Ένας ειδικός διενεργεί προκαταρκτικό τεστ HIV σε ασθενή Warao. Για να διαπιστωθεί εάν ένας ασθενής έχει HIV, διεξάγονται δύο εξετάσεις: πρώτα μελετάται ένα δείγμα σάλιου και εάν είναι θετικό, ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε εξέταση αίματος. Φωτογραφία: Minerva Vitti, με άδεια.

Αυτό το κείμενο αποτελεί προσαρμογή του πρώτου μέρους έρευνας που πραγματοποίησε η Minerva Vitti και είχε δημοσιευθεί προηγουμένως στο στο ArmandoInfo.

Την ημέρα που ο Αρχιερέας Felipe González ζήτησε από τους κατοίκους του San Francisco de Guayo, ένα χωριό ιθαγενών που βρίσκεται στο Δέλτα του Ορινόκου στο βορειοανατολικό άκρο της Βενεζουέλας, να περιγράψει τι ένιωθαν οι άνθρωποι πριν πεθάνουν, όλοι άρχισαν να λένε για πυρετό, διάρροια, απώλεια βάρους, αδυναμία και ζάλη. Κανείς δεν ανέφερε την ασθένεια που περιλαμβάνει όλα αυτά τα συμπτώματα.

«Άνθρωποι, πεθαίνετε από ΑIDS», είπε ο ιερέας. Στο Σαν Φρανσίσκο ντε Γκουάγιο, όπως και σε άλλες κοντινές κοινότητες, πολλοί από τους Γουαράο δεν αποκαλούν το AIDS με το όνομά του, αλλά από τα συμπτώματα που βιώνουν.

Το Σαν Φρανσίσκο ντε Γκουάγιο, το οποίο βρίσκεται στον δήμο Antonio Díaz της πολιτείας της Βενεζουέλας Delta Amacuro, ήταν μία από τις οκτώ κοινότητες όπου στα τέλη του 2011 ο Δρ. Julián Villalba και άλλοι ερευνητές του Ινστιτούτου Επιστημονικής Έρευνας της Βενεζουέλας και του Ινστιτούτου Βιοϊατρικής του Κεντρικού Πανεπιστημίου της Βενεζουέλας διεξήγαγαν μια μελέτη, που επιβεβαίωσε 55 περιπτώσεις του ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) μεταξύ του αυτόχθονου πληθυσμού.

Οι ειδικοί ανησυχούν γιατί το 9,55% των κατοίκων στις οκτώ κοινότητες που μελετήθηκαν είχαν τον ιό. Μέχρι εκείνη την στιγμή, τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο αντιστοιχούσαν σε μια μακρινή περιοχή: στην υποσαχάρια Αφρική, με το 5% του πληθυσμού.

Η έρευνα, που εντόπισε τους τύπους του HIV που είχαν βρεθεί και τα ποσοστά μόλυνσης του πληθυσμού παρουσιάστηκε σε συναντήσεις με τις Υφυπουργούς Υγείας Miriam Morales και Claudia Morón το 2012 και το 2014, αντίστοιχα. Από αυτές τις δύο φυσιογνωμίες σε ηγετική θέση, μόνο η Claudia Morón παραμένει ως αναπληρώτρια Υπουργός του Δικτύου Δημόσιας Υγείας. Εκείνη την εποχή, οι αξιωματούχοι εγγυώνταν ότι θα αναλάβουν δράση, ότι ένα μέρος του θεσμικού οργάνου είχε ήδη επίγνωση του προβλήματος και ότι σχεδίαζαν έρευνες πεδίου.

Το 2015, μερικοί από τους ειδικούς από αυτές τις μελέτες, καθώς και οι ανθρωπολόγοι που διεξήγαγαν άλλη έρευνα σχετικά με τους καθοριστικούς κοινωνικούς παράγοντες της λοίμωξης από τον ιό HIV στις κοινότητες Γουαράο (που διεξήχθησαν από το Ίδρυμα για την Αύξηση του Πληθυσμού και την Ανάπτυξη και δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί) συναντήθηκαν με εκπροσώπους του γραφείου του Δημόσιου Συνήγορου της Βενεζουέλας για ενημέρωση περί της κατάστασης. Είναι γνωστό μόνο ότι μετά ταξίδεψαν στην Tουκουπίτα, πρωτεύουσα της πολιτείας Delta Amacuro, όπου συναντήθηκαν με Αρχές και πραγματοποίησαν εργαστήρια με ηγέτες της κοινότητας.

Από τότε, όμως, τίποτα δεν άλλαξε.

Ένα πιο επιθετικό στέλεχος του ιού

Ένα άτομο μπορεί να μολυνθεί από τον ιό HIV για οκτώ έως δέκα χρόνια χωρίς να έχει συμπτώματα, αλλά εξακολουθεί να διαδίδει τον ιό. Κάποιος που έχει μολυνθεί με το πιο κοινό στέλεχος στη Βενεζουέλα, τον υποτύπο Β του HIV-1, θα μπορούσε να ζήσει κατά την περίοδο αυτή χωρίς θεραπεία, αλλά οι Γουαράο αναπτύσσουν συμπτώματα του AIDS σε λιγότερο από πέντε χρόνια.

Άλλες μελέτες δείχνουν ότι ο ιός εισήλθε στην κοινότητα πριν από περίπου τρεις δεκαετίες και έχει προχωρήσει πολύ γρήγορα. Είναι γνωστό ότι οι προοπτικές είναι καταστροφικές: το μέγεθος της επιδημίας, το ποσοστό μετάδοσης και ιδιαίτερα η επιθετικότητα του στελέχους.

Οι γιατροί κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι οι κοινότητες με το υψηλότερο ποσοστό μόλυνσης από τον ιό HIV είναι οι Jobure de Guayo, Usido και San Francisco de Guayo, ότι οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς σε λοίμωξη από τις γυναίκες και ότι τα υψηλότερα ποσοστά HIV είναι μεταξύ της ηλικιακής ομάδας 15-24 ετών. Το ποσοστό θνησιμότητας της λοίμωξης από τον ιό HIV τα τελευταία οκτώ χρόνια είναι υψηλό και το ποσοστό μόλυνσης από τον ιό HIV στις κοινότητες που μελετήθηκε ήταν σταθερό τα τελευταία τρία χρόνια.

Το 2007, ο Ερυθρός Σταυρός της Βενεζουέλας είχε εντοπίσει 15 περιπτώσεις HIV στην κοινότητα San Francisco de Guayo και τα περίχωρά της (Murako, Jobure, Jobure Island, Ajimurina, Merejina, Kuamujo, La Mora και Guayaboroina). Σήμερα, ο ιός HIV υπάρχει σε 26 κοινότητες Γουαράο. Οι ηγέτες της κοινότητας Jeukubaca εξαφανίστηκαν πριν από δύο χρόνια, όταν η πλειοψηφία των κατοίκων της πέθανε από AIDS. Αυτό επιβεβαιώθηκε από έναν κατάλογο στατιστικών στοιχείων των αποθανόντων, που διατήρησε το νοσοκομείο Guayo. Οι περισσότεροι ήταν άνδρες. Οι γυναίκες που παρέμειναν εγκατέλειψαν την πόλη.

Οι κοινότητες με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης του ιού HIV ήταν οι Nabasanuka (τρεις περιπτώσεις που αντιστοιχούσαν σε ποσοστό 5%), Burojosanuka (δύο περιπτώσεις που αντιστοιχούσαν σε ποσοστό 6,6%) και Bamutanoko (μια περίπτωση, που αντιστοιχεί στο 5,26%). Αυτοί οι αριθμοί είναι σαφής απόδειξη ότι αυτό που συμβαίνει στο Δέλτα του Ορενόκου της Βενεζουέλας αποτελεί επιδημία – μια επιδημία που απειλεί την επιβίωση ενός ολόκληρου ιθαγενούς λαού.