“Εύχομαι έστω και ένας από τους υποστηρικτές του δόγματος “περασμένα ξεχασμένα” να μπορούσε να εγγυηθεί ότι αυτή η συγχώρεση θα έσωζε τη Συρία από την επανάληψη αυτής της τρέλας και δεν θα είναι μία ανταμοιβή για τους δολοφόνους”, γράφει η Marcell Shehwaro. Παιδιά σε έναν δρόμο του Χαλεπίου στη Συρία. H φωτογραφία κοινοποιήθηκε από το Ίδρυμα Ανθρωπιστικής Βοήθειας ΙΗΗ στο Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

Αυτή η δημοσίευση είναι μέρος μιας ειδικής σειράς άρθρων από την blogger και ακτιβίστρια Marcell Shehwaro, που περιγράφει την πραγματικότητα της ζωής στη Συρία κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης ανάμεσα στις δυνάμεις που είναι πιστές στο τωρινό καθεστώς και σε αυτούς που προσπαθούν να το ανατρέψουν.

Στην αρχή αισθάνθηκα όμορφα, καθώς είχα γεμίσει μόνο από την δυνατή ομορφιά της επανάστασης, της απλής πίστης ότι ήμαστε εδώ για να κάνουμε μία αλλαγή και ότι το μίσος δεν θα μπορούσε ποτέ να φέρει την αλλαγή∙ ότι δεν είχαμε άλλη εναλλακτική πέρα από τα να κάνουμε υπομονή και να περιμένουμε από τους άλλους να σπάσουν τα τείχη της σιωπής και της ταπείνωσης και να μας υποστηρίξουν. Πιστεύαμε ότι ο καθένας είχε τη δική του προφητεία και ότι θα έπρεπε να περιμένουμε για τις πρώτες φωνές της γέννας. Και περιμέναμε.

Είχαμε αρκετές πολυτέλειες, ανέσεις, καθαρότητα όρασης και αποθέματα για κάποιες δυσκολίες. Συνήθιζα να βλέπω τις φωτογραφίες νεκρών στρατιωτικών του κράτους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στενοχωριόμουν με αυτούς που γελάγανε με αυτούς τους θανάτους. Διάβαζα τα σχόλια από τις μητέρες, τους αδερφούς, τις αδερφές, τους φίλους, τις κοπέλες τους. Οι νεκροί ήταν όμορφοι νέοι στα είκοσί τους χρόνια. Πάθαινα τέτοια εμμονή που πήγαινα στις προσωπικές τους σελίδες για να μάθω για το πραγματικό άτομο πίσω από το πρόσωπο του θύματος ή του δολοφόνου, ή και τα δύο.

“Είχαμε αρκετές πολυτέλειες, ανέσεις, καθαρότητα όρασης και αποθέματα για κάποιες δυσκολίες. Συνήθιζα να βλέπω τις φωτογραφίες νεκρών στρατιωτικών του κράτους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στενοχωριόμουν με αυτούς που γελάγανε με αυτούς τους θανάτους. Διάβαζα τα σχόλια από τις μητέρες, τους αδερφούς, τις αδερφές, τους φίλους, τις κοπέλες τους.”

Κάποια είχαν υποστεί πλύση εγκεφάλου. Μας θεωρούσαν κακοποιούς και βάνδαλους που είχαμε από πίσω το Ισραήλ και θέλαμε να διαταράξουμε την ασφάλεια της χώρας. Μία χώρα, η οποία θεωρούσαν ότι θα πολεμούσε τους εχθρούς της χάρη στη σοφία του κύριου Προέδρου, για τον οποίο το μόνο πράγμα που γνώριζαν ήταν ότι είναι αναντικατάστατος. Είχαν τέτοια εμμονή με την προστασία της χώρας, που τελικά άρχισαν να την καταστρέφουν.

Άλλοι είχαν πέσει θύματα φανατικού λόγου γεμάτου με υπερβολικό φόβο και μίσος. Πίστευαν ότι σκοπεύαμε να τους σκοτώσουμε όλους και ότι ο στόχος μας δεν ήταν η δημοκρατία, αλλά ότι μας κατεύθυνε το μίσος για αυτούς, τις οικογένειες και τις σέκτες τους. Ένα μίσος που πίστευαν ότι θα τους κατάπινε αν δεν το κατάπιναν εκείνοι πρώτοι.

Κάποιοι άλλοι – οι σελίδες των οποίων προκαλούσαν μόνο θλίψη – ήταν νευρικοί πριν τον θάνατό τους. Μετρούσαν τις ώρες για την αναχώρησή τους, την οποία δεν επιτρεπόταν να παρακολουθήσουν οι μητέρες τους, να τους δουν να περιμένουν υπομονετικά για τις υποσχέσεις για εκπλήρωση της θητείας τους από τον στρατό, οι οποίες δεν εκπληρώθηκαν ποτέ.

Τότε μπορούσα να τους δω, όπως εμάς, ως θύματα ενός καθεστώτος που μας ανάγκασε να βγούμε στους δρόμους για να το ανατρέψουμε και τους ανάγκασε να μας σκοτώσουν, έτσι ώστε να διατηρηθεί η εξουσία της προεδρικής καρέκλας.

Σιγά σιγά, ο κατάλογος μεγάλωνε υπερβολικά για να μπορέσω να ακολουθήσω τις προσωπικές τους σελίδες και τις θυσίες τους. Κρατούμενοι και μάρτυρες. Έτρεχα από μία κηδεία στην άλλη. Σκότωναν πάρα πολλούς από εμάς και το βάρος στους ώμους μου γινόταν μεγαλύτερο. Η φτώχεια και η πλύση εγκεφάλου δεν αποτελούσαν πλέον δικαιολογία. Ο φόβος δεν ήταν επαρκής λόγος για να γίνεται κάποιος σε αδίστακτη μηχανή θανάτου. Για εμένα, το θύμα άρχισε να γίνεται ένα με τον δολοφόνο, το πρόσωπό του, τα έργα του και τα πάντα για αυτόν. Για εμένα έγιναν όλοι ο Μπασάρ Αλ Άσαντ, όχι απλά τα θύματά του. Σιγά σιγά, αποτραβήχτηκε και κρύφτηκε στο παλάτι του, ενώ η πραγματική μορφή αυτού και του καθεστώτος του ήταν ο βασανιστής στη φυλακή, ο στρατιώτης στο πεδίο της μάχης, το ελικόπτερο στον ουρανό.

Μας είχε μείνει ελάχιστη ενέργεια και δεν ήταν αρκετή για να πολεμήσουμε ενάντια στους εαυτούς μας και ενάντια στην εύκολη αντίληψη ότι αυτοί είναι απλά «δολοφόνοι». Η προσπάθεια να θεωρούμε ότι είναι σαν κι εμάς έγινε κουραστική, καθώς εμείς γινόμασταν περισσότερο σαν κι αυτούς – δολοφόνοι – από ό,τι αυτοί γινόντουσαν σαν κι εμάς – θύματα.

“Για εμένα έγιναν όλοι ο Μπασάρ Αλ Άσαντ, όχι απλά τα θύματά του. Σιγά σιγά, αποτραβήχτηκε και κρύφτηκε στο παλάτι του ενώ η πραγματική μορφή αυτού και του καθεστώτος του ήταν ο βασανιστής στη φυλακή, ο στρατιώτης στο πεδίο της μάχης, το ελικόπτερο στον ουρανό.”

Έγιναν αυτό το άτομο που έχει την ικανότητα να απολαμβάνει το να βασανίζει κάποιον μέχρι θανάτου. Έγιναν αυτό το άτομο που έδινε διαταγές να χρησιμοποιηθούν χημικά όπλα ή να μαχαιρωθεί ένα παιδί μέχρι θανάτου στο Houleh στην Χομς. Μία σφαγή που αφαίρεσε κάθε αντίσταση που είχαμε να καταπολεμήσουμε το μίσος. Το μίσος μας έγινε μέρος της μάχης για τη ζωή μας. Χρειαζόμαστε τον θυμό για να επιβιώσουμε, για να κατανοήσουμε ότι η βία που μας είχε απονεμηθεί δεν ήταν «κανονική» ή «συνηθισμένη». Χρειαζόμαστε τον θυμό για να απελευθερώσουμε τις ζωές μας και να αρνηθούμε να παραδοθούμε στον θάνατο. «Αξίζει να ζεις»: πράγματι, ίσως, όμως σε αυτήν τη ζωή δεν υπάρχει πια αρκετή καλοσύνη για να επιτραπεί στον δολοφόνο και το θύμα να ζουν μαζί.

Από εκείνη την ημέρα δεν μας ένοιαζε να τους σκοτώνουμε.

Έπειτα, ήταν επόμενο να εμφανιστεί το Ισλαμικό Κράτος από το μίσος μας. Με την παρουσία τους, αρχίσαμε να φοβούμαστε πάλι στις περιοχές, για τις οποίες νομίζαμε ότι είχε ήδη πληρωθεί αρκετό αίμα για την επανάκτησή τους. Στη Συρία τίποτα δεν είναι ελεύθερο∙ τα πάντα έχουν μία τιμή, συγκεκριμένα τα δικαιώματά σου. Πάλι γυρίζω στην αρχή, προσπαθώ να δικαιολογήσω τον καινούργιο εχθρό. Αυτή τη φορά, η δικαιολογία μου ήταν ότι ήταν θύματα της βίας και του μίσους. Θύματα ενός δικαιολογημένου κινήματος ενάντια στον κόσμο που τους είχε αγνοήσει και ενάντια σε όσα τους συνέβησαν.

Κάποιοι από αυτούς είχαν ριζοσπαστικοποιηθεί και για αυτούς ήμασταν άπιστοι, που μας στήριζαν οι ΗΠΑ, με στόχο να καταστραφεί η Εγγύς Ανατολή. Άλλοι κινήθηκαν από μίσος, φόβο και θυμό, πιστεύοντας ότι κανείς εκτός από αυτούς δεν προστάτευε το Ισλαμικό Κράτος. Άλλοι ενθουσιάστηκαν πολύ με τις εικόνες ξένων μαχητών με ολόκληρο εξοπλισμό, συγκριτικά με τα δικά τους κακότεχνα όπλα και τις σποραδικές προμήθειες. Αυτοί ήταν έφηβοι που πίστευαν ότι ο ISIS είναι το παιχνίδι Counter Strike στην πραγματική ζωή. Κάποιοι από αυτούς, μέχρι χτες, ήταν «δικοί μας», θύματα σαν κι εμάς, μέχρι που βαρέθηκαν να παίζουν αυτόν τον ρόλο και συνειδητοποίησαν ότι θα πέθαιναν ούτως ή άλλως. Έτσι, αποφάσισαν ότι δεν ήθελαν να πεθάνουν ως θύματα, αλλά ως δολοφόνοι.

“Άλλοι κινήθηκαν από μίσος, φόβο και θυμό, πιστεύοντας ότι κανείς εκτός από αυτούς δεν προστάτευε το Ισλαμικό Κράτος. Άλλοι ενθουσιάστηκαν πολύ με τις εικόνες ξένων μαχητών με ολόκληρο εξοπλισμό, συγκριτικά με τα δικά τους κακότεχνα όπλα και τις σποραδικές προμήθειες. Αυτοί ήταν έφηβοι που πίστευαν ότι ο ISIS είναι το παιχνίδι Counter Strike στην πραγματική ζωή. . . .”

Με τον καιρό – πιο γρήγορα αυτήν τη φορά – συνήθισα αυτόν τον κύκλο του θύματος/δολοφόνου. Έχασα οποιαδήποτε συμπάθεια είχα απέναντί τους και την ενοχή που ένιωθα, όταν αναρωτιόμουν αν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι για να τους αποτρέψουμε να γίνουν πιο παράλογοι.

Έγιναν οι εχθροί μας. Είχα πλέον ελάχιστη ικανότητα να στενοχωρηθώ. Το λίγο που είχε απομείνει δεν ήταν αρκετό για να μοιραστεί ανάμεσα στα εκατοντάδες θύματα που πέθαιναν κάθε μέρα, παρόλο που δεν είχαν σκοτώσει κανέναν. Και με στοιχειώνει μία εμμονή με κάτι που σήμερα μπορεί να θεωρηθεί δίκαιο; Πώς αποφασίζουμε ποιος είναι το θύμα σε ένα καταπιεστικό καθεστώς, εγχώριο ή παγκόσμιο, και ποιος είναι ο δημιουργός και προφήτης αυτού του καθεστώτος; Ποια είναι η δίκαιη τιμωρία για ένα πιόνι στο παιχνίδι της εξουσίας, των χρημάτων και του φόβου;

Μακάρι το πνεύμα της επανάστασης να ήταν αρκετό για να μπορέσω να τους συγχωρήσω όλους, αν δεν υπήρχε το «δικαστήριο στο μυαλό μου».

Εύχομαι έστω και ένας από τους υποστηρικτές του δόγματος «περασμένα ξεχασμένα» να μπορούσε να εγγυηθεί ότι αυτή η συγχώρεση θα έσωζε τη Συρία από την επανάληψη αυτής της τρέλας και δεν θα είναι μια ανταμοιβή για τους δολοφόνους.

Μακάρι αυτή η συγχώρεση να μην αποτελέσει τη συνενοχή μας στη λήθη των δικαιωμάτων των νεκρών, των δικαιωμάτων αυτών των θυμάτων, επειδή θεωρούνται οι πιο αδύναμοι. Μακάρι να μπορούσα να μισήσω το καθεστώς ακόμα πιο πολύ και να βρω χιλιάδες δικαιολογίες για τους αγγέλους του θανάτου του καθεστώτος. Μακάρι να μπορούσα να μισήσω μέχρι θανάτου τον ISIS και να δικαιολογούσα τους έφηβους στρατιώτες του.

Αλλά παραμένω θυμωμένη. Είμαι εξαγριωμένη που έχω επιβιώσει. Με εκνευρίζει η ανεπάρκειά μου να αλλάξω αυτά που έγιναν και αυτά που θα γίνουν.

Μπορείς να θλίβεσαι για όλες τις μεριές όσο θες, σε οποιοδήποτε επίπεδο λύπης ή υποκρισίας. Είτε είναι το άτομο που ακόμα πολεμάει για το καθεστώς, είτε για αυτόν που δήλωσε πίστη στον ISIS. Mπορείς να λυπηθείς και για τους δύο, αν έχεις χώρο στην καρδιά σου. Αλλά δεν μπορείς να εκμεταλλευτείς αυτόν τον κύκλο θύματος/δολοφόνου και να μας κλείσεις μέσα σε αυτόν. Να μας πιέσεις μέχρι θανάτου έτσι ώστε να ξεχάσουμε ποιοι ήμαστε και τι έχουμε χάσει. Να μας αναγκάσεις να πούμε «περασμένα ξεχασμένα». Δεν μπορείς να τα κάνεις όλα αυτά χωρίς να μας πείσεις επιτέλους πώς αυτή η συγχώρεση θα αποτρέψει την ιστορία από το να επαναληφθεί.

Δεν μπορείς να τα κάνεις όλα αυτά χωρίς να μας πεις πώς η θέση σου, σε ίση απόσταση από όλες τις μεριές, θα μπορούσε να εξασφαλίσει έστω και ελάχιστη δικαιοσύνη.