“Οι ειρηνικές διαδηλώσεις στην Νταράγια δέχονταν βίαιη καταστολή. Τα λουλούδια συναντούσαν τις σφαίρες, οι διαδηλωτές συλλαμβάνονταν μαζικά και κρατούνταν”. Φωτογραφία: Ειρηνικές διαδηλώσεις στην Μπανίγιας, οι διαδηλωτές κρατάνε τριαντάφυλλα, 6 Μαΐου 2011, Syrian Freedom (άδεια CC BY 2.0)

Από την Leila Al Shami

Τέσσερα χρόνια μετά την απελευθέρωσή της, η κυρίως αγροτική πόλη της Νταράγια, με στρατηγική θέση κοντά στην πρωτεύουσα της Συρίας, Δαμασκό, έπεσε στα χέρια του συριακού καθεστώτος. Πραγματοποιήθηκε συμφωνία για εκκένωση της πόλης από 4.000-8.000 πολίτες, που παραμένουν εκεί, σε μια πόλη που ο πληθυσμός της πριν την εξέγερση έφτανε τους 300.000. Οι ντόπιοι μαχητές, που υπερασπίστηκαν τόσο θαρραλέα την πόλη τους, θα μεταβούν στο Ιντλίμπ και θα ενωθούν με την εκεί αντίσταση.

Οι κάτοικοι της Νταράγια, οι οποίοι εκτοπίζονται, γνωρίζουν ότι μπορεί να μην επιστρέψουν ποτέ στα σπίτια τους. Φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ανθρώπους μαζεμένους πάνω από τους τάφους αγαπημένων τους για να τους αποχαιρετήσουν. Κυριαρχεί ο φόβος ότι υπάρχει σχέδιο μόνιμης εκκαθάρισης των προπυργίων της αντίστασης. Στις προηγούμενες συμφωνίες εκκένωσης πόλεων, ακόμα και όσες έγιναν υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, πολλοί συνελήφθησαν από το καθεστώς και δεν τους ξανάδε κανείς.

The last bye to the cemeteries in #Darayya before leaving the city by the green buses “Pessimism buses”#داريا . pic.twitter.com/qzFGxonGPL

— Abdalaziz Alhamza (@3z0ooz) 26 August 2016

Το τελευταίο αντίο στα κοιμητήρια της Νταράγια πριν τη φυγή από την πόλη με τα πράσινα “λεωφορεία της απαισιοδοξίας”

Οι κάτοικοι της Νταράγια, όμως, είναι απελπισμένοι. Πριν από λίγες ημέρες, μια ομάδα γυναικών δημοσίευσε μια ανοιχτή επιστολή προς τον κόσμο. Περιέγραφαν τις φριχτές συνθήκες στην πόλη. Μια καθεστωτική πολιορκία 1.368 ημερών, εμπόδιζε την είσοδο τροφίμων και ιατρικών προμηθειών. Ο κόσμος πεινούσε. Περιέγραψαν τις καθημερινές καθεστωτικές επιθέσεις: πάνω από 9.000 βόμβες-βαρέλια, καθώς και διεθνώς απαγορευμένα δηλητηριώδη αέρια και ναπάλμ. Το νοσοκομείο αποτέλεσε στόχο και τέθηκε εκτός λειτουργίας. Τα αγροτεμάχια, η μοναδική πηγή τροφίμων, εσκεμμένα κάηκαν και καταστράφηκαν. Οι γυναίκες έκαναν έκκληση στη διεθνή κοινότητα να λάβει δράση και να βάλει τέλος στη βία και να άρει την πολιορκία. Η επιστολή αυτή ακολούθησε μήνες διαδηλώσεων από γυναίκες και παιδιά με τα ίδια αιτήματα. Το πρώτο και μοναδικό κομβόι βοήθειας έφτασε στην πόλη τον Ιούνιο του 2016. Περιείχε φάρμακα, κουνουπιέρες και βρεφικό γάλα, αλλά όχι τρόφιμα. “Δεν μπορούμε να πάρουμε φάρμακα με άδειο στομάχι”, έγραφε ένα πανό σε διαδήλωση λίγο αργότερα.

Όσοι εγκαταλείπουν την Νταράγια, αποχωρούν ως ήρωες. Η Νταράγια είναι μια πόλη σύμβολο για τους Σύριους επαναστάτες. Αποτελεί κέντρο ανάπτυξης της συλλογιστικής και πρακτικής της ειρηνικής αντίστασης και έχει εμπνεύσει την ανυπακοή πολιτών σε ολόκληρη τη χώρα. Και παρά την τρομακτική καταστολή που υφίσταται η πόλη, έχει αξιοθαύμαστη επιτυχία στην εξάσκηση τοπικής, αυτόνομης αυτο-οργάνωσης. Η ακτιβίστρια της επανάστασης Razan Zeitouneh, η οποία κι η ίδια απήχθη το 2013, είπε πως “η Νταράγια ήταν αστέρι και πριν την επανάσταση και κατά τη διάρκειά της. Ό,τι έχτισαν οι νέοι άνδρες και γυναίκες της πόλης έγινε με τεράστιες προσπάθειες και είχε ως αποτέλεσμα ένα μικρό παραδειγματικό μοντέλο για το μέλλον της Συρίας, έτσι όπως την ονειρευόμαστε. Ο ακτιβισμός στην πόλη ποτέ δεν έπαυσε ούτε για ένα λεπτό να μας εκπλήσσει…Στην Νταράγια, τα πλακάτ που ζητούσαν συνύπαρξη συνέχιζαν να στέκονται ψηλά, ακόμα κι όταν ολόκληρη η χώρα βυθιζόταν στην απελπισία έπειτα από κάθε νέα σφαγή”.

“Η Νταράγια είναι μια πόλη σύμβολο για τους Σύριους επαναστάτες. Αποτελεί κέντρο ανάπτυξης της συλλογιστικής και πρακτικής της ειρηνικής αντίστασης και έχει εμπνεύσει την ανυπακοή πολιτών σε ολόκληρη τη χώρα. Και παρά την τρομακτική καταστολή που υφίσταται η πόλη, έχει αξιοθαύμαστη επιτυχία στην εξάσκηση τοπικής, αυτόνομης αυτο-οργάνωσης”.

Το 2011, όταν ξεκίνησαν οι εξεγέρσεις, μια τοπική επιτροπή συντονισμού αναδύθηκε γρήγορα και οργάνωσε αντικαθεστωτικές διαμαρτυρίες. Η επιτροπή έδινε έμφαση στη σημασία του  αγώνα χωρίς βία και μοίρασε φυλλάδια, που ζητούσαν μια δημοκρατική Συρία και ισότητα μεταξύ όλων των θρησκευτικών και εθνοτικών ομάδων. Καθώς οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούσαν σε αλληλεγγύη αυτού, οι διαδηλωτές βάδιζαν κρατώντας λουλούδια και έδιναν μπουκάλια με νερό στις δυνάμεις ασφαλείας, που είχαν σταλεί να τους πυροβολήσουν. “Στρατός και λαός είναι ένα”, φώναζαν.

Ένας από αυτούς που αναμείχθηκαν με την τοπική επιτροπή συντονισμού ήταν ο 26χρονος ράφτης Ghiyath Matar. Κέρδισε το παρατσούκλι “Μικρός Γκάντι” για την αφοσίωσή του στην ειρηνική αντίσταση. Ο Ghiyath συνελήφθη από τις δυνάμεις ασφαλείας στις 6 Σεπτεμβρίου 2011. Λίγες μέρες αργότερα, το ακρωτηριασμένο του σώμα επεστράφη στην οικογένειά του και στην έγκυο σύζυγό του. Σε μια από τις τελευταίες δημοσιεύσεις του στο Facebook, ο Ghiyath είπε: “Επιλέξαμε τη μη-βία όχι από δειλία ή αδυναμία, αλλά από ηθική πεποίθηση. Δε θέλουμε να νικήσουμε έχοντας καταστρέψει τη χώρα”.

Οι αρχές της μη βίαιας αντίστασης που επηρέασαν τη νεολαία της Νταράγια είχαν προϊστορία στην πόλη. Ασύνηθες για τη Συρία, ένα αστυνομοκρατούμενο κράτος που καταστέλλει ανεξάρτητες οργανώσεις, το 1998 μια ομάδα νεαρών ανδρών και γυναικών ηλικίας 15-15 ετών δημιούργησαν την Ομάδα Νεολαίας της Νταράγια. Μελετούσαν το Κοράνι υπό τον θρησκευτικό λόγιο Abdul Akram Al Saqqa. Ο Al Saqqa προωθούσε την κοινωνική και πολιτική ελευθερία και ενθάρρυνε την ελεύθερη σκέψη μεταξύ των μαθητών του. Λόγω των φιλελεύθερων ιδεών του, θεωρούνταν αμφιλεγόμενος μεταξύ της συριακής τάξης των ουλεμά, των θρησκευτικών αρχών. Ήθελε οι γυναίκες να διαλέγουν οι ίδιες τους συζύγους τους και υποστήριζε ότι η εκπαίδευση των γυναικών ήταν πιο σημαντική από το αν φοράνε μαντίλα ή όχι. Εισήγαγε τους μαθητές τους στο έργο του Jawdat Said, ενός ισλαμιστή λόγιου που προωθούσε τη μη-βίαιη σκέψη και πρακτική μέσω των παραδόσεων του Κορανίου, καθώς και στις διδαχές του Γκάντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Το έργο του Al Saqqa προσέλκυσε την προσοχή των Αρχών και φυλακίστηκε το 2003 και το 2011, αλλά υπό τη διδασκαλία του η Ομάδα Νεολαίας της Νταράγια οργάνωσε δράσεις όπως καθαρισμός των δρόμων της πόλης τους, μποϊκοτάζ αμερικανικών προϊόντων και ριψοκίνδυνες εκστρατείες ενάντια στο χρηματισμό και τη διαφθορά. Το 2002, διαδήλωσαν εναντίον της εισβολής του Ισραήλ στο προσφυγικό στρατόπεδο Τζενίν και το 2003 οργάνωσαν διαμαρτυρίες χωρίς κυβερνητική άδεια ενάντια στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Η ενέργεια αυτή οδήγησε στη σύλληψη 24 μελών της ομάδας. Κάποιοι αφέθηκαν ελεύθεροι λίγο αργότερα, αλλά η πλειοψηφία καταδικάστηκε σε 3-4 χρόνια φυλάκιση.

Οι ειρηνικές διαδηλώσεις δέχονταν βίαιη καταστολή. Τα λουλούδια συναντούσαν τις σφαίρες, οι διαδηλωτές συλλαμβάνονταν μαζικά και κρατούνταν. Τον Αύγουστο του 2012, έπειτα από σφοδρούς βομβαρδισμούς, συριακά στρατεύματα κατέκλυσαν την πόλη και διέπραξαν μια από τις χειρότερες σφαγές του καθεστώτος. Περίπου 400 άνδρες, γυναίκες και παιδιά έχασαν τη ζωή τους σε δολοφονίες-εκτελέσεις. Όσοι επιχείρησαν να αποδράσουν κυνηγήθηκαν και σκοτώθηκαν. Οι σοροί των νεκρών γέμιζαν τους δρόμους ή πετάχτηκαν σε μαζικούς τάφους.

Σε μια σκηνή που θα επαναλαμβανόταν ασταμάτητα, ορισμένοι Δυτικοί σχολιαστές κοιτούσαν να απαλλάξουν το καθεστώς από κάθε ευθύνη. Ο βραβευμένος δημοσιογράφος Robert Fisk επισκέφθηκε την Νταράγια λίγο μετά τη σφαγή, συνοδευόμενος από καθεστωτικές δυνάμεις. Ανέφερε ότι η κατάσταση ήταν αποτέλεσμα μιας ομηρίας από τον Ελεύθερο Στρατό και μιας ανταλλαγής κρατουμένων που πήγε στραβά, αναφερόμενος σε πηγές που έλεγαν ότι τα θύματα ήταν συγγενείς κυβερνητικών υπαλλήλων. Η τοπική επιτροπή συντονισμού της Νταράγια εξέδωσε μια ισχυρή καταδίκη εναντίον του ρεπορτάζ του Fisk. Δεν είχαν ακούσει ποτέ την ιστορία περί ανταλλαγής κρατουμένων, αμφισβήτησαν το αν όσοι δέχονταν συνέντευξη μπορούσαν να πουν την αλήθεια παρουσία στρατιωτών του καθεστώτος και επέκριναν τον Fisk ότι δε συναντούνταν με ακτιβιστές της αντιπολίτευσης. Εν τω μεταξύ, η Αμερικανίδα πολεμική ανταποκρίτρια Janine Di Giovani επίσης μπήκε στην Νταράγια – χωρίς καθεστωτική συνοδεία – λίγες μέρες μετά τη σφαγή και έδωσε μια συγκλονιστική αφήγηση στο εξαίρετο βιβλίο της “Tο πρωί που ήρθαν για εμάς”.

“Παρά τις τεράστιες προκλήσεις, το τοπικό συμβούλιο της Νταράγια είχε απίστευτη επιτυχία. Θέσπισε πολυάριθμα γραφεία παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες, μεταξύ των οποίων υπηρεσίες ΜΜΕ, νομικές υπηρεσίες και δημόσιες σχέσεις (διατηρούν μια εξαιρετική ιστοσελίδα). Ένα γραφείο αρωγής έστησε μια κουζίνα που σερβίρει σούπα τρεις φορές τη μέρα, αν και η συχνότητα αυτή μειώθηκε λόγω της πολιορκίας. Το συμβούλιο επίσης προσπάθησε να αναπτύξει αυτάρκεια, καλλιεργώντας φασόλια, σπανάκι και σιτάρι.”

Η Νταράγια απελευθερώθηκε από ντόπιους επαναστάτες τον Νοέμβριο του 2012. Καθώς αποσυρόταν το κράτος, οι κάτοικοι οργάνωσαν ένα Τοπικό Συμβούλιο για να διαχειριστεί τα της πόλης. Ένας από αυτούς που αναμείχθηκαν ήταν ο αναρχικός Omar Aziz, ο οποίος ενθάρρυνε επαναστάτες Σύριους να οργανώσουν τις κοινότητές τους ανεξάρτητα από το κράτος Άσαντ και να αγωνιστούν με σκοπό μια κοινωνική επανάσταση.

Παρά τις τεράστιες προκλήσεις, το τοπικό συμβούλιο της Νταράγια είχε απίστευτη επιτυχία. Θέσπισε πολυάριθμα γραφεία παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες, μεταξύ των οποίων υπηρεσίες ΜΜΕ, νομικές υπηρεσίες και δημόσιες σχέσεις (διατηρούν μια εξαιρετική ιστοσελίδα). Ένα γραφείο αρωγής έστησε μια κουζίνα που σερβίρει σούπα τρεις φορές τη μέρα, αν και η συχνότητα αυτή μειώθηκε λόγω της πολιορκίας. Το συμβούλιο επίσης προσπάθησε να αναπτύξει αυτάρκεια, καλλιεργώντας φασόλια, σπανάκι και σιτάρι. Μια ιατρική υπηρεσία επιβλέπει το υπαίθριο αυτοσχέδιο νοσοκομείο, που προσφέρει βοήθεια στους άρρωστους και τραυματίες. Ένα γραφείο υπηρεσιών είναι υπεύθυνο για τη διάνοιξη εναλλακτικών δρόμων, όταν οι βασικές αρτηρίες είναι απροσπέλαστες λόγω αεροπορικών επιθέσεων ή κτιρίων που κατέρρευσαν.

Το Τοπικό Συμβούλιο στόχευε επίσης στην ένωση πολιτικών και στρατιωτικών προσπαθειών. Η Νταράγια είναι από τις λίγες κοινότητες, όπου το τοπικό Σώμα του Ελεύθερου Στρατού αποτελεί τμήμα της οργανωτικής δομής του Συμβουλίου και υπόκειται σε έλεγχο τοπικής αυτοδιοίκησης. Επαναστάτριες οργάνωσαν το περιοδικό Enab Baladi για να συζητούν γεγονότα που συμβαίνουν στην κοινότητά τους και τη Συρία πιο ανοιχτά και για να προωθήσουν την πολιτική ανυπακοή. Ακτιβιστές κατασκεύασαν μια υπόγεια βιβλιοθήκη, ώστε οι κάτοικοι να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους.

Ο λαός της Νταράγια πλήρωσε ακριβό τίμημα για το όνειρο της ελευθερίας του. Για τέσσερα χρόνια, υπερασπίστηκαν την αυτονομία τους από το κράτος του Άσαντ και συνέχιζαν παρά τους βομβαρδισμούς, παρά την πολιορκία πείνας. Ο αγώνας τους θα μνημονεύεται και θα τιμάται από Σύριους επαναστάτες παντού.