Διαδικτυακό ντοκιμαντέρ σχετικά με τη νομοθεσία κατά της μαντίλας το '50 στη Γιουγκοσλαβία

A frame from the Youtube version of the film “Looking at the Cobblestones."

Στιγμιότυπο από το βίντεο στο Υoutube “Κοιτάζοντας το πλακόστρωτο”

Σερβική ΜΚΟ έχει δημοσιεύσει στο διαδίκτυο ολόκληρο το ντοκιμαντέρ “Κοιτάζοντας το πλακόστρωτο” σχετικά με τις επιπτώσεις μιας νομοθεσίας του 1951, που απαγόρευε την γυναικεία μουσουλμανική μαντίλα (νικάμπ) στην τότε Λαϊκή Δημοκρατία της Σερβίας.

Η ταινία, που δημοσιεύτηκε από την ΜΚΟ Ακαδημαϊκή Πρωτοβουλία Φόρουμ 10 του Νόβι Παζάρ, παρουσιάζει συνεντεύξεις με ηλικιωμένους πολίτες, που ήταν μάρτυρες της εφαρμογής του νόμου, και οι οποίοι μιλούν για τη σκληρή ζωή στην περιοχή Σαντζάκ αμέσως μετά την καταστροφή που ακολούθησε το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μια ομάδα νεαρότερων ερωτηθέντων μιλούν για σύγχρονα θέματα που επηρεάζουν τις Μουσουλμάνες, λαμβάνοντας υπόψη αυτή την ιστορική προοπτική.

Σύμφωνα με τους δημιουργούς του ντοκιμαντέρ:

Zakon je donet kako se navodu u njegovom obrazloženju „u cilju da se otkloni vekovna oznaka potčinjenosti i zaostalosti žene muslimanke, da se olakša ženi muslimanki puno korišćenje prava izvojevanih u Narodno – oslobodilačkoj borbi i socijalističkoj izgradnji zemlje i da joj se obezbedi puna ravnopravnost i učešće u društvenom, kulturnom i privrednom životu“

Ο νόμος υιοθετήθηκε με σκοπό «..να επιτευχθεί ο στόχος της κατάργησης του μακραίωνου σύμβολου της υποταγής και της καθυστέρησης των μουσουλμάνων γυναικών, και να επιτρέψει στις Μουσουλμάνες να απολαμβάνουν πλήρως τα δικαιώματα που κέρδισαν κατά τη διάρκεια του Αγώνα για την Απελευθέρωση του Λαού και τη Σοσιαλιστική ανανέωση της χώρας, και να παρέχει ίσα δικαιώματα και συμμετοχή στην κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή”.

Οι ενέργειες των γιουγκοσλαβικών Αρχών αντικατοπτρίζανε τις μεταρρυθμίσεις του Ατατούρκ στην Τουρκία, που συνοψίζονται στη Νομοθεσία σχετικά με τα Απαγορευμένα Ενδύματα, που εγκαθιδρύθηκε το 1934.

Πριν από την επίσημη κρατική ενέργεια στη Γιουγκοσλαβία, μουσουλμανική μέλη του Γυναικείου Αντιφασιστικού Μετώπου είχαν προετοιμάσει το έδαφος με συμμετοχή απλών πολιτών σε εκδηλώσεις δημόσιας αποκάλυψης των προσώπων τους.

Οι πρώτες τέτοιες εκδηλώσεις έλαβαν χώρα στο Κοσσυφοπέδιο το 1947. Ενδεχομένως μέσω του συντονισμού σε ομοσπονδιακό επίπεδο, τα ομόσπονδα κράτη θέσπισαν νόμους κατά της μαντίλας περίπου την ίδια περίοδο: στη Βοσνία τον Σεπτέμβριο του 1950, στη Σερβία και στην ΠΓΔΜ τον Ιανουάριο του 1951.

Ενώ το Κομμουνιστικό Κόμμα ενθάρρυνε τον αθεϊσμό μεταξύ των μελών του, την ελίτ της γιουγκοσλαβικής κοινωνίας, το κράτος εγγυόταν ανεξιθρησκία για όλους τους υπόλοιπους πολίτες.

Σε ένα δοκίμιο για τη νομοθεσία κατά της μαντίλας, ο καθηγητής Fikret Karčić εξήγησε ότι η εκστρατεία κατά της μαντίλας βασίστηκε στην ιδέα ότι η κάλυψη των γυναικείων προσώπων δεν υποστηρίζεται από την θρησκεία, αλλά από ήθη που ξεπερνούν τους θρησκευτικούς παραδοσιακούς κανόνες.

Το μήνυμα που υιοθετήθηκε από το κράτος ήταν ότι η απόρριψη της παραδοσιακής ενδυμασίας δεν κάνει κάποιον λιγότερο μουσουλμάνο.

Η μεταπολεμική γιουγκοσλαβική κομμουνιστική κυβέρνηση επέφερε νομικές αλλαγές που ανύψωσαν τη θέση των γυναικών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου, εργασίας και ιδιοκτησίας, υιοθετώντας παράλληλα μια θετική στάση απέναντι στις αμβλώσεις.

Ωστόσο, η ακτιβίστρια Zibija Šarenkapić Dervišhalitović εξηγεί στην ταινία ότι η κατάσταση στην πραγματικότητα απέφυγε την κατά μέτωπον αντιμετώπιση των παγιωμένων πατριαρχικών δομών εξουσίας.

Αντ ‘αυτού, η πατριαρχία απλά προήλθε από διαφορετική πηγή – το κράτος – το οποίο απείλησε τις γυναίκες που δε συμμορφώνονταν στη νομοθεσία με βαριά πρόστιμα.

Η αναγκαστική αποκάλυψη του προσώπου τους αναστάτωσε βαθιά ορισμένες γυναίκες.

Ο Asim Nikšić, ο οποίος ήταν παιδί το 1951, εξηγεί ότι, ως έναν τρόπο για να αντιμετωπίσει το ψυχικό αυτό, τραύμα, η χήρα μητέρα του απλά έμεινε μες στο σπίτι για οκτώ μήνες.

Ο τίτλος της ταινίας “Κοιτάζοντας το Πλακόστρωτο” είναι ένα ιδίωμα, που σημαίνει «ντρέπομαι και κρεμάω κάτω το κεφάλι μου», και περιγράφει πώς μερικές γυναίκες αισθάνθηκαν ότι εκθέτονταν περισσότερο, όταν βρίσκονταν έξω από τα σπίτια τους.

Σπουδαίο παράδειγμα προφορικής ιστορίας

Πριν από την κινηματογράφηση, σκηνοθέτης  Fahrudin Kladničanin της Ακαδημαϊκής Πρωτοβουλίας Φόρουμ 10 εξήγησε ότι το έργο βασίζεται σε αρχειακή έρευνα και μαρτυρίες, και η πρόθεση της ΜΚΟ είναι να προσφέρει «μια νέα ανάγνωση« ξεχασμένων ιστορικών γεγονότων και η ευαισθητοποίηση του κοινού σε συζητήσεις δίνοντας μια φωνή στις γυναίκες και άλλους που επλήγησαν άμεσα.

Ms Kimeta Dolovac. Frame from the film "Looking at the Cobblestones."

Kimeta Dolovac. Στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.