Γεια σου Vodafone: Tι συμβαίνει όταν μια παγκόσμια εταιρεία τηλεπικοινωνιών εισέρχεται στο Ιράν;

Vodafone is on its way to Iran. Photo by Tom Purves via Wikimedia (CC BY-SA 2.0)

Η Vodafone ανακοίνωσε ότι θα εισέλθει, με έμμεσο τρόπο, στις αγορές τηλεπικοινωνίας και διαδικτύου του Ιράν. Φωτογραφία από τον Tom Purves μέσω Wikimedia (CC BY-SA 2.0)

Η Vodafone, εταιρεία-κολοσσός στην τηλεπικοινωνία, που έχει την έδρα της στο Ηνωμένο Βασίλειο, ανακοίνωσε στις 18 Οκτωβρίου τα σχέδιά της να εισέλθει στην αγορά κινητής τηλεφωνίας του Ιράν. Η Vodafone αναφέρει ότι θα συνεργαστεί με την ιρανική εταιρεία HiWEB, μια μικρή, ιδιωτική εταιρεία κινητής τηλεφωνίας.

Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση της Vodafone-HiWEB, οι νέες αυτές υπηρεσίες θα εισέλθουν στην αγορά μέσω της εταιρείας HiWEB. Η Vodafone θα βοηθήσει την εταιρεία HiWEB στον “εκσυγχρονισμό των υποδομών και στην διεύρυνση της σταθερής τηλεφωνίας και των υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο μέσω κινητού τηλεφώνου για ιδιώτες και επιχειρήσεις,” σύμφωνα με άρθρο της Wall Street Journal. Επιπλέον, η συμφωνία θα επιτρέψει στους πελάτες της Vodafone διεθνώς να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο από το κινητό τους, όταν βρίσκονται στο Ιράν, μέσω αυτής της συνεργασίας, όμοια με τη συνεργασία της αμερικανικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών AT&T, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα με την ιρανική εταιρεία κινητής τηλεφωνίας RighTel για να παρέχει κάλυψη στα κινητά τηλέφωνα που διαθέτουν κάρτες SIM από αμερικανικά δίκτυα στο Ιράν.

Παρόλο που η Vodafone δεν θα είναι ένας άμεσος συνεργάτης (”συμφωνία αγοράς μη-μετοχικού εταίρου”, όπως ονομάστηκε), δύσκολα αγνοεί κανείς την ενδεχόμενη συνεργασία της Vodafone και των υπαρχουσών υποδομών τηλεπικοινωνιακής παρακολούθησης του Ιράν. Οι περισσότερες χώρες έχουν ιστορικό στον εξαναγκασμό των ξένων εταιρειών τηλεπικοινωνίας να συνεργαστούν με κυβερνήσεις στην παρακολούθηση των μέσων επικοινωνίας. Φυσικά, το Ιράν δεν αποτελεί εξαίρεση.

Στο Ιράν, το κοινό πήρε μια γεύση αυτού του προβλήματος, όταν το 2010 η εταιρεία Nokia Siemens βοήθησε στην παρακολούθηση και σύλληψη του Ιρανού δημοσιογράφου και πολιτικού μεταρρυθμιστή Isa Saharkhiz τον Ιούνιο του 2010, όταν η υπηρεσία πληροφοριών του Ιράν εντόπισε την τοποθεσία του κινητού του μέσω ενός εργαλείου παρακολούθησης της εταιρείας Nokia Siemens, το οποίο είχε πωληθεί στους ελεγχόμενους από το κράτος παρόχους τηλεπικοινωνιών του Ιράν.

Και η Vodafone δεν αποτελεί εξαίρεση όσον αφορά την προστασία δεδομένων των χρηστών. Ο Έντουαρντ Σνόουντεν με τη διαρροή των στοιχείων της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας το 2013 έριξε φως σε μια υπηρεσία τηλεπικοινωνιών υποβοηθούμενη από τη Vodafone, που στήριζε τη βρετανική GCHQ στη συλλογή δεδομένων από το διαδίκτυο μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων. Ένα άρθρο των Financial Times αποκάλυψε ακόμα ότι η Vodafone έχει συμμετάσχει στην παράδοση τεράστιων αποκαλύψεων από τα αρχεία κλήσεων των πελατών της στην αστυνομία της Βρετανίας κατά τα έτη 2009 και 2014. Ωστόσο, το πιο αξιοσημείωτο, ήταν τον Φεβρουάριο του 2009, όταν η Vodafone αποκάλυψε ότι είχαν παραδώσει στοιχεία επικοινωνίας στις αρχές της Αιγύπτου στην αναζήτησή τους να εντοπίσουν τους διαδηλωτές που εναντιώνονταν στην κυβέρνηση για την κρίση του άρτου.

Η παράδοση της τηλεφωνικής παρακολούθησης του Ιράν

Η υποκλοπή έχει υπάρξει κοινή πολιτική στο Ιράν από τη δεκαετία του '50. Έπειτα από την υπηρεσία παροχής τηλεφώνου στις οικίες, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο όρος shunood — περσική λέξη για την “ακοή” — έγινε ένας “οικιακός” όρος που συσχετίστηκε με την κυβερνητική παρακολούθηση των μέσων επικοινωνίας. Ένας χειριστής τηλεφώνου θα “κρυβόταν” συχνά πίσω από τις συνομιλίες σας, εντοπίζοντας αρχικά τις γνωριμίες σας, μόλις ο ενδιαφερόμενος ζητούσε το άτομο με το οποίο θα ήθελε να συνδεθεί. Ο χειριστής, λοιπόν, ήταν γνωστό ότι “κρυφάκουγε” τη συνομιλία σας. Μετέπειτα, ο όρος αυτός άρχισε να χρησιμοποιείται για την πάσης φύσεως παρακολούθηση της επικοινωνίας. Σύμφωνα με τη Wikipedia, ο όρος “shunood ertebatat mokharebati” σημαίνει παρακολούθηση στα φαρσί ή ”ακρόαση των τηλεπικοινωνιών”.

Cartoon by Doaa Eladl.

Σκίτσο από Doaa Eladl, με άδεια χρήσης.

Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξη στις τεχνολογίες επικοινωνίας έχει μεταβάλει το σύστημα παρακολούθησης του κράτους από το απλό “κρυφάκουσμα” στην εξόρυξη δεδομένων και στην υποκλοπή μέσω του εις Βάθους Ελέγχου Δεσμών Δεδομένων, ένα είδος ελέγχου των μετα-δεδομένων που συλλέγονται από τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών και μέσω της φυσικής υποκλοπής, η οποία παραμένει η πιο δημοφιλής μέθοδος στο εσωτερικό του Ιράν. Παρόλο που υπάρχουν νόμοι που προστατεύουν την ιδιωτικότητα των ατόμων, συχνά αντιφάσκουν τους νόμους και τις πρακτικές του κράτους, κάνοντας κατ’ επέκταση χώρο για δικαιολόγηση της παρακολούθησης, εάν η Ισλαμική Επανάσταση (αυτή αναφέρεται στα ιδανικά της ίδρυσης της Ισλαμικής Δημοκρατίας, καθώς και των σχέσεων εξουσίας που διατηρούν τις θέσεις της ελίτ κοινωνίας) τίθεται σε οποιοδήποτε είδος κινδύνου.

Με την πάροδο του χρόνου, γεγονότα όπως η αρωγή του Yahoo! προς την κυβέρνηση της Κίνας για τη σύλληψη ενός δημοσιογράφου του 2002, ή η σύλληψη Saharkhiz με τη βοήθεια της Nokia Siemens το 2010, έχουν πυροδοτήσει μια αυξημένη πίεση από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων να λογοδοτούν οι εταιρείες τεχνολογιών για τις υπηρεσίες και τις δυνατότητες που δίνουν στις κυβερνήσεις για σκοπούς παρακολούθησης και καταπίεσης.

Τι σημαίνει η συμφωνία της Vodafone για τους κατοίκους του Ιράν

Αυτή η συμφωνία, από κοινού με άλλες πρόσφατες, διεθνείς συνεργασίες, έρχεται στον απόηχο των αμερικανικών κυρώσεων που σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Μέχρις ότου ανεστάλησαν νωρίτερα μέσα στο χρόνο, οι κυρώσεις εμπόδιζαν τις διεθνείς συνεργασίες με κάθε είδους εταιρεία, συμπεριλαμβανομένων και αυτών των τηλεπικοινωνιών. Αυτή είναι μια ευχάριστη αλλαγή στον τομέα του διαδικτύου και των δικτύων επικοινωνιών, καθώς υπάρχει σπουδαία προοπτική για σημαντικές βελτιώσεις στα ευρυζωνικά δίκτυα κινητής και σταθερής τηλεφωνίας του Ιράν, τα οποία είναι εμφανώς αργά και με αυστηρή λογοκρισία.

Απ’ όσα έχουν γνωστοποιήσει οι εταιρείες, φαίνεται ότι οι κάτοικοι του Ιράν θα συνεχίσουν να υπογράφουν συμβόλαια υπηρεσίας από τη HiWEB, μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών που ιδιωτικοποιήθηκε το 2009 και που συνεργάζεται στενά με το Υπουργείο Πληροφοριών, Επικοινωνιών και Τεχνολογίας για να παρέχει κατ’ αποκλειστικότητα πρόσβαση στο διαδίκτυο με υψηλή ταχύτητα για μια περίοδο 10 ετών σε 25.000 χωριά σε ολόκληρο το Ιράν.

Ωστόσο, η είσοδος της Vodafone στο Ιράν δεν φαίνεται να υποδηλώνει ότι τα καταστήματα της εταιρείας θα χρησιμοποιηθούν για να παρέχουν προγράμματα τηλεφωνίας και διαδικτύου στους Ιρανούς. Αυτό ίσως σημαίνει λιγότερη ευθύνη από πλευράς Vodafone στις πρακτικές που επηρεάζουν τα δικαιώματα των καταναλωτών στο Ιράν, αλλά η εταιρεία δεν έχει προβεί σε επίσημες δηλώσεις επί του θέματος.

flag_of_iran-svg

Εικόνα της σημαίας του Ιράν ανάμικτη με το λογότυπο της Vodafone, όπως σχεδιάστηκε από τη συγγραφέα.

Η διαδικτυακή υποδομή του Ιράν είναι σχεδιασμένη να συγκεντρώνει τον κρατικό έλεγχο μέσω λειτουργιών των εταιρειών τηλεπικοινωνίας και από τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου. Όλες οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών και οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου χρειάζονται άδειες λειτουργιών και ευθύνης από την Εταιρεία Τηλεπικοινωνιών του Ιράν (ΕΤΙ), ενός υποτμήματος του Υπουργείου Πληροφοριών, Επικοινωνιών και Τεχνολογίας που ελέγχει αποτελεσματικά το κεντρικό παροχέα υπηρεσιών διαδικτύου της χώρας.

Όταν η κυβέρνηση προσπάθησε να ιδιωτικοποιήσει την ΕΤΙ, η Επαναστατική Φρουρά αγόρασε περίπου το 50% των μετοχών της μέσω μιας θυγατρικής εταιρείας της. Η Επαναστατική Φρουρά είναι ένα τμήμα των ενόπλων δυνάμεων του Ιράν που εμπλέκεται συχνά σε θέματα πληροφοριών, παρακολούθησης και καταπίεσης των αντιφρονούντων, των δημοσιογράφων και άλλων στοιχείων που θεωρούν ως απειλή προς την “Ισλαμική Επανάσταση” του Ιράν. Όλα τα τμήματα των τηλεπικοινωνιών και των λειτουργιών του διαδικτύου του Ιράν βρίσκονται υπό την επήρεια του Ανώτατου Συμβουλίου για θέματα Κυβερνοχώρου, τμήμα που λογοδοτεί στον Ανώτατο Ηγέτη.

Ανεξάρτητα από τις συνθήκες, η απόφαση της Vodafone να συνεργαστεί με την εταιρεία HiWEB δεν σημαίνει ότι θα εισέλθει σ’ αυτό το συγκεντρωτικό δίκτυο εποπτείας της κυβέρνησης.

Επιπρόσθετα, η Επαναστατική Φρουρά, η οποία εμπλέκεται στη λειτουργία της κεντρικής αρχής τηλεπικοινωνιών της χώρας, παραμένει σε καθεστώς οικονομικών κυρώσεων από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για δραστηριότητες που σχετίζονται με τρομοκρατία και καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όταν το Σεπτέμβριο η γαλλική εταιρεία τηλεπικοινωνιών Orange SA εισήλθε στην ιρανική αγορά, η εταιρεία εξέδωσε μια δήλωση γνωστοποιώντας τις προσπάθειές της να αποφύγει τη συνεργασία με τη Φρουρά και την παραβίαση των κυρώσεων:

Διεξάγουμε μελέτες σκοπιμότητας για να κατανοήσουμε και να αξιολογήσουμε τι είναι εφικτό σ’ αυτό το περίπλοκο περιβάλλον, ειδικά όσον αφορά συγκεκριμένες οικονομικές κυρώσεις που αφορούν το Ιράν.

Η Vodafοne έχει παραδεχτεί ότι πρέπει να συμμορφώνεται με τους διάφορους ορισμούς της ”νόμιμης υποκλοπής” σύμφωνα με τους τοπικούς νόμους των χωρών στις οποίες λειτουργεί. Κατ’ επέκταση, η εταιρεία εξέδωσε το 2014 μια Αναφορά Δημοσιοποίησης Επιβολής Νόμου,  υπογραμμίζοντας τα αιτήματα των κυβερνήσεων και της μεταπομπής των δεδομένων για κάθε χώρα στην οποία έχει παρουσία η εταιρεία. Δεν είναι ξεκάθαρο εάν αυτή η ”χαλαρή” συνεργασία στο Ιράν μέσω της HiWEB θα ευνοήσει την προσθήκη μιας χώρας στο έγγραφο διαφάνειας.

Ανεξάρτητα απ’ αυτό το θετικό βήμα προς την διαφοροποίηση της ιρανικής αγοράς τηλεπικοινωνιών, θα είναι αναγκαίο να διατηρηθεί μια σταθερή πίεση και παρακολούθηση των λειτουργιών της Vodafone με τους φορείς στο Ιράν, ειδικά με το ιστορικό που έχει η εταιρεία στη συνεργασία με κυβερνήσεις για προσπάθειες παρακολούθησης, σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αίγυπτος.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.