[1]“Ρωσικό Δράμα”. Στιγμιότυπο από το προωθητικό βίντεο για το φεστιβάλ Queer Tango το 2016 στη Μόσχα.
Με τη διεθνοποίηση του τάνγκο, ξεχάστηκε η προέλευση από τις παραγκουπόλεις και ο αυστηρά κωδικοποιημένος χορός εξήχθη με σαφώς καθορισμένους ρόλους μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας. Στις παραδοσιακές milongas—οι χώροι στην Αργεντινή, όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν για να χορέψουν τάνγκο—οι γυναίκες γενικά κάθονται στη μία πλευρά της πίστας για να δείξουν στους πιθανούς εταίρους τους ότι ήταν διαθέσιμες. Ο άντρας προσκαλεί τη γυναίκα για χορό με μια κίνηση της κεφαλής και οι γυναίκες αποδέχονται ή απορρίπτουν την πρόταση. Έτσι αρχίζει ένας χορός, στον οποίο ο άντρας οδηγεί και η γυναίκα ακολουθεί με συγκεκριμένα βήματα ομορφαίνοντας το χορό με διάφορες φιγούρες.
Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να υποστηρίζουν το λεγόμενο Queer Tάνγκο [2], με το queer κυριολεκτικά να σημαίνει “παράξενο”, “διαφορετικό” ή ακόμα και “εκκεντρικό”. Η λέξη “κουήρ” παραδοσιακά χρησιμοποιείται υποτιμητικά εναντίον ανθρώπων για συγκεκριμένους λόγους φύλου και σεξουαλικότητας, αλλά τελικά οικειοποιήθηκε από την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα [3] και μελέτες που εξετάζουν τους αγώνες τους. Το Queer Tάνγκο ως εκ τούτου, δεν έχει στόχο μόνο να δημιουργήσει χώρους για την ομοφυλοφιλική κοινότητα να εκφραστεί μέσα από το τάνγκο, αλλά επιτρέπει σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τη σεξουαλικότητά τους, να εξερευνήσουν τον εαυτό τους και να προχωρήσουν πέρα από τους κανόνες της κοινωνικής ισότητας των φύλων. Καθώς εξηγεί το ιστολόγιο Buenos Aires Queer Tango [4]:
[El Tango Queer] es un espacio de tango abierto a todas las personas. Un lugar de encuentro, sociabilización, aprendizaje y práctica en el que se busca explorar distintas formas de comunicación entre quienes bailan. El tango queer no presupone la orientación sexual de los bailarines ni su gusto por ocupar un rol u otro a la hora de bailar.
[Το Queer Τάνγκο] είναι ένας χώρος για τάνγκο ανοιχτός σε όλους. Ένας χώρος για συνάντηση, κοινωνικοποίηση, μάθηση και πρακτική που επιχειρεί να εξερευνήσει διάφορες μορφές επικοινωνίας μεταξύ εκείνων που χορεύουν. Το κουήρ τάνγκο δεν προϋποθέτει το σεξουαλικό προσανατολισμό των χορευτών του ούτε για την προτίμησή τους για την κατάληψη του ενός ή του άλλου ρόλου όταν χορεύουν.
Παρά το γεγονός ότι κατά την έναρξή του μόνο άντρες χόρευαν το τάνγκο [5], στις παραδοσιακές milongas του σήμερα, σύντροφοι του ιδίου φύλου έχουν πέσει θύματα διακρίσεων [6] ακόμη και απομακρύνθηκαν από την πίστα. Στην πραγματικότητα, η γέννηση πολλών “κουήρ” μιλόνγκα ως απάντηση σε αυτές τις επιθέσεις.
Στο παρακάτω βίντεο, μοιρασμένο στο YouTube από τον Edgardo Tucu, μπορείτε να παρακολουθήσετε δύο άνδρες να εναλλάσσονται στους παραδοσιακούς ρόλους του χορού στο Διεθνές Φεστιβάλ Queer Tango 2015 στο Μπουένος Άιρες:
Για πολλούς, το τάνγκο είναι ένας χορός αρρενωπός που υποβιβάζει τις γυναίκες σε ένα παθητικό ρόλο. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια με την εμφάνιση αυτού του νέου στυλ τάνγκο, ο ρόλος των γυναικών έχει γίνει πιο συμμετοχικός. Στην πραγματικότητα, πολλές γυναίκες απολαμβάνουν την άσκηση του ρόλου του να οδηγούν το χορό. Στο Κουήρ Τάνγκο, οι γυναίκες μπορεί να οδηγήσουν ή να οδηγηθούν όταν χορεύουν με έναν άνδρα ή με μια άλλη γυναίκα.
Στο παρακάτω βίντεο, που μοιράστηκε στο YouTube από το Tango Queer, μια γυναίκα οδηγεί, ενώ μία άλλη ακολουθεί τα βήματα:
Η Mariana Docampo, μία από τις πρωτοπόρες του Κουήρ Τάνγκο στο Μπουένος Άιρες, εξηγεί στο blog της [4] ότι το κύριο σημείο της χορευτικής κίνησης δεν είναι ακριβώς η ανατροπή των ρόλων, δεδομένου ότι, τελικά, αυτό είναι μέρος της δομής του τάνγκο. Το πρόβλημα έγκειται στην “σταθεροποίηση και την ταυτότητα με το φύλο των χορευτών” και μπορεί ακόμη και να αποκρυσταλλώνει το βαθύτερο των κοινωνικών στερεοτύπων:
El tango es una danza popular, y como cualquier otra, funciona como espejo de la sociedad de la cual surge y en la cual se desarrolla. En este caso, la sociedad porteña. Pero el tango también es una danza de fuerte connotación sensual. Y de ahí que lo que este “espejo” refleja no es sino la forma en que nuestra sociedad concibe el erotismo entre sus integrantes: en primer lugar, hombre-mujer. Luego, podríamos decir, activo-pasiva.
Το τάνγκο είναι ένας δημοφιλής χορός και, ακριβώς όπως και κάθε άλλος, λειτουργεί ως καθρέφτης της κοινωνίας από την οποία πηγάζει και στην οποία αναπτύσσεται. Σε αυτή την περίπτωση, είναι η κοινωνία στο Μπουένος Άιρες. Αλλά το τάνγκο είναι επίσης ένας χορός με έντονη αισθησιακή χροιά. Και έτσι αυτός ο “καθρέφτης” αντανακλά περισσότερο από έναν τρόπο που η κοινωνία μας βλέπει τον ερωτισμό μεταξύ των μελών της: πρώτα, άντρας-γυναίκα. Μετά, θα μπορούσαμε να πούμε, ενεργά-παθητικά.
Συνεχίζει λέγοντας:
Este binomio simplifica notablemente la compleja red erótica que existe entre los individuos. Y que si bien representa a una mayoría identificable en la sociedad, instituye una forma de sentir “admitida”, condiciona y censura formas de sentir diferentes. Se fija como modelo. Y afuera de este modelo quedan tod@s aquell@s cuyo sentir es distinto.
Αυτή η αντιστοίχιση απλοποιεί σημαντικά τον πολύπλοκο ερωτικό ιστό που υπάρχει μεταξύ των ατόμων. Και αν αυτό αντιπροσωπεύει μία αναγνωρίσιμη πλειοψηφία στην κοινωνία λοιπόν, καθιερώνει έναν τρόπο να αισθανθούμε “αποδεκτοί”, ενώ προετοιμάζει και λογοκρίνει τρόπους για να αισθάνεσαι διαφορετικός. Έχει οριστεί ως πρότυπο. Και εκτός αυτού του προτύπου παραμένει ο καθένας του οποίου η αίσθηση είναι διαφορετική.
Το Queer Τάνγκο έπρεπε να βρει το δικό του χώρο εκτός των παραδοσιακών milongas. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του Μπουένος Άιρες, υπάρχουν διαφορετικές “κουήρ” ή “γκέι” μιλόνγκα, όπου η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα μπορεί να χορέψει χωρίς να είναι θύματα διακρίσεων. Οι χώροι του Queer Τάνγκο είναι χωρίς αποκλεισμούς και ανοιχτοί σε όλους. Στο παρακάτω βίντεο, που μοιράστηκε από τον Narkotango, βλέπουμε ένα ζευγάρι που εξερευνά και αλλάζει τους ρόλους τους κατά τη διάρκεια του χορού σε μία από τις κουήρ μιλόνγκα στην πρωτεύουσα της Αργεντινής: