαιώματα Nighat Daad δημοσίευσε την ακόλουθη φωτογραφία από μια επίδειξη στη Liberty Market της Λαχώρης:

No country for bold women. #QandeelBaloch pic.twitter.com/oMZbQc9bVP

— Nighat Dad (@nighatdad) July 16, 2016

Καμία πατρίδα για τολμηρές γυναίκες. #QandeelBaloch pic.twitter.com/oMZbQc9bVP

Η κοινωνία των πολιτών στη Πεσαβάρ κατήγγειλε επίσης τη δολοφονία ως “απάνθρωπη“ σε ένα στιγμιότυπο από την διαμαρτυρία:

Πολίτες διαμαρτύρονται ενάντια στο θάνατο της σταρ των social media και μοντέλου Καντίλ Μπαλόχ και της απάνθρωπης δολοφονίας της. Οι διαδηλωτές φώναξαν συνθήματα εναντίον των ακραίων θέσεων και του ότι δεν υπάρχει περιθώριο για τις γυναίκες ακόμη και να εκφράσουν τις απόψεις τους. Ακόμα, καταφέρθηκαν εναντίον της απαγόρευσης του νομοσχεδίου για την προστασία των γυναικών και της βίας εναντίον των γυναικών από δυνάμεις που σκέφτονται μόνο το κακό.

Αντανακλώντας την ασύμμετρη κάλυψη των μέσων ενημέρωσης, που την βασάνιζαν κατά τη διάρκεια της ζωής της ως μία διαδικτυακή σούπερ σταρ, αρκετά Δυτικά μέσα ενημέρωσης την περιέγραψαν ως “Κιμ Καρντάσιαν” του Πακιστάν στον απόηχο του θανάτου της.

Πακιστανές φεμινίστριες θεωρούν ότι αυτό δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια, καθώς η Μπαλόχ ήταν μια γυναίκα της εργατικής τάξης, που σε πρόσφατες συνεντεύξεις είχε μιλήσει ανοιχτά για το πως είχε εργαστεί σκληρά για να πληρώσει για το γάμο της αδελφής της και αγόρασε ένα σπίτι για τους γονείς της — το ίδιο σπίτι μέσα στο οποίο στη συνέχεια δολοφονήθηκε.

Ως φόρο τιμής στη μνήμη της, ο πολιτικός ακτιβιστής Ammar Rashid έγραψε μια ωδή στην Baloch και στις Πακιστανές γυναίκες:

Εμείς ευδοκιμούμε από την αξιοποίηση της μη αναγνωρισμένης εργασίας των γυναικών ολόκληρη τη ζωή μας και επικαλούμαστε τα ιερά βιβλία για να τους πούμε γιατί θα πρέπει να είναι ευτυχισμένες στην ευλογημένη δουλεία τους, στην θεϊκά-ορισμένη μοίρα τους σε αυτόν τον κόσμο και στον επόμενο.

Είμαστε ένοχα βίαιοι, γιατί δεν έχουμε τίποτα να υποστηρίξουμε, γιατί οι μυθοπλασίες μας δεν μας στηρίζουν πλέον, γιατί οι ιστορίες που λέμε στους εαυτούς μας για να διατηρήσουμε τα προνόμιά μας δεν φαίνονται να ταιριάζουν με μια πραγματικότητα, στην οποία οι γυναίκες κατά κάποιο τρόπο έχουν προκλητικά αρχίσει να βλέπουν τους εαυτούς τους ως πλήρως ανθρώπινους. Καλύτερα, πάντα, να εξαλείψουμε τέτοιες αναιδείς απειλές αντί να αμφισβητήσουμε τις ιστορίες που οι ίδιοι λέμε όλη μας τη ζωή.

Αναπαύσου εν ειρήνη, Καντίλ. Σε ευχαριστούμε που μας έδειξες την βρωμιά μέσα στην οποία κολυμπάμε.