Τα κατασκευάσματα αυτά, τα οποία συνήθως χρησιμοποιούνται στην οικοδόμηση προβλητών, έχουν χρησιμοποιηθεί για την άμυνα της Μαριούπολης και σήμερα βρίσκονται τριγύρω στην πόλη διακοσμημένα με ουκρανικά λαϊκά σύμβολα. Μαριούπολη, Ουκρανία, 4 Ιουλίου 2016. Φωτογραφία: Ivan Sigal

Η ουκρανική πόλη Μαριούπολη βρίσκεται 20 χιλιόμετρα από το μέτωπο πυρός μεταξύ των αυτονομιστών, που δρουν με υποστήριξη από τη Ρωσία, και του Ουκρανικού Στρατού. Είναι μια γαλήνια πόλη, αρκετά κοντά όμως για να αφουγκράζεται τον πόλεμο. Οι συγκρούσεις μεταξύ αυτονομιστών και ουκρανικού στρατού έχουν κορυφωθεί τους τελευταίους μήνες και οι κάτοικοι της Μαριούπολης ακούν ολμοβόλα και ρουκέτες, όταν ο άνεμος φυσάει από την ανατολή, από τις πόλεις Σιρόκινε και Νοβοτρόιτσκε.

Οι Ουκρανοί έχουν χαράξει μια διαχωριστική γραμμή όσον αφορά την άμυνα της Μαριούπολης. Πρόκειται για λιμάνι με σημαντικές υποδομές μεταφορών, πρόσβαση στην Αζοφική Θάλασσα και με δυο τεράστια εργοστάσια χάλυβα, καθώς και άλλες βαριές βιομηχανίες. Την πόλη αυτή χρειάζονται οι Ρώσοι να κυριεύσουν, με σκοπό την οικοδόμηση μιας χερσαίας γέφυρας στην Κριμαία, η οποία θα εξασφάλιζε τη στρατηγική βιωσιμότητα των διεκδικήσεών τους στα εδάφη αυτά.

Χάρτης της Μαριούπολης, Ουκρανία. 4 Ιουλίου 2016. Φωτογραφία: Ivan Sigal

Θα περάσω μια εβδομάδα στη Μαριούπολη περπατώντας στην πόλη, βγάζοντας φωτογραφίες και εκτιμώντας τη στάση των ανθρώπων απέναντι στη διαμάχη, τις δικές τους περιστάσεις και την αντίληψή τους για τη φύση της απειλής. Θέλω να δω αν μπορώ να εξηγήσω και να απεικονίσω την ψυχολογική πίεση και αβεβαιότητα που προκαλείται λόγω της εγγύτητας της πόλης με το μέτωπο και πώς η πίεση αυτή μπορεί να είναι ορατή στο τοπίο γύρω.

Πρόκειται για έναν πόλεμο, όπου είναι ιδιαίτερα εμφανής η διαπλοκή σύγκρουσης πληροφοριών και σωματικής βίας, όπου η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα θολώνουν τα τυχόν κίνητρα, αρνούνται την αδιαμφισβήτητη βία και έχουν σκοπό να προκαλέσουν σύγχυση και στις δυο αντιμαχόμενες πλευρές και πληθυσμούς. Αυτός ο ασυνήθιστος πόλεμος αποτελεί μάρτυρα μιας άνθησης της ιχνηλάτησης τεκμηρίων από διαδικτυακές πηγές, καθώς και την πιθανή νόθευση των τεκμηρίων αυτών. Πρόκειται για έναν πόλεμο, όπου η σύγχυση αποτελεί ξεκάθαρα στρατηγικό στοιχείο παρά ένα απλό φαινόμενο. Η ρητορική της “ομίχλης του πολέμου”, με άλλα λόγια, προτίθεται να νομιμοποιήσει την ιδέα του πολέμου πληροφοριών. Με αυτόν τον τρόπο, η ρητορική περί ενός “υβριδικού πολέμου” ως μια νέα μορφή πολέμου, αν και δεν είναι νέα, δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι διεθνείς νόρμες και νόμοι του πολέμου αμφισβητούνται ακόμα και αυτοί.

Πριν τον πόλεμο, οι κάτοικοι της Μαριούπολης υποστήριζαν σε μεγάλο βαθμό τον ρωσικό πολιτισμό και γλώσσα και συμμετείχαν για λίγο στην προσπάθεια απόσχισης το 2014 και 2015. Αυτό το κομμάτι της Ουκρανίας υποστήριξε μαζικά τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς στις εκλογές και η τοπική αστυνομία συμμετείχε στην προσπάθειά του για να έρθει στην εξουσία. Την ίδια στιγμή, είναι δύσκολο να αποκρυφθούν οι συνέπειες του πολέμου και της πολιτικής στις ζωές των ανθρώπων. Το να είσαι κομμάτι της Ρωσίας μπορεί να ήταν ελκυστικό, αλλά η σχέση με ένα κράτος-παρία; Όχι και τόσο.

Δίχτυ καμουφλάζ κατά μήκος της παραλίας της Μαριούπολης κρύβει παγίδες για τανκς και περιοχή εκπαίδευσης για τον ουκρανικό στρατό και τις δυνάμεις πολιτικής άμυνας. Μαριούπολη, Ουκρανία, 4 Ιουλίου 2016. Φωτογραφία: Ivan Sigal

Το αποτέλεσμα είναι μια κούραση, μια κατάσταση απόκρυψης και επιφυλακτικότητα. Πολλοί κάτοικοι αναγνωρίζουν πλέον τους κινδύνους της συνεργασίας με το αυτονομιστικό κίνημα και τη σύγκρουση και την απομόνωση που θα προκύψουν. Ουκρανικά στρατεύματα, μαζί με πολιτοφυλακές, ελέγχουν την πόλη και το αεροδρόμιο, καθώς και ο στρατός έχει ενισχύσει το μέτωπο. Οι Ρώσοι εξακολουθούν να έχουν πολύ ισχυρότερο στρατό, αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα έχουν την υποστήριξη του πληθυσμού ή μια εύκολη νίκη επί ουκρανικών δυνάμεων, που δεν είχαν το χρόνο να μάθουν πώς να πολεμούν.

Διαφημίσεις για κοινά δρομολόγια στην Κριμαία κυριαρχούν τους τοπικούς πίνακες. Μαριούπολη, Ουκρανία, 4 Ιουλίου 2016. Φωτογραφία: Ivan Sigal

Η Μαριούπολη είναι γαλήνια, οι δρόμοι της ήρεμοι. Μπορεί να είναι υπερβολικό να πω ότι η πόλη κρατάει την ανάσα της. Τελευταία, ωστόσο, η Μόσχα φέρεται να έχει αυξήσει μεταφορές όπλων στους αυτονομιστικούς θύλακες και μουρμουρίζει για μια ρητορική περί κατάπαυσης πυρός, που δεν ισχύει. Οι κινήσεις αυτές δημιουργούν μια ατμόσφαιρα ηθικής χαλαρότητας, η οποία καθιστά τις νέες διαμάχες μια μακρινή πιθανότητα.

Και είτε η Ρωσία αποφασίσει να εισβάλει είτε όχι, η ρητορική του Κρεμλίνου δημιουργεί τακτικό χώρο. Με αυτό το χώρο για ελιγμούς, μπορεί θεωρητικά να προετοιμάσει, ακόμα και να δικαιολογήσει μια εισβολή ή απλά μπορεί να χειρίζεται περισσότερη ισχύ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, την επόμενη φορά που οι ηγέτες καθίσουν για ειρηνευτικές συνομιλίες. Με αυτή τη συμπεριφορά, η Μόσχα τεστάρει ξανά την αντίσταση στην επιβεβαίωση της τοπικής της κυριαρχίας στην Ουκρανία.

Στάση λεωφορείου στη λεωφόρο Lunina. Μαριούπολη, Ουκρανία, 4 Ιουλίου 2016. Φωτογραφία: Ivan Sigal

Μια εκδοχή του άρθρου αυτού έχει δημοσιευτεί προηγουμένως στο ivansigal.net.