- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Μετά την απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης, οι πολίτες αναρωτιούνται: “Πραξικόπημα ή θέατρο”;

· Σύνταξη Arzu Geybullayeva Μετάφραση Veroniki Bacharidi-Krikoni

Κατηγορίες: Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Τουρκία, Μέσα των πολιτών, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική
Cartoon widely shared on Facebook.

Γελοιογραφία ευρέως διαδεδομένη στο Facebook.

Κατά τα μεθεόρτια του συμβάντος που θεωρεί η κυβέρνηση και μεγάλο μέρος της Τουρκίας ως μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τη νύχτα της 15ης προς 16η Ιουλίου, ένα κομμάτι του τουρκικού Διαδικτύου ακόμα δεν το πιστεύει και πολύ.

Ένα δημοφιλές hashtag προέκυψε σύντομα αφότου ξεκίνησαν οι πρώτες ενημερώσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη φερόμενη στρατιωτική ανατροπή — #DarbeDegilTiyatro [1] (Όχι πραξικόπημα, θέατρο).

Χρήστες που έγραφαν δημοσιεύοντας αυτή την ετικέτα τυπικά πιστεύουν ότι τα γεγονότα που προκάλεσαν το θάνατο πάνω από 160 ανθρώπων, το σφυροκόπημα του Κοινοβουλίου με βόμβες και τις εξαιρετικά χαμηλές πτήσεις στρατιωτικών αεροπλάνων πάνω από τις πυκνοκατοικημένες Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη, ήταν σκηνοθετημένα από τον εν ενεργεία Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με σκοπό να επεκτείνει την ήδη θαυμαστή υπεροχή του στα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα.

Δημοφιλή θέματα στο Twitter στην Τουρκία αυτή τη στιγμή είναι το: “Θέλω τη θανατική ποινή” και “Όχι πραξικόπημα. Θέατρο”.

Και το Όσκαρ κερδίζει οοοοοοοοο……Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν!!!

Και το Όσκαρ κερδίζει….ο Πρόεδρος Ερντογάν!

15-16 Ιουλίου: μια από τις πιο σκοτεινές νύχτες της Τουρκίας

Σύμφωνα με το Reuters, [13] η γενικευμένη αναταραχή στην Τουρκία ξεκίνησε περίπου στις 19.30 τοπική ώρα, όταν άρχισαν να κυκλοφορούν διαδικτυακά αναφορές για στρατιώτες, που έκλειναν βασικά σημεία πρόσβασης προς την μεγάλη γέφυρα του Βοσπόρου στη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, την Κωνσταντινούπολη.

Περίπου την ίδια ώρα, η δεύτερη γέφυρα της Κωνσταντινούπολης καταλήφθηκε από το στρατό.

Μισή ώρα αργότερα, σε μια εμφανώς αδύναμη δημόσια εμφάνιση, ο νεοεκλεγείς Τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ ανέφερε ότι λάμβανε χώρα μια “εξέγερση” από τμήμα του τουρκικού στρατού κι ότι η εξέγερση λάμβανε την υποστήριξη του μακραίωνου προσωπικού αντιπάλου του Προέδρου Ερντογάν, του μουσουλμάνου ιεροκήρυκα Φετουλλάχ Γκιουλέν, που ζει στις ΗΠΑ [14].

Τις ώρες που ακολούθησαν, σε Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα ακούγονταν πυροβολισμοί και εκρήξεις, ενόσω στρατιωτικά ελικόπτερα και F16 όργωναν τους ουρανούς πάνω από τις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας.

Οι Τούρκοι διαδικτυακοί χρήστες ανέφεραν προβλήματα στην πρόσβαση σε διαδικτυακές πλατφόρμες και ο πάροχος VPN TunnelBear προσέφερε απεριόριστη χρήση δεδομένων για τους “φίλους τους στην Τουρκία”, προκειμένου να παραμείνουν συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο.

Προς τους φίλους μας στην Τουρκία, τώρα έχετε απεριόριστη χρήση δεδομένων για να παραμείνετε συνδεδεμένοι με το #TunnelBear [15]

Στρατιώτες, των οποίων ο ανώτατος ηγέτης δεν ταυτοποιήθηκε αμέσως, [19]πήραν στη συνέχεια υπό τον έλεγχό τους την Κρατική Τηλεόραση, καθώς και το κτίριο του CNN Turk [20]και άλλων μεγάλων δημοσιογραφικών μέσων.

ΕΚΤΑΚΤΟ. Μια ομάδα στρατιωτών εισέβαλε στο Κέντρο Dogan, όπου έχει τα γραφεία του το CNN Turk. Εισέβαλαν στο στούντιο.

Μέσα σε αυτό το χάος, ο στρατός εξέδωσε μια ανακοίνωση, στην οποία διατύπωνε ότι είχε λάβει τον έλεγχο της κυβέρνησης, με σκοπό να επαναφέρει τη δημοκρατική τάξη, και διακήρυξε την επιβολή στρατιωτικού νόμου και απαγόρευση κυκλοφορίας.

Εικόνες έδειχναν τανκς να έχουν παραταχθεί έξω από το Αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης.

Έπειτα από αρκετές εικασίες σχετικά με το πού βρίσκεται — φέρεται ότι ήταν σε διακοπές, όταν έλαβε χώρα το πραξικόπημα –, ο Πρόεδρος Ερντογάν έσπασε τη σιωπή του και διέλυσε τις φήμες ότι είχε εγκαταλείψει τη χώρα.

Απεύθυνε διάγγελμα προς το έθνος μέσω της εφαρμογής FaceTime σε ένα iPhone και κάλεσε ανοιχτά τον κόσμο να κατέβει στους δρόμους και να παλέψει για τη δημοκρατία.

“Κατεβείτε στους δρόμους και δώστε τους την απάντησή τους”, είπε.

Προσκαλώ το λαό στις πλατείες και στα αεροδρόμια να υπερασπιστεί τη δημοκρατία μας και την εθνική βούληση.

Και όντως ο κόσμος κατέβηκε στους δρόμους, κυριεύοντας σε πολλές περιπτώσεις τους στρατιωτικούς.

Σύμφωνα με το live blog του CNN, [25] η απόπειρα του πραξικοπήματος προκάλεσε το θάνατο τουλάχιστον 161 ανθρώπων, πάνω από 1.400 τραυματίες και περίπου 2.839 συλλήψεις στρατιωτικών.

Και καθώς η κυβέρνηση ισχυριζόταν ότι εξουδετέρωσε τους πραξικοπηματίες και ανέκτησε τον πλήρη έλεγχο, όλο και περισσότεροι Τούρκοι έφταναν στο συμπέρασμα ότι παρά την υπερ-φιλόδοξη αρέσκεια του Ερντογάν για προκλητικές πολιτικές πράξεις, πράγματι έλαβε χώρα πραξικόπημα στη χώρα τους.

Μην πέφτετε στην παγίδα. Η τέλεια αληθοφανής ιστορία σιγά σιγά έρχεται στην επιφάνεια. Δεν μπορείς εύκολα να σκηνοθετήσεις κάτι τέτοιο, με 300 ζωντανές συνδέσεις.

Ο Ερντογάν έφερε την τουρκική δημοκρατία στο χείλος της καταστροφής πριν το πραξικόπημα. Και οι πραξικοπηματίες ώθησαν τη δημοκρατία ένα βήμα μπροστά προς την άβυσσο.

Ενώ ο Alp Eren Tolpal κατάστρωσε [30] μια θεωρία, που απέρριψε την κουβέντα περί στημένου πραξικοπήματος και πρόσθεσε λίγη θεωρία συνωμοσίας:

Τις τελευταίες εβδομάδες, υπήρχαν φήμες ότι μια μεγάλη ομάδα υψηλόβαθμων αξιωματούχων στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις θα αναγκάζονταν να παραιτηθούν μέχρι το τέλος του καλοκαιριού. Η εικασία μου είναι ότι η κίνηση της χθεσινής νύχτας ήταν μια οργανωμένη απόπειρα από τη συγκεκριμένη ομάδα αξιωματούχων.

Η κάπως προφανής έλλειψη οργάνωσης και αποτελεσματικότητας που παρατηρήθηκε στην απόπειρα πραξικοπήματος μπορεί να εξηγηθεί και χωρίς να καταφεύγουμε σε θεωρίες συνωμοσίας ή θεατρινισμούς ή στημένα σενάρια. Η χούντα προετοιμάζεται ή τουλάχιστον χαίρεται στην ιδέα ενός πραξικοπήματος, αλλά με κάποιο τρόπο τα νέα για την απόπειρα αυτή διαρρέουν και διαδίδεται η φήμη.

Η κυβέρνηση το μαθαίνει. Η εξαφάνιση του Ερντογάν την τελευταία εβδομάδα και ο ενθουσιασμός ορισμένων ξένων πρεσβειών τις τελευταίες ημέρες μπορεί επίσης να αποδίδεται στις φήμες αυτές. Είναι επίσης πιθανό η κυβέρνηση, με την άνεση του ότι έχει προειδοποιηθεί και έχοντας συνειδητοποιήσει τους περιορισμούς της χούντας, μπορεί να σχεδίασε να το μετατρέψει κάτι τέτοιο σε πλεονέκτημα και εργαλείο για δικό της όφελος.

Μπορεί επίσης να σχεδίασαν να πιάσουν όλους της χούντας στα πράσα, ώστε να το κάνουν να φανεί μια πιο κραυγαλέα περίπτωση, που έκλεισε κατευθείαν.

Προφανώς, η χούντα θα ήξερε ότι αποκαλύφθηκε και εις απάντηση μπορεί να έδρασαν πρώιμα ως τελευταία λύση, για να σώσουν τον κώλο τους και να παίξουν το τελευταίο τους χαρτί. Νομίζω πως είναι η πιο λογική εξήγηση του γιατί το πραξικόπημα φάνηκε σαν φάρσα.

Όσο για το αποτέλεσμα, νομίζω πως ο Ερντογάν έχει απόλυτο δίκαιο, όταν χαρακτηρίζει το γεγονός Θεία Πρόνοια. Αυτή η πραξικοπηματική απόπειρα δε θα μπορούσε να συμβεί σε καλύτερη χρονική στιγμή.

Η απότομη στροφή στην εξωτερική πολιτική, η παραδοχή της αποτυχίας στη Συρία, το μεγάλο ξεκαθάρισμα μέσα στο κόμμα, το ζήτημα των Σύριων προσφύγων, όλα αυτά είχαν φέρει το ηθικό του κόμματος στο απόλυτο ναδίρ και έναν αποξενωμένο Ερντογάν με τη βάση του κόμματος.

Κι έτσι, έδωσε στον Ερντογάν μια αποφασιστική νίκη στην εσωτερική πολιτική. Πλέον είναι ένας νικηφόρος ηγέτης για άλλη μια φορά, παλαίμαχος.

Ο κόσμος που κατέκλυσε τους δρόμους ενώθηκε επίσης προς υπεράσπιση του ηγέτη τους κι αυτό αποτέλεσε μια ευκαιρία να ξεπεραστεί η αποξένωση. Ο Ερντογάν θα επανακτήσει τη θέση του σωστά πορευόμενου ηγέτη, ο οποίος οδηγείται από το Θεό και λαμβάνει την πρόνοιά του. Και φυσικά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα χρησιμοποιήσει την πίστη αυτή χωρίς όριο.

Σαν το Βακάι Χαϊριγιέ [ΣτΜ: “ευτυχές γεγονός” στα τούρκικα] του 1826, [31] όπου διαλύθηκε μια και καλή το Σώμα των Γενίτσαρων, το αποτυχημένο αυτό πραξικόπημα έχει κι αυτό ένα ευνοϊκό χαρακτήρα. Κι όμως, σκεπτόμενοι τις συνέπειες, μπορούμε επίσης να προβλέψουμε ότι θα έχει κάποιες όψεις που θα αποδειχτούν κάπως καταπιεστικές και βαρύνουσες για τους πολίτες της Τουρκίας.

Η Τουρκία, η οποία διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους στρατούς παγκοσμίως, πέρασε από πραξικοπήματα το 1960, το 1980 και το 1997.

Η άνοδος του Ερντογάν και του συντηρητικού του κόμματος AKP (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) με τη νέα χιλιετηρίδα αποδυνάμωσε το ρόλο του στρατού στην εσωτερική πολιτική.

Ο Ερντογάν, ο οποίος έχει δηλώσει τη φιλοδοξία του να αλλάξει το Σύνταγμα αρκετές φορές, θεωρείται ευρέως ως ένας από τους πιο ισχυρούς και φιλόδοξους ηγέτες στην ιστορία της Τουρκίας.

Αν και στο κόμμα του αρχικά αποδόθηκε η διασφάλιση μιας δεκαετίας στιβαρής οικονομικής ανάπτυξης, η χώρα έχει κυλήσει στην ανασφάλεια και τον πόλεμο, μετά την απόφαση της κυβέρνησης να αναμειχθεί στη διαμάχη στη γειτονική Συρία και να κλιμακώσει μια διαμάχη δεκαετιών με τους Κούρδους μαχητές στα ανατολικά της χώρας.