[1]Διαδραστικός χάρτης του Χαλεπιού της Συρίας, που απεικονίζει διασταυρωμένα γεγονότα στις 7 Δεκεμβρίου 2016, την ημέρα που έπεσε το Χαλέπι. Το Liveuamap είναι μια πλατφόρμα ανοιχτών δεδομένων, που παρακολουθεί ταυτόχρονα γεγονότα βάσει χρόνου, τοποθεσίας και είδους. http://syria.liveuamap.com/en/time/07.12.2016
Παρακολουθούμε τα tweets της εφτάχρονης Bana Alabed [2] και της μητέρας της, τα στερνά μηνύματα [3] ακτιβιστών και μαχητών, που περιμένουν να παραδοθούν ή να πεθάνουν και προσπαθούμε να διασταυρώσουμε χημικές επιθέσεις [4] ή αλληλοαναιρούμενες ιστορίες για τους βομβαρδισμούς νοσοκομείων. Την ίδια στιγμή, παλεύουμε να κατανοήσουμε αν η πληροφορία αυτή ταιριάζει στη υπάρχουσα κοσμοθεωρία μας ή ανατρέπει τα πάντα.
Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία ίσως είναι ο πόλεμος με τα περισσότερα τεκμήρια στην ιστορία. Εκατομμύρια εικόνες, βίντεο, ιστολόγια, tweets και ηχητικά αρχεία έχουν δημιουργηθεί σχετικά με τον πόλεμο, τη ζωή που συνεχίζεται στη Συρία παρά τον πόλεμο και τη σχετική προσφυγική κρίση. Τα μέσα αυτά, που έχουν δημιουργηθεί από δημοσιογράφους, πολίτες, ακτιβιστές, μαχητές και θύματα, είναι προϊόν της αναπτυσσόμενης συμμετοχικής μιντιακής μας κουλτούρας, της υπερκάλυψης της ψηφιακής τεκμηρίωσης και της περισυλλογής που συνοδεύει μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης ζωής.
Η Συρία προπολεμικά είχε αρκετά ανθηρή και αναπτυσσόμενη τεχνολογία επικοινωνιών, με πρόσβαση σε δίκτυα ΜΜΕ, δορυφορική τηλεόραση, Διαδίκτυο και δεδομένα κινητής τηλεφωνίας. Η πρόσβαση σε αυτές τις τεχνολογίες έδωσε στους Σύριους τα εργαλεία και για να επικοινωνούν μεταξύ τους και να συνδέονται με τον υπόλοιπο κόσμο. Αρκετά υπολείμματα των δικτύων αυτών υφίστανται και σήμερα και επιτρέπουν σε ανθρώπους στις ζώνες σύγκρουσης να συνεχίζουν να μοιράζονται πληροφορίες. Παρά τον πόλεμο (ή ίσως εξαιτίας αυτού), τα συριακά δίκτυα μέσων των πολιτών με αυξανόμενη γνώση και ικανότητες έχουν αποτελέσει σημαντικό μέσο για την τεκμηρίωση του πολέμου.
Η πρόσβαση όμως σε τεράστια διαδικτυακά αρχεία πληροφοριών σχετικά με τον πόλεμο δεν εγγυάται ότι οι πληροφορίες είναι οργανωμένες ή παρουσιάζονται με τρόπο που συμφωνεί με τις προσδοκίες μας περί πολεμικού ρεπορτάζ. Κι αυτό γιατί η πληροφόρηση στις σύγχρονες διαμάχες δεν είναι απλά ουδέτερη καταγραφή των συμβάντων εν τη γενέσει τους. Η πληροφόρηση τουναντίον είναι κομμάτι της μάχης για την αντίληψη του πολέμου και των μαχόμενων πλευρών. Αυτό, με τη σειρά του, σχηματίζει απόψεις για το ποιος είναι δίκαιος και ηθικός, ποιος αξίζει στήριξη πολιτική ή με άλλους πόρους και ποιος θα αποτελέσει στόχο για επίθεση.
Η πληροφόρηση και η χειραγώγησή της αποτελούν ζωτικής σημασίας στρατηγικό στοιχείο στη διαμάχη αυτή και ο έλεγχος της πληροφόρησης έχει γίνει πλέον όπλο. Ο Συριακός Ηλεκτρονικός Στρατός [5], μια παρακρατική δύναμη που υποστηρίζει το καθεστώς Άσαντ, τις πρώτες μέρες του αγώνα στόχευε ακτιβιστές με κατανεμημένες επιθέσεις άρνησης εξυπηρέτησης (DDoS attacks), χακάρισμα και κακόβουλο λογισμικό. Εν τω μεταξύ, και το καθεστώς Άσαντ και το Ισλαμικό Κράτος στόχευε δημοσιογράφους για το έργο τους.
Το Ισλαμικό Κράτος κατάφερε να αλλάξει την πορεία του πολέμου μέσω της ακριβούς και στυγνής χρήσης βίας, ειδικά στην καταγραφή αποκεφαλισμών [6] Δυτικών δημοσιογράφων, προωθώντας τα βίντεο αυτά μέσω μιντιακών καναλιών.
Η ομίχλη του πολέμου δεν συμβαίνει απλά. Οι μαχόμενες πλευρές συμβάλλουν σε αυτή στρατηγικά με τις προσπάθειές σύγχυσης των αντιπάλων τους.
Ενάντια στις δυνάμεις παραπληροφόρησης, η εύρεση και οικοδόμηση συνεκτικών περιγραφών για τον πόλεμο είναι μια τεράστια πρόκληση. Γνωρίζουμε πλέον τις αρχές και τεχνικές [7] για την οργάνωση, θέσπιση προτεραιοτήτων και διασταύρωση πληροφοριών, που προέρχονται από τη Συρία. Μπορούμε να ταυτοποιήσουμε γεγονότα και να επαληθεύσουμε στοιχεία μέσω προσεκτικής ανάλυσης και τεχνικών έρευνας όπως η αντίστροφη αναζήτηση εικόνων, η γεωτοποθέτηση και η ανάλυση μεταδεδομένων. Μπορούμε να χτίσουμε και να διατηρήσουμε έμπιστες σχέσεις με φίλους, συνεργάτες και πηγές, που βρίσκονται πλησίον των συγκρούσεων.
Μπορεί να γνωρίζουμε πολλά για αυτό τον πόλεμο, αλλά το να γνωρίζουμε απλά γεγονότα δεν είναι καν αρκετό για να αλλάξουμε την πορεία του. Δεδομένα γεγονότα δεν επηρεάζουν απαραίτητα το αποτέλεσμα συμβάντων. Αυτή είναι η ουσία της κατανόησης της εξουσίας και των ορίων της.
Το άρθρο αυτό αρχικά δημοσιεύτηκε [8] από τον συνεργάτη [9]του Global Voices, Public Radio International.