Επιστρέφοντας οι Αφγανοί πρόσφυγες, περιμένουν να εγγραφούν στο κέντρο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στα περίχωρα της Καμπούλ, στο Αφγανιστάν. Η φωτογραφία προέρχεται από τη σελίδα του Facebook “Khaleej Times”.
Ενώ η προσοχή του κόσμου στρέφεται προς την μεταναστευτική κρίση που έχει αφήσει εκατομμύρια στην αφάνεια στα σύνορα της Ευρώπης, μία μικρότερη αλλά εξίσου ανησυχητική κρίση περιμένει στα παρασκήνια στη Νότια Ασία.
Νωρίτερα φέτος, περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια Αφγανοί πρόσφυγες που ζουν στο Πακιστάν έμαθαν [1]ότι θα πρέπει να εγκαταλείψουν το Πακιστάν και να επιστρέψουν στο Αφγανιστάν.
Το Πακιστάν επικαλέστηκε οικονομικούς και λόγους ασφάλειας και έχει θέσει ως προθεσμία τον Μάρτιο του 2017 για τη φυγή.
Η απόφαση του Ισλαμαμπάντ έχει επικριθεί από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποκαλέστηκε [2] “μια από τις μεγαλύτερες βίαιες επαναπροωθήσεις προσφύγων στη σύγχρονη ιστορία.”
Με το περιβάλλον ασφαλείας στο Αφγανιστάν να επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα, δεν είναι σαφές σε τι είδους χώρα θα επιστρέψουν τελικά αυτοί οι πρόσφυγες.
Οι Αφγανοί πρόσφυγες ζουν στο Πακιστάν από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, αφότου άρχισε η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν.
Το 2002, το Πακιστάν υπέγραψε [3]συμφωνία με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNCHR) και το Αφγανιστάν για έναν “εθελοντικό και αξιοπρεπή επαναπατρισμό” των Αφγανών προσφύγων.
Το Πακιστάν έχει επανειλημμένως θεσπίσει και παρατείνει τις προθεσμίες για να φύγουν οι Αφγανοί πρόσφυγες.
Ωστόσο, η Πακιστανική Κυβέρνηση αναφέρει [1] ότι για λόγους εθνικής ασφάλειας, αυτή τη φορά δεν θα υπάρξουν παρατάσεις και οι Αφγανοί θα πρέπει να επιστρέψουν.
Μία δύσκολη ζωή γίνεται δυσκολότερη
Ομάδες για τα δικαιώματα προειδοποιούν ότι η Πακιστανική Αστυνομία και οι επαρχιακές αρχές έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή αναγκαστικά μέτρα και προπηλακισμούς για να πιέσουν τους Αφγανούς πρόσφυγες στο Πακιστάν σε έξοδο από τη χώρα.
Οι αναφορές των μέτρων αυτών έχουν [4] αυξήσει τις εντάσεις μεταξύ του Πακιστάν και του Αφγανιστάν.
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων [5], περίπου 90.000 Αφγανοί πρόσφυγες επέστρεψαν στα σπίτια τους [5] το 2016, λόγω:
οικονομικών δυσκολιών στο Πακιστάν (που συνδέονται με την απώλεια της πρόσβασης στις αγορές εργασίας, λόγω της επιδείνωσης της ελεύθερης κυκλοφορίας), παρενόχλησης και εκφοβισμού, αυθαίρετων συλλήψεων, εκβιασμών και δωροδοκιών.
Η Πακιστανική Αστυνομία έχει παρενοχλήσει και κρατήσει αυτούς τους πρόσφυγες, οι σπιτονοικοκύρηδες τους έχουν ακυρώσει τις συμφωνίες ενοικίασης, ακυρώθηκαν [6] οι τραπεζικοί τους λογαριασμοί και οι πιστωτικές τους κάρτες και δεν τους επετράπη η πρόσβαση στα σχολεία και σε ιατρική περίθαλψη. Δεν υπάρχει νομική βάση γι’ αυτή την πραγματική οδηγία για εκτόπιση.
Ο Πρωθυπουργός του Αφγανιστάν, Δρ. Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ κάλεσε την κυβέρνηση του Πακιστάν να επιτρέψει στους πρόσφυγες να επιστρέψουν στη χώρα τους εθελοντικά.
We ask Pakistan and Iran to be supportive in this process of return of refugees. The repatriation should be voluntary and not forced. -AA
— Dr. Abdullah (@afgexecutive) October 7, 2016 [7]
Ζητάμε από το Πακιστάν και το Ιράν να υποστηρίξουν αυτή την διαδικασία επιστροφής των προσφύγων. Ο επαναπατρισμός πρέπει να γίνει εθελοντικά και όχι με τη βία. -AA
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κάλεσε [5] την κυβέρνηση του Πακιστάν να σταματήσει “τα περιοριστικά μέτρα και άλλες βιαιοπραγίες που οδηγούν δεκάδες χιλιάδες Αφγανούς πρόσφυγες έξω από το Πακιστάν.“
Το Πακιστάν, ωστόσο, θεωρεί ότι είναι άδικη η κριτική. Απευθυνόμενος στη Σύνοδο Κορυφής της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, στις 19 Σεπτεμβρίου, ο Πρωθυπουργός του Πακιστάν Ναουάζ Σαρίφ υπενθύμισε [8]στη διεθνή κοινότητα σχετικά με την έλλειψη οικονομικής στήριξης για τους πρόσφυγες:
Ενώ η οικονομική στήριξη από τη διεθνή κοινότητα έχει εξασθενίσει, η φιλοξενία του Πακιστάν δεν έχει.
Αδιέξοδες σχέσεις
Για πολλούς στο Αφγανιστάν, η φιλοξενία των μακροχρόνιων προσφύγων από το Πακιστάν, θεωρήθηκε ως μια σπάνια στιγμή καλής θέλησης από την πλευρά ενός δύσκολου γείτονα.
Αντανακλώντας αυτές τις ακανθώδεις σχέσεις, ο Ghani επέκρινε [9] το ιστορικό φιλοξενίας τρομοκρατών του Πακιστάν που αργότερα διαπράττουν επιθέσεις στο Αφγανιστάν κατά την υπογραφή μιας τριμερούς συμφωνίας με το Ιράν και την Ινδία τον Σεπτέμβριο:
Ορισμένες χώρες εξάγουν μόνο τρομοκρατία, αλλά οι δικές μας τρίπλευρες εξαγωγές είναι η αυτοπεποίθηση, η συνεργασία, και η εξάντληση των ευκαιριών που αυτή η περιοχή μας παρέχει για να δώσουμε στο έθνος μας καλή διαβίωση και σταθερότητα.
Νωρίς στην προεδρία του, ο Πρόεδρος Ασράφ Γκάνι είχε κάνει ανοίγματα προς το Πακιστάν για τη βελτίωση των σχέσεων, αλλά αυτά σε μεγάλο βαθμό απέτυχαν.
Πιο πρόσφατα, το Αφγανιστάν αποφάσισε να μποϊκοτάρει [10]την Διάσκεψη Κορυφής της Ένωσης χωρών της Νότιας Ασίας για την Περιφερειακή Συνεργασία (SAARC), η οποία διεξήχθη στο Πακιστάν.
Ο Bilal A. Nikyar, ένας ανεξάρτητος συγγραφέας από το Αφγανιστάν έγραψε [11] τον Ιούνιο σχετικά με το πως το Πακιστάν έχει χρησιμοποιήσει τους Αφγανούς πρόσφυγες ως “τραπουλόχαρτο” στις σχέσεις με τους φτωχότερους γείτονές της:
Από την εποχή της συμφωνίας του φράγματος Chabahar, το Πακιστάν δεν έχασε καμία ευκαιρία από το να κηλιδώσει, να επιτεθεί και να χαρακτηρίσει αποδιοπομπαίους τράγους τους Αφγανούς πρόσφυγες για όλα τα κακά πράγματα που συμβαίνουν στη χώρα τους. Ταυτόχρονα, το έχουν επίσης ως ένα εξαιρετικό παράδειγμα της καλής θέλησης του Πακιστάν προς το Αφγανιστάν. Φαίνεται πως αυτό είναι το μόνο χαρτί που τους έμεινε για να το χρησιμοποιήσουν ως μοχλό κατά του Αφγανιστάν.
[…]
Θα είμαστε για πάντα ευγνώμονες για τη γενναιοδωρία του Πακιστάν προς τους Αφγανούς πρόσφυγες. Αυτό είναι γεγονός. Αλλά είναι επίσης γεγονός ότι το Πακιστάν έχει λάβει εκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια των ετών ως ενίσχυση […] λόγω αυτών των προσφύγων, και είναι επίσης γεγονός ότι η πακιστανική εγκατάσταση έχει χρησιμοποιηθεί συνεχώς και έχει γίνει κατάχρηση αυτών των φτωχών προσφύγων κατά τη διάρκεια των ετών.
Άλλοι υποστηρίζουν [12] ότι το Πακιστάν αναπτύσσει μια διαφαινόμενη κρίση των προσφύγων ως δόλωμα στις διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά από μια επίθεση μη επανδρωμένου αεροσκάφους των ΗΠΑ που σκότωσε [9] τον πρώην ηγέτη των Ταλιμπάν μουλά Akhtar Mansour στην επαρχία Μπαλουχιστάν, και το Κογκρέσο των ΗΠΑ αρνήθηκε να παράσχει οικονομικές επιδοτήσεις για τα στρατιωτικά αεροσκάφη που ήθελε να αγοράσει το Ισλαμαμπάντ.
Πέρα από την πολιτική είναι τα λογιστικά. Μπορεί το Αφγανιστάν να φιλοξενήσει ένα τόσο μεγάλο αριθμό ατόμων που επιστρέφουν; Εκατομμύρια Αφγανοί έχουν ήδη επιστρέψει στα σπίτια τους μετά την κατάρρευση του καθεστώτος των Ταλιμπάν το 2001. Η εξέγερση των Ταλιμπάν έχει ενισχυθεί μόλις κατά τα τελευταία έτη, αυξάνοντας την ανασφάλεια και την εμβάθυνση του οικονομικού τέλματος που αντιμετωπίζει η χώρα.
Ένας σύμβουλος του Υπουργείου προσφύγων και επαναπατρισμού του Αφγανιστάν στην Καμπούλ τόνισε [12]:
Το Αφγανιστάν δεν είναι τώρα έτοιμο να αγκαλιάσει μια μεγάλη εισροή Αφγανών μεταναστών από τις γειτονικές της χώρες, λόγω των προβλημάτων ασφαλείας και της έλλειψης πόρων.
Σε μια πρόσφατη διεθνή διάσκεψη [13] δωρητών στις Βρυξέλλες στις 5 Οκτωβρίου ηγέτες διαφόρων χωρών και διεθνών οργανισμών συναντήθηκαν για να επανεξετάσουν τα επιτεύγματα και το όραμα της αφγανικής κυβέρνησης και να ανανεώσουν τις δεσμεύσεις τους προς το Αφγανιστάν.
Το Πακιστάν με τη σειρά του, δεσμεύτηκε για 500 εκατομμύρια δολάρια ως στήριξη προς τη χώρα στην εκδήλωση. Ενώ αυτό μπορεί κατά κάποιο τρόπο να εξομαλύνει τις αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών, θα σημαίνει πολύ λίγα, αν το Ισλαμαμπάντ συνεχίσει με την υπόσχεσή του να απομακρύνει τα 2,5 εκατομμύρια πρόσφυγες (που ισοδυναμεί με το 8% του σημερινού πληθυσμού του Αφγανιστάν), που εξακολουθούν να ζουν στο έδαφός του.