Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το Τατζικιστάν και το Ιράν ήρθαν πιο κοντά μεταξύ τους, αναγνωρίζοντας την κοινή περσική τους γλώσσα και κουλτούρα. Δύο δεκαετίες αργότερα, όμως, παραμένει δύσκολο για κάποιον να κατανοήσει τη σχέση αυτή, που ορίζεται τόσο από την έλλειψη εμπιστοσύνης, όσο και από την αλληλεγγύη.

Το 2006 [en], ο τότε Πρόεδρος του Ιράν, Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, υπέδειξε ότι “το Ιράν και το Τατζικιστάν αποτελούν ένα πνεύμα σε δυο σώματα”.

Δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα, το Ιράν ήταν από τις πρώτες χώρες [en] που αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Τατζικιστάν το 1991, ενώ ήταν το πρώτο κράτος που εγκαθίδρυσε πρεσβεία του στην πρωτεύουσα του Τατζικιστάν, Ντουσάνμπε.

#Iran & #Tajikistan leaders Rafsanjani+Rahmonov by Sangtuda hydroelectric plant 1997 c @alexvatanka @christianbleuer pic.twitter.com/Jw3a4VvRjw

— CCCPфото (@CCCP_pix) April 10, 2016

Οι ηγέτες του Ιράν και του Τατζικιστάν, Rafsanjani και Rahmonov, το 1997 στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο Sangtuda

Τα άλλα τέσσερα κράτη στην πρώην σοβιετική Κεντρική Ασία — Καζακστάν, Κιργιστάν, Τουρκμενιστάν και Ουζμπεκιστάν — είναι όλες τουρκόφωνες. Επομένως το Τατζικιστάν πρόσφερε στην Τεχεράνη μια σφαίρα προνομιούχου ενδιαφέροντος και επιρροής στην ανεκμετάλλευτη περιοχή.

Happy Persian New Year (Norouz)
To all Persian speaking friends in Iran, Afghanistan, Tajikistan…everywhere living pic.twitter.com/pqJk6PGyDH

— Soodabeh (@SSaeidnia) March 19, 2016

Χαρούμενη Περσική Πρωτοχρονιά (Νοβρούζ)
Σε όλους τους φίλους που μιλάνε περσικά σε Ιράν, Αφγανιστάν, Τατζικιστάν…όπου κι αν ζουν

Πέρα από την εαρινή γιορτή του Νοβρούζ (προφέρεται με αρκετούς διαφορετικούς τρόπους), ωστόσο, υπήρχαν — και ακόμα υπάρχουν — τεράστιες διαφορές ανάμεσα σε αυτά τα δύο κράτη.

Το Ιράν είναι μια ισλαμική δημοκρατία με πλειοψηφία πληθυσμό Σιιτών. Το Τατζικιστάν αποτελεί κοσμική αυτοκρατία με πληθυσμό κυρίως Σουνιτών, του οποίου η κυβέρνηση έχει έναν ορατό φόβο για καθετί ισλαμικό.

Υπό τον Πρόεδρο Ιμομάλι Ραχμόν, το Τατζικιστάν έχει γίνει πιο αυστηρό απέναντι στις πωλήσεις ισλαμικού ρουχισμού, καθώς επίσης και, για παράδειγμα, προς τα γένια και τα ονόματα που θυμίζουν αραβικά.

Αδελφικός καυγάς

Το Δεκέμβριο του 2015 ένα τατζικικό μέσο ενημέρωσης [ru] της αντιπολίτευσης μετέδωσε ότι η κυβέρνηση του Τατζικιστάν εξοργίστηκε που ανακάλυψε ότι Ιρανοί αξιωματούχοι είχαν προσκαλέσει τον αρχηγό του απαγορευμένου Κόμματος της Ισλαμικής Αναγέννησης του Τατζικιστάν (IRPT), Mukhiddin Kabiri, στην Τεχεράνη για να συμμετάσχει σε ένα διεθνές συνέδριο για την “Ισλαμική Ενότητα”.

To IRPT, που θεωρείται ανά τον κόσμο ως μια μετριοπαθής πολιτική δύναμη, μόλις μερικούς μήνες νωρίτερα, είχε ανακηρυχθεί από την κυβέρνηση μια εξτρεμιστική ομάδα:

«МИД Республики Таджикистан считает неприемлемыми такие действия организаторов конференции и категорически заявляет, что подобное отношение к недругам государства и народа Таджикистана может оказать негативное влияние на добрые отношения между Республикой Таджикистан и Исламской Республикой Иран»

Το Υπουργείο Εξωτερικών του Τατζικιστάν θεωρεί απαράδεκτες τις πράξεις των διοργανωτών του συνεδρίου και δηλώνει κατηγορηματικά ότι η στάση του Ιράν προς τους εχθρούς του τατζικικού κράτους και λαού μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις καλές σχέσεις μεταξύ της Δημοκρατίας του Τατζικιστάν και τις Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.

Μετά το συνέδριο [ru], ο Saidmukarram Abdulkodirzoda, διευθυντής του φιλοκυβερνητικού πνευματικού φορέα του Ισλαμικού Κέντρου του Τατζικιστάν δήλωσε ότι η πρόσκληση του Kabiri στο συνέδριο έδειξε ότι το Ιράν “βοηθούσε τρομοκράτες” και ότι “το Ιράν υποστηρίζει ανοιχτά αυτό το απαγορευμένο τρομοκρατικό κόμμα”.

Το Τατζικιστάν ποτέ δεν παρείχε πειστικά στοιχεία ότι το IRPT εμπλέκεται σε τρομοκρατικές δραστηριότητες. Δεκατρία μέλη του κόμματος αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης [en] επειδή διοργάνωναν πολιτική βία στη χώρα σε μια δίκη που παρομοιάζεται ευρέως με παρωδία δίκης [en].

Ο Ραχμόν κατευθύνεται στη Σαουδική Αραβία

Στις 2 Ιανουαρίου [ru], με οξυμένες σχέσεις με το Ιράν, ο Τατζίκος πρόεδρος πήγε στη Σαουδική Αραβία, τον αντίπαλο της Τεχεράνης στη Μέση Ανατολή, για να συναντήσει τον Βασιλιά Salman bin Abdulaziz Saud Oli. Μετά την επίσκεψη, υπογράφηκε ένα πλήθος εγγράφων. Ο Ραχμόν, μάλιστα, επωφελήθηκε της ευκαιρίας για να επισκεφτεί την Μέκκα.

Tajikistan, usually Iran ally, trying to court Saudi/UAE, as Tehran snubs it https://t.co/BQ368Zsk03

— Andrew D. Bishop (@Andrew_D_Bishop) April 1, 2016

Το Τατζικιστάν, συνήθως σύμμαχος του Ιράν, προσπαθεί να “φλερτάρει” Σαουδική Αραβία/ΗΑΕ, επειδή το περιφρονεί η Τεχεράνη

Η επίσκεψη ήρθε λίγο μετά τις εκτελέσεις 47 Σιϊτών στη Σαουδική Αραβία, συμπεριλαμβανομένου ενός εξέχοντος κληρικού και ενάντια στο υπόβαθρο ότι γίνονται υποτιθέμενες διαμάχες αντιπροσώπων από τα δύο κράτη στην περιοχή. Στις μέρες που ακολούθησαν την επίσκεψη του Ραχμόν, επιδεινώθηκαν πλήρως οι διπλωματικές σχέσεις Τεχεράνης και Ριάντ.

Και πάλι φίλοι;

Στις 17 Μαρτίου, ωστόσο, η τατζικική υπηρεσία RFE/RL μετεδωσε [ru] ότι Ιράν και Τατζικιστάν ξεπέρασαν αυτές τις αμοιβαίες προδοσίες προκειμένου να επιτευχθεί μια συμφωνία για συνεργασία στη σφαίρα της ασφάλειας και της άμυνας.

Η συμφωνία απαρτίζεται από έντεκα άρθρα και επικεντρώνεται κυρίως στη συνεργασία Ιράν και Τατζικιστάν για την καταπολέμηση του πολυεθνικού οργανωμένου εγκλήματος, της τρομοκρατίας, του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, όπλων και ανθρώπων, καθώς επίσης και για τον αγώνα ενάντια στο έγκλημα στον τομέα της κυβερνητικής.

Είναι ειρωνικό, ωστόσο, ότι οι επικριτές των δύο χωρών λένε ότι σε αυτούς τους παράνομους τομείς είναι που οι δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών λειτουργούν βαθύτερα:

Basel Anti-Money Laundering & Terrorism Financing Index 2015 ranks #Iran#Afghanistan & #Tajikistan top worst states https://t.co/MD803xf5PY

— eTajikistan (@eTajikistan) March 7, 2016

Η καταπολέμηση της νομιμοποίησης των εσόδων από παράνομες δραστηριότητες & ο δείκτης χρηματοδότησης της τρομοκρατίας της Βασιλείας κατατάσσουν το Ιράν, το Αφγανιστάν και το Τατζικιστάν στα χειρότερα κράτη

As Iranian banker Zanjani sentenced to death in Iran, links to Rahmon resurface in #Tajikistanhttps://t.co/zCnPcRLH1P

— Claudine Shepherd (@sh_claudine) March 9, 2016

Καθώς ο Ιρανός τραπεζίτης Zanjani καταδικάζεται σε θάνατο στο Ιράν, κοντινοί του Ραχμόν επανεμφανίζονται στο Τατζικιστάν