Πώς ολοένα και περισσότερα σχολεία στη Βραζιλία μαθαίνουν στους μαθητές να τρώνε λαχανικά τους

Sixth-graders at the Leão Machado school in Sao Paulo. School gardens have become a popular way to help kids learn to eat healthier in Brazil. Credit: Rhitu Chatterjee. Used with PRI's permission

Μαθητές της έκτης τάξης στο σχολείο Leão Machado στο Σάο Πάολο. Οι σχολικοί κήποι αποτελούν ένα δημοφιλή τρόπο στη Βραζιλία για να μαθαίνουν τα παιδιά να τρέφονται πιο υγιεινά. Άρθρο: Rhitu Chatterjee. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με την άδεια του PRI.

Το παρόν άρθρο του Rhitu Chatterjee για το The World αρχικά δημοσιεύτηκε στο PRI.org στις 11 Φεβρουαρίου 2016 και αναδημοσιεύεται εδώ ως μέρος συμφωνίας διαμοιρασμού περιεχομένου.

Σε μια βουνίσια πλαγιά στην πόλη του Σάο Πάολο, μια ομάδα μαθητών της έκτης τάξης εργάζεται πυρετωδώς. Είναι οπλισμένοι με σπόρους, χώμα και ένα εύρος εργαλείων κηπευτικής. Αναποδογυρισμένα μπουκάλια σόδας, γεμισμένα με νερό, αποτελούν το περίγραμμα μιας σειράς ορθογώνιων λαχανόκηπων. Ένα αγόρι ονόματι Felipy Pigato μου λέει ότι ετοιμάζουν το έδαφος για φύτεμα.

“Εχθές, χρησιμοποιήσαμε ένα μείγμα κανονικού εδάφους με ίνες καρύδας”, αναφέρει. “Οι ίνες καρύδας κρατούν τους σπόρους στο έδαφος”.

Σήμερα, αναφέρει, θα προσθέσουν το λίπασμα. Καθώς οι μαθητές σκάβουν, βγάζουν κομμάτια χώματος, δημιουργώντας ρηχούς λάκκους, όπου γαιοσκώληκες στριφογυρίζουν στο φρεσκοσκαμμένο χώμα.

Ο δωδεκάχρονος Mateus Feitosa de Almeida αφαιρεί αργά το χώμα από ένα σκουλήκι. “Πρέπει να το αφαιρούμε κατ’ αυτό τον τρόπο, έτσι ώστε να μην τραυματίζουμε τα σκουλήκια”, εξηγεί. “Εάν τα πετάξουμε, έχει αρνητικές συνέπειες για το έδαφος”.

Το σκάψιμο συνεχίζεται σε μια ήσυχη γειτονιά με κατοίκους της μεσαίας τάξης, σ’ ένα κήπο που ανήκει στο σχολείο Leão Machado School, ένα μεγάλο δημόσιο σχολείο.

Οι μαθητές εργάζονται υπό την καθοδήγηση δύο δασκάλων, του Daniel Giglio Colombo και της Marta Martins.

Αυτός είναι ο δεύτερος χρόνος του προγράμματος, αναφέρει ο Colombo, ο οποίος βοήθησε στη δημιουργία του κήπου. “Σκοπεύουμε να καλλιεργήσουμε τα ίδια προϊόντα με πέρυσι — ρόκα, μαρούλι, ραπανάκια”.

Τα λαχανικά που καλλιεργούν χρησιμοποιούνται στα σχολικά γεύματα. Αλλά ο πραγματικός στόχος του σχολικού κήπου δεν είναι η παροχή προϊόντων, αναφέρει, αλλά να διδάξει τους μαθητές από πού προέρχεται το φαγητό, ούτως ώστε να αναπτύξουν μια σύνδεση με το φαγητό τους.

“Όταν ρωτάμε τους μαθητές από πού προέρχεται το μαρούλι, απαντούν από την αγορά,” αναφέρει ο Colombo. “Έχουν χάσει την επαφή με τη φύση, το έδαφος, το φύτεμα και την καλλιέργεια των καρπών”.

Και αυτό γίνεται εμφανές στη διατροφή τους, δηλώνει, η οποία είναι όλο και περισσότερο ανθυγιεινή.

Students say the school garden project is teaching them a lot about how to grow food, though it's still hard for some of them to appreciate vegetables. Credit: Rhitu Chatterjee. Used with PRI's permission

Οι μαθητές αναφέρουν ότι το πρόγραμμα του σχολικού κήπου τους μαθαίνει πολλά σχετικά με το πώς καλλιεργείται το φαγητό, μολονότι είναι ακόμα δύσκολο για μερικούς απ’ αυτούς να εκτιμήσουν την αξία των λαχανικών. Πηγή: Rhitu Chatterjee. Χρησιμοποιείται με την άδεια του PRI

Όπως ακριβώς και στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα ιδιαίτερα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως το φαγητό των ταχυφαγείων, η σόδα και το σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα φρουκτόζης έχουν γίνει όλα εξαιρετικά δημοφιλή στη Βραζιλία. Και τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται, ακόμα και ανάμεσα στα παιδιά. Είναι ένα εθνικό πρόβλημα που έχει προβληματίσει την κυβέρνηση και τους ειδικούς της δημόσιας υγείας της χώρας. Η κυβέρνηση της Βραζιλίας έχει απαγορεύσει τις σόδες, τα κέικ και τα μπισκότα στα σχολικά γεύματα. Έχει περιορίσει επίσης την ποσότητα αλατιού και σακχάρων στα φαγητά. Επιπροσθέτως, έχει απαιτήσει να σερβίρεται τουλάχιστον ένα γεύμα, που να περιέχει φρούτα και λαχανικά.

Αρχικά, οι μαθητές συνήθιζαν να απορρίπτουν το φρέσκο φαγητό, όπως αναφέρει η Martins. Οι συνεργάτες της και η ίδια ήλπιζαν ότι ο σχολικός κήπος θα το άλλαζε αυτό.

“Επιθυμούσαμε τη δημιουργία καλύτερων διατροφικών συνηθειών με αυτό το πρόγραμμα”, δηλώνει η Martins. “Θέλαμε να βελτιώσουν τη διατροφή τους και να γίνουν περισσότερο υγιείς”.

Η ιδέα αυτή βρίσκεται πίσω από την άνθιση των σχολικών κήπων σε ολόκληρη τη Βραζιλία. Το πρόγραμμα ξεκίνησε πριν από 12 χρόνια ως πιλοτικό πρόγραμμα σε πέντε σχολεία, ως μέρος ενός project του Προγράμματος Τροφίμων και Καλλιέργειας των Ηνωμένων Εθνών. Σήμερα, υπάρχουν μερικοί χιλιάδες σχολικοί κήποι σε 700 πόλεις και κωμοπόλεις. Πολλοί απ’ αυτούς διαχειρίζονται ανεξάρτητα από τα σχολεία. Άλλοι ενισχύονται από τις αρμόδιες αρχές της πόλης.

Είναι δύσκολο να καταλάβουμε εάν οι σχολικοί κήποι έχουν βελτιώσει την υγεία των παιδιών, αναφέρει η Albaneide Peixinho, η οποία διηύθυνε το πρόγραμμα των σχολικών γευμάτων στη Βραζιλία για 13 χρόνια. Δηλώνει ωστόσο ότι τα σχολεία αναφέρουν ότι οι κήποι έχουν κάνει τους μαθητές να έχουν μεγαλύτερη επίγνωση για το φαγητό τους.

“Με τους σχολικούς κήπους βλέπουν ότι το φαγητό προέρχεται από τη Γη,” αναφέρει η Peixinho και ότι τρώνε πιο υγιεινά. Μερικές μελέτες δείχνουν ακόμα ότι οι μαθητές επηρεάζουν τον τρόπο που τρώνε οι οικογένειές τους. “Οι γονείς αναφέρουν ότι τα παιδιά τρώνε πολλά φρούτα και λαχανικά και επιμένουν να καταναλώνουν αυτές τις τροφές και στο σπίτι”.

Sarah Campos (left) and Juliana Santos, former students of the Leão Machado School. Campos says she tried her first radish after working in the school garden. Now she loves them. Credit: Rhitu Chatterjee. Used with PRI's permission

Η Sarah Campos (αριστερά) και η Juliana Santos, πρώην μαθήτριες του σχολείου Leão Machado School. Η Campos δηλώνει πως δοκίμασε το πρώτο ραπανάκι της, όταν καταπιάστηκε με τον σχολικό κήπο. Πλέον τα λατρεύει. Πηγή: Rhitu Chatterjee. Χρησιμοποιείται με την άδεια του PRI

Η δεκατετράχρονη Sarah Campos επέλεξε πέρυσι το μάθημα του σχολικού κήπου στο σχολείο Leão Machado στο São Paulo. “Δεν είχα δοκιμάσει ποτέ ραπανάκια”, δηλώνει. Αλλά δοκίμασε μερικά, όταν αυτή και οι συμμαθητές της μαγείρεψαν τα ραπανάκια, που είχαν φυτέψει στον κήπο του σχολείου.

“Ξετρελάθηκα και έφαγα και δεύτερο πιάτο”, σχολιάζει η Campos. Τώρα, λέει ότι τρώει ραπανάκια συχνά. “Ζητάω από τη μαμά μου να μου τα φτιάξει για μεσημεριανό μερικές φορές. Τα βάζει στη σαλάτα μαζί με καρότα και πατάτες. Είναι πολύ νόστιμο”.

Αυτή και οι συμμαθητές της αναφέρουν ότι είναι περισσότερο δεκτικοί στο να τρώνε πλέον λαχανικά. Προσπαθούν να αποφεύγουν το γρήγορο φαγητό και είναι περισσότερο ενσυνείδητοι με τη διατροφή τους.

Έξω στον κήπο ρωτάω τον Mateus, τον μαθητή που μου είπε για την προστασία των γαιοσκωλήκων, τι έχει αποκομίσει από το μάθημα της κηπευτικής.

“Πολλά πράγματα”, αναφέρει. “Όπως σκάψιμο, τι είναι το οργανικό λίπασμα, τι κάνουν τα ζώα για να βελτιώσουν το έδαφος”.

“Τι έμαθες για τα λαχανικά;” ρωτάω.

“Ότι κάνουν καλό στην υγεία και την ευεξία μας”.

“Τρως λαχανικά;”

“Δεν με τρελαίνουν, αλλά μάλλον τρώω τώρα με αυτό το πρόγραμμα”, δηλώνει γελώντας ντροπαλά.

Η ελπίδα είναι ότι μέχρι το τέλος του σχολικού έτους θα τα απολαμβάνει πραγματικά.

Το άρθρο συντάχθηκε υπό τη βοήθεια του Pulitzer Center on Crisis Reporting.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.