Μετά το σάλο που προκάλεσε στην εθνική συνείδηση ο υποτιθέμενος βιασμός και η ειδεχθής δολοφονία δύο αδερφών, πραγματοποιήθηκε μια εκστρατεία με τίτλο «Toilet for Every House» (Τουαλέτα για κάθε σπίτι), που ξεκίνησε από ένα διαβόητο χωριό στην πολιτεία Ούταρ Πραντές και επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη χώρα. Εικόνα του Deepak Malik. © Demotix (31/8/2014)

Σχεδόν ο μισός πληθυσμός του 1,2 δις της Ινδίας, και κυρίως όσοι ζουν σε χωριά, δεν διαθέτουν τουαλέτα με σύστημα έκπλυσης στο σπίτι τους και αναγκάζονται να αφοδεύουν στην ύπαιθρο ή σε ανθυγιεινούς λάκκους χωρίς νερό. Έτσι ζει πάνω από το 72% του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές.

Στην κυβερνητική έκθεση βασικής έρευνας του 2012 που πραγματοποίησε το Υπουργείο Πόσιμου Νερού και Υγιεινής, πολιτείες όπως οι Οντίσα (88%), Μπιχάρ (79%), Τζαρκάντ (72%), Γιαμού και Κασμίρ (75%) και η Τελανγκάνα (74%) παρουσίασαν υψηλό ποσοστό νοικοκυριών χωρίς ιδιωτικές τουαλέτες. Αυτή η πρακτική έχει προκαλέσει έντονα κοινωνικά προβλήματα στην Ινδία.

Στις 4 Ιουλίου 2015, μια 17χρονη έφηβη στη Ντούμκα της Τζακάρντ, που ντρεπόταν να αφοδεύει στην ύπαιθρο, φέρεται να αυτοκτόνησε, όταν οι γονείς της αρνήθηκαν το επανειλημμένο αίτημά της να κατασκευάσουν μια τουαλέτα. Την περασμένη χρονιά, δύο έφηβες στην περιοχή Katra Badaun της Ούταρ Πραντές, βρέθηκαν κρεμασμένες σε ένα δέντρο, αφού υπέστησαν ομαδικό βιασμό. Αναφέρθηκε ότι οι κοπέλες είχαν πάει τη νύχτα στην ύπαιθρο για να κάνουν την ανάγκη τους και δεν επέστρεψαν έκτοτε.

Η αφόδευση σε εξωτερικό χώρο αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες παρενόχλησης έφηβων κοριτσιών και γυναικών. Η αποψίλωση έχει καταστήσει πιο δύσκολη την εύρεση σημείων στα χωριά, όπου μπορεί κανείς να ενεργηθεί. Τα νέα κορίτσια και οι γυναίκες προσπαθούν να βρουν το θάρρος να φέρουν στην επιφάνεια το συγκεκριμένο ζήτημα.

Στις 15 Αυγούστου 2014, ο Πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, κατά τη διάρκεια της πρώτης ομιλίας του για την Ημέρα Ανεξαρτησίας, επεσήμανε την ανάγκη μιας ‘Swachh Bharat Abhiyan’ (Αποστολή για μια καθαρή Ινδία), και τόνισε τη σημασία της ίδρυσης κατάλληλων εγκαταστάσεων υγιεινής σε όλα τα σχολεία της Ινδίας. Είπε τα εξής:

Αυτή η κατάσταση είναι ντροπή για μια χώρα με παγκόσμιες βλέψεις. Η έλλειψη εγκαταστάσεων υγιεινής είναι ταπεινωτική για τις γυναίκες.

Ορισμένες περιοχές της Ινδίας έλαβαν αυτή την ομιλία πιο σοβαρά από άλλες. Η Λουντιάνα έχει θέσει στόχο να εξαλείψει το φαινόμενο της αφόδευσης σε εξωτερικό χώρο από 100 χωριά έως το 2017. Στο παρελθόν, εκστρατείες, όπως η «Nirmal Bharat Abhiyan» επιχείρησαν να δημιουργήσουν το «αίτημα για ίδρυση τουαλετών», αλλά απέτυχαν παταγωδώς.

Η πρωτοβουλία του Μόντι είχε επαναφέρει αυτό το επείγον ζήτημα στην επικαιρότητα. Οι αντιδράσεις στα κοινωνικά δίκτυα αποδείκνυαν την αυξανόμενη συνειδητοποίηση του προβλήματος:

#ShamelessBJD 88%household in Odisha don't have toilet. http://t.co/B1aJRgWqdh

— Srilok N Rath (@snrath) June 30, 2015

#ShamelessBJD Το 88% των νοικοκυριών στην Οντίσα δεν έχουν τουαλέτα. http://t.co/B1aJRgWqdh

Peeing in public lands 109 in jail for 24 hrs. Not very viable cure in India where 635 million have no access to toilet.

— Silva Paananen (@SilvaPaananen) June 27, 2015

109 άτομα τιμωρούνται με 24ωρη κράτηση για ούρηση σε δημόσιο χώρο. Όχι και πολύ βιώσιμη λύση για την Ινδία, όπου 635 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε τουαλέτα.

Κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου που οργάνωσε το Πανεπιστήμιο Chicago Centre στο Νέο Δελχί, ο Nitya Jacob, επικεφαλής χάραξης πολιτικής στην ΜΚΟ WaterAid, που ασχολείται με το νερό και την υγιεινή, υποστήριξε ότι πρέπει να διασφαλιστεί το νερό, η υγιεινή και η καθαριότητα (WASH) στην καθημερινότητα των Ινδών. Οι άνθρωποι μπορεί να εξακολουθήσουν να καταφεύγουν στην αφόδευση σε εξωτερικό χώρο παρά την ύπαρξη καλά κατασκευασμένων τουαλετών, διότι το θεωρούν πιο υγιεινό. Η διασφάλιση πρόσβασης σε καθαρό νερό αποτελεί άλλη μία πρόκληση που απαιτεί προσοχή. Όλα αυτά κάνουν τους ειδικούς να πιστεύουν ότι η κατασκευή περισσότερων τουαλετών μεμονωμένα δεν θα επιφέρει την απαιτούμενη αλλαγή στις υγειονομικές συνήθειες των κοινοτήτων.

Σε ένα άρθρο για τη Huffington Post της Ινδίας, ο Jacob, σε συνεργασία με τον Amitangshu Acharya, υπεύθυνος προγράμματος στην εταιρεία αρωγής και ανάπτυξης λογισμικού Avko, στο παράρτημα της Ασίας, επισημαίνουν μια διαφορετική διάσταση αυτού του προβλήματος:

Οι περισσότεροι μηχανικοί των κυβερνητικών υπηρεσιών είναι άνδρες. Ωστόσο, οι γυναίκες είναι οι βασικές υποστηρίκτριες της κατασκευής τουαλετών. Οι άνδρες μηχανικοί τείνουν να επικεντρώνονται περισσότερο στην τεχνική ακρίβεια παρά στην ανάγκη των γυναικών (και άλλων χρηστών) για έναν σχεδιασμό που θα ανταποκρίνεται στην ανάγκη τους για ιδιωτικότητα καθώς και στις ανάγκες τήρησης της υγιεινής τους κατά την εμμηνόρροια.

Ανέφεραν επίσης το ζήτημα της ποιότητας των χτισμένων τουαλετών, που τις κάνουν πολύ δύσχρηστες:

Η λεκάνη δεν έχει αρκετή κλίση, ή ο σωλήνας που συνδέει τη λεκάνη με το λάκκο όπου καταλήγουν τα περιττώματα δεν έχει την κατάλληλη κλίση, ή ο λάκκος καταρρέει λόγω βάρους.

Η χαμηλού επιπέδου υγιεινή στην Ινδία είναι βαθιά επηρεασμένη από το σύστημα καστών που προωθεί τις διακρίσεις. Λόγω έλλειψης συστήματος αποχέτευσης, έχει ανατεθεί η χειρωνακτική περισυλλογή (καθαρισμός των ανθρώπινων περιττωμάτων με τα χέρια) στην κατώτερη κάστα, τους «ανέγγιχτους» όπως αποκαλούνται. Αυτή η πρακτική συνηθίζεται κατά κόρον στις ανώτερες κάστες, έως και σήμερα [άρθρο στο Global Voices].

Ο Sameer Kamat ρίχνει φως στο συγκεκριμένο ζήτημα:

Υπάρχουν αναφορές για περιστατικά χειρωνακτικής περισυλλογής ακόμα και σε μεγάλες πόλεις/χωριά. Για παράδειγμα, σύμφωνα με μια δειγματοληπτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Δελχί το 2008, 13 άνθρωποι ασκούσαν χειρωνακτική περισυλλογή. Άλλο ένα παράδειγμα είναι η πόλη Meerut, μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Ούταρ Πραντές, που απέχει μόνο 60 χλμ. από την πρωτεύουσα του κράτους. Σε μια δειγματοληπτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Meerut το 2010, καταγράφηκαν 392 άνθρωποι που έκαναν χειρωνακτική περισυλλογή.

Στο πλαίσιο της αναζήτησης του τρόπου με τον οποίο συνδέεται η θρησκεία με τη χρήση της τουαλέτας στην Ινδία, η διδάκτωρ Jacqueline Cieslak επισημαίνει τους καινοτόμους τρόπους που έχουν υιοθετηθεί προκειμένου να αποτρέπεται η ούρηση σε δημόσιους χώρους:

[…] η πρακτική της επικόλλησης εικόνων θεών σε τοίχους δημόσιων κτιρίων στην Ινδία προκειμένου να αποθαρρύνεται η ούρηση των ανδρών σε αυτά. Πρόκειται για προσφυγή στις πεποιθήσεις των άλλων ανθρώπων και την προθυμία τους να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους για χάρη αυτών των πεποιθήσεων. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται κάποιος να είναι κάποιος λάτρης των θεών του ινδουισμού για να θεωρήσει ότι κάποιος άλλος που πιστεύει σε αυτούς δεν θα ουρήσει πάνω τους.

Με βάση τα δεδομένα, μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι οι ανώτερες κάστες κατά πάσα πιθανότητα θα εκμεταλλευτούν τα οφέλη αυτού του προγράμματος. Κατά συνέπεια, υπάρχει ανάγκη ενημέρωσης των κοινοτήτων, και όχι μόνο των ατόμων μεμονωμένα, σχετικά με τη σημασία της υγιεινής των αποχωρητηρίων προκειμένου να επέλθει αλλαγή των αντιλήψεων. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να αφιερωθούν περισσότεροι πόροι στην ενημέρωση επί του θέματος και λιγότεροι στη διαμόρφωση ζήτησης για τουαλέτες στο πλαίσιο του προγράμματος «Swachh Bharat Abhiyan», σε συνδυασμό με προσεκτική παρακολούθηση για να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα.