[1]Φωτογραφία: Boukary Konate (με την άδεια του)
Η κουλτούρα των χωριών του Μάλι αποτελεί τον θεμελιώδη πλούτο της ταυτότητας της χώρας: οι παραδόσεις τους, τα παραμύθια, οι griots (ΣτΜ: κάτοικος της Δυτικής Αφρικής που είναι αφηγητής ιστοριών, μουσικός και ποιητής), οι παροιμίες και οι χαρακτήρες. Σήμερα, η συμμαχία της με τις νέες τεχνολογίες (φωτογραφίες, ηχητικά αρχεία, ταινίες/βιντεοσκοπήσεις) επιτρέπουν τη διαφύλαξη αυτού του πλούτου, καθώς αυτή η κουλτούρα εξαφανίζεται με ταχείς ρυθμούς λόγω της αστικοποίησης και των πολιτικών κρίσεων που διαιωνίζονται. Αυτός ακριβώς είναι ο στόχος του προγράμματος Quand le village se réveille [2] (Όταν ξυπνάει το χωριό) και ο κύριος λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε. Το πρόγραμμα αυτό βρίσκεται μεταξύ των δικαιούχων υποτροφίας Rising Voices, έργο του Global Voices.
Ένα βίντεο ρεπορτάζ από τους θεατές συνοψίζει τη γένεση και τις φιλοδοξίες του προγράμματος:
Η ιστοσελίδα είναι γεμάτη από ανέκδοτα και παραδοσιακές ιστορίες οι οποίες επιτρέπουν την εμβάθυνση σε αυτόν τον αρχαίο πολιτισμό, αλλά παράλληλα το project επεξηγεί και τον τρόπο με τον οποίο η ψηφιακή τεχνολογία είναι απαραίτητη σε αυτήν την προσπάθεια διάσωσης της ιστορίας του Μάλι. Μια χαρακτηριστική δράση είναι η εισαγωγή των γραπτών (κειμένων) του εγχειρήματος στις αίθουσες διδασκαλίες, προκειμένου να επιτραπεί στους νέους να κατανοήσουν την κοινωνική οργάνωση [3] την εποχή των προγόνων μας.
Για να διευκολυνθεί η πρόσβαση όλων στο project και κυρίως μέσω κινητών τηλεφώνων, μπορεί κανείς να κατεβάσει την ιστοσελίδα ως εφαρμογή για Android [4].
Ο Boukary Konate, δημιουργός του project. Φωτογραφία: Boukary
Σε συνέντευξη με τον Samir Abdelkrim της Tech Afrique, εξηγούμε λεπτομερώς τη γένεση του εγχειρήματος [5]:
Πρώτο έναυσμα αποτέλεσε το γεγονός της επίσκεψής μου στα χωριά των Ντογκόν, περιοχή την οποία αγαπώ πολύ λόγω της πολιτιστικής της παράδοσης. Εκεί διαπίστωσα ότι οι νέοι, αντί να κατασκευάζουν τα σπίτια τους πάνω στους λόφους όπως έκαναν οι πρόγονοι τους, εκείνοι άρχισαν να χτίζουν σε πεδιάδες. Είπα στον εαυτό μου ότι κάποια μέρα αυτή η όμορφη πολιτιστική αρχιτεκτονική με τα στοιχεία της ιστορίας αυτού του έθνους, που ήξερε να διατηρεί το προγονικό παρελθόν μέχρι τις μέρες μας, θα χαθεί.
Η ιδέα μου ήρθε ως συνέπεια της διαπίστωσης του κινδύνου να εκλείψουν οι παραδοσιακές πολιτισμικές πρακτικές, κυρίως στα χωριά μας. Μου ήρθε η ιδέα να ψάξω έναν τρόπο να διατηρήσω και να προωθήσω την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μου, αν όχι κι ολόκληρης της Αφρικής, προκειμένου να θέσω ουσιαστικά σε εφαρμογή μια βάση πολιτιστικών δεδομένων προς όφελος των μελλοντικών γενεών που δεν θα είχαν την ευκαιρία να μάθουν από τους παλιότερους, όπως έκαναν οι γονείς μας.
Σκοπεύω να πάω από χωριό σε χωριό διασχίζοντας τη χώρα για να βγάλω φωτογραφίες παραδοσιακών αντικειμένων υπό εξαφάνιση για να περιγράψω τον ρόλο τους στην κοινωνία. Σκοπεύω να πάρω συνέντευξη από τους παλαιότερους σχετικά με τις παλιότερες πολιτιστικές πρακτικές και τα πλεονεκτήματά τους για τον κόσμο σήμερα και κυρίως για χάρη της ειρήνης και της κοινωνικής συνοχής. Τέλος, σκοπεύω να παράξω άρθρα για το ιστολόγιο και βίντεο πάνω στις παραδοσιακές πολιτιστικές τελετές.
Υπάρχουν πολυάριθμα παραδείγματα ασυνήθιστου περιεχομένου μέσα στην ιστοσελίδα, όπως αυτό το βίντεο μέσω του οποίου μαθαίνουμε πώς οι ψαράδες της περιοχής Ντογκόν διασχίζουν το ποτάμι με τη συνοδεία ενός γαϊδάρου κι ενός αλόγου:
ή ακόμα αυτή η παραδοσιακή τελετή χορού υπό τον ήχο ενός φλάουτου:
Το βίντεο αντανακλά την κυρίαρχη θέση του φλάουτου τον πολιτισμό του Μάλι [6]:
Το φλάουτο αποτελεί ένα πολύ δημοφιλές παραδοσιακό όργανο στον πολιτισμό των Πελ. Συνοδεύεται από άλλα μουσικά όργανα, όπως για παράδειγμα οι κολοκύθες, για να εκτελεστούν οι πολιτιστικές εκδηλώσεις: γάμοι, βαπτίσεις, ετήσιες τελετές…
Το πρόγραμμα αποτελεί ένα μακροχρόνιο επίπονο εγχείρημα, στην πραγματικότητα τα εμπόδια είναι πολυάριθμα [5], αλλά το στοίχημα αξίζει τον κόπο:
Το πρώτο εμπόδιο αφορά τις μετακινήσεις προς τον τόπο ενδιαφέροντος: κόστος ταξιδιού, διαμονή και εστίαση των ατόμων σε αναζήτηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ένα ακόμα εμπόδιο θα μπορούσε να εντοπιστεί στο επίπεδο της επικοινωνίας με τους ηλικιωμένους στα χωριά. Ξέρετε, στο θέμα της μετάδοσης παραδοσιακών και πολιτιστικών γνώσεων, τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα δύσκολα ανοίγονται στους νέους και είναι κυρίως πολύ πιο δύσπιστα όταν δεν γνωρίζουν με ποιους έχουν να κάνουν. Γνωρίζουμε αυτές τις ιδέες και ξέρουμε να τις θέσουμε σε εφαρμογή μαζί με τους σοφούς για να τους καθησυχάσουμε και να τους κάνουμε να μας εμπιστευτούν. Αυτή η αξία του σεβασμού των κανόνων της απόκτησης γνώσης μαζί με τους σοφούς διευκόλυνε κατά πολύ την επικοινωνία με εκείνους που γνωρίζουν τις αφρικανικές παραδόσεις.