Στις 25 Σεπτεμβρίου, ο Ιορδανός συγγραφέας Nahed Hattar [en] πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε έξω από ένα δικαστήριο στην πρωτεύουσα Αμμάν, όπου είχε προγραμματιστεί να περάσει από δίκη εξαιτίας ενός σκίτσου που είχε κοινοποιήσει στο Facebook.
Οι κυβερνητικές αρχές απαγόρευσαν επίσημα την ειδησεογραφική κάλυψη της δολοφονίας του.
Το επίμαχο σκίτσο απεικονίζει έναν άνδρα με γένια στον Παράδεισο, ξαπλωμένο σε ένα κρεβάτι μαζί με δύο γυναίκες, μέσα σε μια σκηνή. Ο Θεός κοιτάζει κρυφά μέσα στη σκηνή και ο άνδρας ζητάει από το Θεό να του φέρει λίγο κρασί και κάσιους. Ο συγγραφέας δημοσίευσε το σκίτσο με το σχόλιο “ο Κύριος των Dawa'ish”. Dawa'ish είναι το αραβικό ακρώνυμο που χρησιμοποιείται για να αναφερθεί κανείς στα μέλη και τους υποστηρικτές του Ισλαμικού Κράτους στον πληθυντικό. Οι όροι Dawa'ish και Dai'sh (ακρώνυμα για το Ισλαμικό Κράτος στα αραβικά) χρησιμοποιούνται συνήθως [en] για να αναφερθεί κανείς με αρνητική έννοια στην ομάδα αυτή και τους υποστηρικτές της.
Στις 13 Αυγούστου ο Hattar συνελήφθη κατ’ εντολή του Πρωθυπουργού Hani al-Mulqi, επειδή “προσέβαλε την αγιότητα.” Σύμφωνα με το Al Jazeera [en], ο ίδιος κατέβασε το σκίτσο αμέσως μετά, δηλώνοντας ότι “το σκίτσο κοροϊδεύει τους τρομοκράτες και την αντίληψή τους για το Θεό και τον Παράδεισο. Σε καμία περίπτωση δεν καταπατά την αγιότητα του Θεού.”
Ο Hattar ήταν ένας ένθερμος αριστερός, γνωστός για τα αμφιλεγόμενα πολιτικά του κείμενα [en] και τη στήριξή του στη συριακή κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ. Ο 54χρονος συγγραφέας παρέμεινε υπό κράτηση μέχρι που αποφυλακίστηκε με εγγύηση στις αρχές Σεπτέμβρη. Παρά τις απειλές [en] που δεχόταν για τη ζωή του, η αστυνομία δεν του παρείχε καμιά προστασία.
Στις 25 Σεπτεμβρίου, αφού ξέσπασαν τα νέα για τη δολοφονία του, οι Ιορδανοί ήδη περίμεναν μια εντολή αποσιώπησης.
The standard procedure… don't address the problem, shove a sock in it
قرار مرتقب بمنع النشر بمقتل حتر— LumaQ (@LumaQ) September 25, 2016
Η συνήθης διαδικασία…μην αντιμετωπίζεις το πρόβλημα, κράτα το στόμα σου κλειστό
Govt to issue media gag order on Nahed Hattar's assassination shortly. Because shutting media up is the problem. https://t.co/pUKkURkgCX
— Naseem Tarawnah (@tarawnah) September 25, 2016
Η κυβέρνηση σύντομα θα εκδώσει εντολή αποσιώπησης των ΜΜΕ για τη δολοφονία του Nahed Hattar. Επειδή το πρόβλημα είναι να το κλείσουν το στόμα τους τα ΜΜΕ
How are we supposed to fight extremism if we can't speak about it? https://t.co/xQpWfHou7S
— Areej Abuqudairi (@abuqudaa) September 25, 2016
Πώς υποτίθεται ότι θα πολεμήσουμε τον εξτρεμισμό αν δεν μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτόν;
Όπως αναμενόταν, στις 26 Σεπτεμβρίου, το Δικαστήριο Κρατικής Ασφάλειας της χώρας εξέδωσε απαγόρευση για την κάλυψη ειδήσεων που σχετίζονται με τη δολοφονία του Hattar. Σύμφωνα με μια δήλωση που δημοσίευσε η επιτροπή των ΜΜΕ — ένας κυβερνητικός φορέας που ρυθμίζει τον οπτικοακουστικό, γραπτό και ηλεκτρονικό τύπο — η απαγόρευση αποσκοπεί στη “διατήρηση της εχεμύθειας της έρευνας και στην εξασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος.”
Αυτό όμως δεν είναι κάτι καινούργιο για την Ιορδανία. Την 1η Σεπτεμβρίου 2016, η κυβέρνηση εξέδωσε [en] εντολή αποσιώπησης στην κάλυψη ειδήσεων που σχετίζονται με τον Βασιλιά και τη βασιλική οικογένεια, εκτός κι αν δημοσιεύονται από το ίδιο το Βασιλικό Χασεμιτικό Δικαστήριο (RHC). Η απαγόρευση είχε τη μορφή μιας δήλωσης 25 λέξεων από τον επόπτη των ιορδανικών ΜΜΕ, ενώ δεν περιείχε λεπτομέρειες σχετικά με το πόσο θα κρατήσει η απαγόρευση ή τι είδους ποινές θα επιβληθούν στους παραβάτες.
Στο Twitter, οι Ιορδανοί παραπονιούνταν για το γεγονός ότι πλέον οι απαγορεύσεις αποσιώπησης εκδίδονται κάθε φορά που συμβαίνει κάτι που έχει δημοσιογραφικό ενδιαφέρον:
@tarawnah 1. Something newsworthy happens 2. #UNITE#Weareone 3. Gag order
Repeat— Nickolas Neibauer (@NickNeibauer) September 25, 2016
1. Συμβαίνει κάτι που έχει δημοσιογραφικό ενδιαφέρον 2. #UNITE#Weareone 3. Επανάληψη απαγόρευσης αποσιώπησης
Το τοπικό διαδικτυακό περιοδικό 7iber μέτρησε [en] 15 απαγορεύσεις αποσιώπησης από τις αρχές του 2014 μέχρι τα μέσα Αυγούστου 2016. Η λίστα συμπεριλαμβάνει την απαγόρευση αποσιώπησης που εκδόθηκε για την υπόθεση των ιορδανικών αρχών ενάντια στον Hattar, την ημέρα μετά τη σύλληψή του.
Σε ένα άλλο παράδειγμα, στις 28 Αυγούστου 2016, οι αρχές απαγόρευσαν [en] την κάλυψη της προφυλάκισης ενός ιεροκήρυκα επειδή δημοσίευσε στο Facebook ένα βίντεο που επικρίνει τη συμμετοχή της Αμμάν στην στρατιωτική εκστρατεία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος.
Παρόλο που η ιορδανική κυβέρνηση γρήγορα καταδίκασε [en] τη δολοφονία του, περιγράφοντάς την ως ένα “άσχημο έγκλημα”, επικριτές λένε ότι πρέπει καταρχάς να κατηγορηθεί εν μέρει για την προσφυγή ενάντια στον συγγραφέα, αλλά και που δεν ερεύνησε τις απειλές ενάντια στη ζωή του.
Ο Ιορδανός συγγραφέας και εκδότης Naseem Tarawnah δημοσίευσε στο Twitter:
Say what you will about Hattar, but his killing is a reminder of the real state of free speech, expression, and media in #Jordan.
— Naseem Tarawnah (@tarawnah) September 25, 2016
Πείτε ό,τι θέλετε για τον Hattar, αλλά ο θάνατός του αποτελεί υπενθύμιση για την πραγματική κατάσταση της ελευθερίας του λόγου, της έκφρασης και των ΜΜΕ στην Ιορδανία
Σε ένα άρθρο [en] που θρηνεί τον χαμό του Hattar και δημοσιεύθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου, το 7iber έγραψε:
If blood stains the hands of Hattar’s assassin who fired four shots at him, then the hands of the state and instigators are not clean either…Incitement against the murdered writer started on social media and other platforms, with threats to kill him published and delivered to him. This did not warrant “an order to investigate” nor did it initiate any legal case against the instigators…If this weren’t the same government that initiated Hattar’s trial, we might have been able to describe its role as negligent or complacent. But when its popularity and its acceptance by some is considered more important than protecting the life of one of its citizens, then its responsibility regarding this crime becomes much more significant.
Αν το αίμα έχει βάψει τα χέρια του δολοφόνου του Hattar που τον πυροβόλησε τέσσερις φορές, τότε ούτε τα χέρια του κράτους και των υποκινητών είναι καθαρά… Η υποκίνηση ενάντια στον δολοφονημένο συγγραφέα ξεκίνησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε άλλες πλατφόρμες, με απειλές ότι θα τον σκοτώσουν να δημοσιεύονται και να παραδίνονται σε αυτόν. Αυτό δεν ήταν αρκετό για “μια εντολή διεξαγωγής έρευνας”, ούτε για να ξεκινήσει οποιαδήποτε νομική υπόθεση ενάντια στους υποκινητές…Αν δεν πρόκειται για την ίδια κυβέρνηση που ξεκίνησε τη δίκη του Hattar, τότε ίσως μπορούμε να πούμε ότι ο ρόλος της χαρακτηρίζεται από αμέλεια ή εφησυχασμό. Αλλά όταν η δημοτικότητά της και η αποδοχή της από κάποιους θεωρείται πιο σημαντική από την προστασία της ζωής ενός εκ των πολιτών της, τότε η ευθύνη της σχετικά με αυτό το έγκλημα γίνεται ακόμα πιο σημαντική.
Η Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων περιέγραψε [en] τη δολοφονία του συγγραφέα ως το “αποτέλεσμα έλλειψης δέσμευσης στην ελευθερία της έκφρασης από τις ιορδανικές αρχές”, ενώ ζήτησε από την κυβέρνηση “να φέρει τον δολοφόνο ενώπιον της δικαιοσύνης και να αλλάξει την προσέγγισή της σχετικά με την ελευθερία του τύπου, ώστε να προάγει την ειλικρίνεια και την προστασία των επικριτικών φωνών.”
Αυτή η εντολή αποσιώπησης καταδεικνύει ότι η ιορδανική κυβέρνηση δεν σκοπεύει να φιλελευθεροποιήσει σύντομα τον ελεύθερο λόγο της ή τις πολιτικές λογοκρισίας.