Ομαδική φωτογραφία των συμμετεχόντων στο εργαστήριο στην Κοτσαμπάμπα της Βολιβίας
Σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας, και οι 37 γλώσσες της Βολιβίας [1] έχουν αναγνωριστεί ως επίσημες γλώσσες. Ωστόσο, αν και η γλωσσική αυτή ποικιλομορφία παρατηρείται στην καθημερινή ζωή, δεν αντανακλάται το ίδιο και στο Διαδίκτυο, όπου τα ισπανική αποτελούν την κυρίαρχη γλώσσα.
Αν και έχουν εμφανιστεί ψηφιακές πρωτοβουλίες για την προώθηση των υπόλοιπων 36 ιθαγενών γλωσσών, οι περισσότερες επικεντρώνονται στις γλώσσες με τον υψηλότερο αριθμό ομιλητών, όπως η αϊμάρα και η κέτσουα. Πολλές από τις 34 γλώσσες παραμένουν ακόμη χωρίς αξιόλογη διαδικτυακή παρουσία από ντόπιους ομιλητές.
Iθαγενείς ψηφιακοί ακτιβιστές έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην πρόκληση του να συμπεριλάβουν όλες τις γλώσσες της Βολιβίας κατά τη διάρκεια ενός διήμερου εργαστηρίου στην πόλη Cochabamba [2]στις 28-29 Ιουλίου 2016. Η συγκέντρωση συνδιοργανώθηκε από το Global Voices, μέσω της πρωτοβουλίας Rising Voices, σε συνεργασία με τους τοπικούς ψηφιακούς ακτιβιστές Gladys Camacho και Juan Carlos Romero και τους συνεργάτες Jaqi Aru [3] και Voces Indígenas Urbanas [4].
Την φιλοξενία της εκδήλωσης ανέλαβε το Παιδαγωγικό και Πολιτιστικό Κέντρο Simón I. Patiño [5]. Το εργαστήριο αυτό στη Βολιβία αποτελεί κομμάτι μιας σειράς εργαστηρίων σε όλη τη γεωγραφική αυτή περιοχή με ντόπιους συνεργάτες: προηγούμενες εκδηλώσεις έχουν λάβει χώρα στο Μεξικό, στην Κολομβία και το Περού.
Συμμετέχοντες
Πριν την πραγματοποίηση του εργαστηρίου, υπήρξε μια εθνική ανοιχτή πρόσκληση για συμμετοχή [6], με επίκεντρο τους ιθαγενείς διαδικτυακούς χρήστες, οι οποίοι ήδη εργάζονται για την αναζωογόνηση των ντόπιων γλωσσών τους. Οι συμμετέχοντες επιλέχθηκαν με γνώμονα τη γεωγραφική και γλωσσική αντιπροσώπευση, ενώ αποφασιστικός παράγοντας υπήρξε κι η έκδηλη αφοσίωση στο να μοιραστούν τις γνώσεις και τις ικανότητές τους με τις κοινότητές τους.
Το πανό του εργαστηρίου.
Ελήφθησαν περίπου 50 συμμετοχές, και, όπως ήταν αναμενόμενο, οι πιο έντονα εκπροσωπούμενες γλώσσες από τους ενδιαφερόμενους ήταν η κέτσουα και η αϊμάρα. Ωστόσο, έπειτα από προσπάθειες προσέγγισης κοινοτήτων στην Ανατολική Βολιβία, επελέγησαν συμμετέχοντες και από κοινότητες Γκουαρανί, Τσακόμπο, Μπεσίρο, Μοχένιο Τρινιτάριο και Γιουρακάρε.
Συνολικά, 25 συμμετέχοντες προσκλήθηκαν να λάβουν μέρος στο διήμερο εργαστήριο για να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, να χτίσουν νέες ψηφιακές ικανότητες και να διασυνδεθούν με άλλους Βολιβιανούς, με σκοπό την αναζωογόνηση των ιθαγενών τους γλωσσών μέσω της χρήσης του Διαδικτύου.
Οι γλώσσες δε γνωρίζουν σύνορα, οπότε κάποιες από τις ιθαγενείς γλώσσες της Βολιβίας ομιλούνται επίσης σε γειτονικές χώρες. Όταν ανακάλυψαν την πρόσκληση για συμμετοχή, μια ομάδα ακτιβιστών από την Ρεζιστένσια της Αργεντινής [7], που μιλούν τη γλώσσα κομ (ή τόμπα, όπως είναι γνωστή στη Βολιβία) ζήτησαν κι αυτοί να λάβουν μέρος στη συνάντηση.
Δραστηριότητες
Πρωταρχικός σκοπός της συνάντησης ήταν η δημιουργία ενός χώρου για ανταλλαγές μεταξύ των διαφορετικών ακτιβιστών. Κατά τη διάρκεια των δυο ημερών, υπήρχαν ωριαίες συνεδρίες υπό την ηγεσία διοργανωτών και συμμετεχόντων, που άπτονταν των γλωσσικών και τεχνικών προκλήσεων σχετικά με τη χρήση της γλώσσας στο Διαδίκτυο.
Το μεγαλύτερο κομμάτι από το υπόλοιπο του προγράμματος επικεντρώθηκε σε προσωπικές παρουσιάσεις των προσωπικών τους εγχειρημάτων. Για παράδειγμα, ο Εlias Ajata, παραγωγικότατος blogger [8] από την πόλη Ελ Άλτο, παράγει υλικό στο YouTube [9], στο SoundCloud [10] και άλλες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης [11]. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασής του, έδειξε την ποικιλία των memes και άλλου υλικού για το εγχείρημά του Aymar Yatiqaña [12], το οποίο κυρίως κοινοποιείται σε σελίδα στο Facebook 8.000 και πλέον μελών. Το ακόλουθο βίντεο δημιουργήθηκε περίπου την περίοδο του συνταγματικού δημοψηφίσματος το 2016, όπου οι εκλογείς αποφάσιζαν αν θα επέτρεπαν ή όχι στον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο της χώρας να βάλουν υποψηφιότητα για τρίτη συνεχόμενη φορά. Το βίντεο χρησιμοποιεί κούκλες που μιλούν αϊμάρα για να δείξει την επίμαχη διαμάχη μεταξύ των ψήφων του “ναι” και του “όχι”.
Ένας άλλος ακτιβιστής από το Ελ Άλτο, ο Josue Qhispi, ανεβάζει μαθήματα εκμάθησης της γλώσσας αϊμ΄ρα στη Wix ιστοσελίδα του ονόματι Aymaryaya [13], τα οποία επίσης κοινοποιεί στην ομάδα του στο Facebook [14].
Οι εθελόντριες μεταφράστριες Victoria Tinta και Gloria Chambi μίλησαν για τα κίνητρά τους για τη συμμετοχή τους ως αρχισυντάκτρια και μεταφράστρια αντίστοιχα στο Global Voices Aymara [15], το οποίο παρέχει μεταφράσεις ειδήσεων από τα ισπανικά στη γλώσσα αϊμάρα. Το έργο αυτό επίσης περιλάμβανε ένα πιλοτικό πρόγραμμα ηχογραφήσεων των μεταφράσεων αυτών για διαδικτυακή χρήση και σε συνεργασία με ραδιοφωνικούς σταθμούς, όπως το Radio San Gabriel [16], το οποίο επίσης έλαβε μέρος στην εκδήλωση.
Η πόλη φιλοξενίας, η Κοτσαμπάμπα, θεωρείται ένα από τα λίκνα της γλώσσας κέτσουα. Σε τοπικό επίπεδο, το Δημόσιο Πανεπιστήμιο San Simón (UMSS) [17] έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη πόρων για την προώθηση των γλωσσών διαδικτυακά, όπως η πολυμεσική πλατφόρμα podcast Quechua [18], που δημιουργήθηκε από την ομάδα Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας στη Γλωσσική Διδασκαλία του πανεπιστημίου. Επιπροσθέτως, δυο εκ των οργανωτών του εργαστηρίου, η Gladys Camacho κι ο Juan Carlos Romero, είναι πολύ δραστήριοι στο Τμήμα Γλωσσολογίας του πανεπιστημίου και έχουν επίσης συμμετάσχει και ως διδάσκοντες κέτσουα. Κι οι δυο μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους από την προώθηση των γλωσσών μέσω ποικιλίας από πλατφόρμες πολυμέσων.
Η Camacho συνέχισε τις πτυχιακές σπουδές της στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, όπου συνέβαλε στο πρόγραμμα Rimasun podcast [19]. Ως μέρος των διδακτικών του καθηκόντων, ο Romero κινηματογράφησε βιντεάκια, που απεικονίζουν καθημερινές καταστάσεις χρησιμοποιώντας τη γλώσσα κέτσουα, όπως το παρακάτω, που διαδραματίστηκε σε ένα οδοντιατρείο.
Με έδρα το Τμήμα Σάντα Κρουζ, το εγχείρημα Voces Indígenas Urbanas [20] μοιράστηκε το έργο του, το να ακούει και να ενισχύει τις φωνές των ιθαγενών κοινοτήτων στη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, την Σάντα Κρουζ. Ανάμεσα στα θέματα που συζητιούνται συχνά είναι η σημασία της διατήρησης της γλώσσας. Αρκετά από τα μέλη της ομάδας συχνά προωθούν την ιθαγενή τους γλώσσα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης [21].
Δίκτυο
Το βολιβιανό εργαστήριο συνεχίζει να υποδεικνύει το ενδιαφέρον και την ανάγκη για συναντήσεις όπως αυτή για τη διασύνδεση ιθαγενών διαδικτυακών χρηστών, που έχουν αφοσιωθεί στη διάσωση και ανάπτυξη των γλωσσών τους με τη βοήθεια ψηφιακών τεχνολογιών. Οι εμπειρίες τους συχνά αντικατοπτρίζουν τις εμπειρίες άλλων, ανεξαρτήτως γλώσσας και οι πραγματικοί και ψηφιακοί χώροι μπορούν να βοηθήσουν στο διαμοιρασμό των μαθημάτων αυτών, τα οποία αποτελούν τις βάσεις για την οικοδόμηση τοπικών δικτύων ψηφιακών ακτιβιστών, που μοιράζονται μια κοινή αποστολή.