Πες ευχαριστώ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για το τάκο που τρως

Tacos al pastor from Carmela's Mexican Restaurant in Beaumont, Texas. Credit: Randy Edwards/CC BY-NC-ND 2.0

Τάκος αλ παστόρ, από το μεξικάνικο εστιατόριο Καρμέλα στο Μπωμόν του Τέξας. Πηγή: Randy Edwards/CC BY-NC-ND 2.0

Αυτό το άρθρο και η ραδιοφωνική εκπομπή από την Deena Prichep και τον Daniel Estrin για το The World εμφανίστηκε αρχικά στο PRI.org στις 7 Μαΐου 2015 και αναδημοσιεύεται εδώ βάσει συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.

Στο Σουπερμεκάντο Μέξικο του Πόρτλαντ στο Όρεγκον, θα βρείτε ένα είδος γύρου από χοιρινό ανακατεμένο με τσίλι και κρεμμύδια, γεμάτο λίπη και νοστιμιά. Κόψε λίγο και βάλτο στην τορτίγια και θα έχεις τάκο αλ παστόρ, το κλασικό μεξικάνικο φαΐ του δρόμου.

Μία παρόμοια σκηνή στην άλλη πλευρά του κόσμου στην Ιερουσαλήμ. Σε μία εσοχή του τοίχου στο εστιατόριο Αλ Γουάαρι, υπάρχει ένας κάθετος γύρος από βοδινό δίπλα στην φωτιά, ποτισμένος με ξύδι. Κόψε λίγο και βάλτο στην πίτα και έχεις σαουάρμα – το ύψιστο φαΐ που πουλάνε στον δρόμο στην Μέση Ανατολή.

Εάν νομίζεις ότι αυτά τα αγαπημένα γεύματα συνδέονται έχεις δίκιο. Οπότε ξεκινάμε τον δρόμο για να το ανακαλύψουμε αρχίζοντας από την Ιερουσαλήμ.

“Το σαουάρμα είναι πολύ ενδιαφέρον,” λέει ο Άλι Κλέιμπο, Παλαιστίνιος ανθρωπολόγος, ενώ κάθεται στο Αλ Γουάαρι στέκι σαουάρμα. Η ρίζα της λέξης σαουάρμα είναι από την τούρκικη λέξη çevirme, η οποία σημαίνει “γυρίζω.”

Ali Qleibo, a Palestinian anthropologist, in front of Al Waary shawarma stand in Jerusalem. Credit: Daniel Estrin. Published with PRI's permission

Άλι Κλέιμπο, Παλαιστίνιος ανθρωπολόγος, μπροστά στο Αλ Γουάαρι, στέκι σαουάρμα στην Ιερουσαλήμ. Φωτογραφία: Daniel Estrin. Δημοσιεύτηκε με την άδεια του PRI

Θα μπορούσες να βρεις κάποια εκδοχή σαουάρμα οπουδήποτε στην Μέση Ανατολή, όπου η Οθωμανική αυτοκρατορία κυριαρχούσε κάποτε.

“Οι Τούρκοι το λένε ντονέρ κεμπάπ, οι Έλληνες το λένε γύρο, οι Ιρακινοί το λένε κας”, είπε ο Κλέιμπο. “Αυτό δείχνει την διάχυτη επιρροή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, γιατί όλα τα υποκείμενα της τρώνε σαουάρμα, ακόμα και αν το ονομάζουν με διαφορετικό όνομα.”

Φυσικά οι άνθρωποι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας δεν έμειναν μέχρι εκεί. Περίπου 36.000 άνθρωποι υπό την οθωμανική εξουσία έφυγαν για το Μεξικό μεταξύ του τέλους του 19ου και αρχών του 20ού αιώνα.

“Άνθρωποι ήρθαν από τόσο μακριά όσο η Αίγυπτος. Βρήκα μερικούς ανθρώπους που ήρθαν από το Ιράκ,” είπε η Τερέζα Αλφάρο-Βελκαμπ, λέκτορας ιστορίας του πανεπιστημίου της Σονόρα, που έχει μελετήσει την μετανάστευση των ανθρώπων από την Μέση Ανατολή στο Μεξικό. “Η πλειοψηφία ήρθε από τον Λεβάντε, όπως λέγονταν τότε οι σημερινές χώρες του Λιβάνου και της Συρίας”.

Οι μετανάστες έφυγαν για τους συνηθισμένους λόγους: έψαχναν για οικονομικές ευκαιρίες, απέφευγαν επιστράτευση και διαφυγή λόγω δογματικής βίας. Και όταν αυτοί έφθασαν έφεραν και το φαΐ τους μαζί. “Την δεκαετία του '30 υπήρχαν ήδη εστιατόρια που σέρβιραν σαουάρμα”, λέει ο Τζέφρεϋ, ένας ιστορικός και συγγραφέας του βιβλίου “Πλανήτης τάκο.”

A shawarma sandwich in Jerusalem. Swap in pork for lamb, and a tortilla for a pita, and you've got the Mexican classic, Taco al Pastor. Credit: Daniel Estrin. Published with PRI's permission

Ένα σαουάρμα σάντουιτς στην Ιερουσαλήμ. Αντάλλαξε το χοιρινό με αρνίσιο και την τορτίγια με πίτα και έχεις το κλασικό μεξικάνικο τάκο αλ παστόρ. Φωτογραφία: Daniel Estrin.  Δημοσιεύτηκε με την άδεια του PRI

Τότε ο τρόπος μαγειρέματος τροποποιήθηκε: “Κατά την διάρκεια του 1960, τα παιδιά αυτών των Λιβανέζων μεταναστών … άρχισαν να ανοίγουν τα δικά τους εστιατόρια και αυτοί άρχισαν να δημιουργούν ένα είδος fusion κουζίνας”, λέει ο Πλίτσερ.

“Παίρνουν την τεχνογνωσία με την οποία μεγάλωσαν σε αυτά τα λιβανέζικα εστιατόρια με την κάθετη σούβλα  — αλλά αντί για αρνί χρησιμοποιούν χοιρινό,” είπε ο Πλίτσερ. “Το ποτίζουν με σάλτσα από κόκκινο τσίλι, η οποία δίνει ένα χαρακτηριστικό χρώμα και το μαγειρεύουν, το σερβίρουν και το ονομάζουν τάκος αλ παστόρ.”

Ακόμα και το όνομα “αλ παστόρ,” το οποίο σημαίνει “σε στυλ βοσκού”, είναι μια παραπομπή στην αυθεντική έκδοση αυτού του μεσανατολίτικου πιάτου φτιαγμένου από αρνί.

Όταν η οικονομία του Μεξικού αναπτύχθηκε ραγδαία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το τάκος αλ παστόρ μετακινήθηκε από τις μικρές κωμοπόλεις στις μεγάλες πόλεις και τελικά στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το γεγονός ότι αυτό το κλασικό πιάτο είναι σχετικά καινούργια εισαγωγή από την Μέση Ανατολή δεν σημαίνει ότι το κάνει λιγότερο μεξικάνικο, προσθέτει ο Πλίτσερ, ο ιστορικός του τάκο. “Η αυθεντικότητα δεν είναι πάντα κάτι που χρονολογείται από τους αρχαίους Αζτέκους και τους Μάγια,” είπε. “Αυτό σημαίνει ότι το Μεξικό αναπλάθεται συνέχεια με κάθε γενιά.”

Αλλά είτε αυτό είναι χοιρινό, τορτίγια ή πίτα, Ιερουσαλήμ ή Πόρτλαντ, η ουσία παραμένει η ίδια: λίπος και φωτιά, μία χούφτα καρυκεύματα, ένα γρήγορο γεύμα —  και γεύση παράδοσης.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.