Το Νέο Σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης του Μεξικού ή Nuevo Sistema de Justicia Penal (NSJP), μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, που αρχικά ψηφίστηκε το 2008, τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 2016. Οι πιο ευρέως αναφερόμενες πτυχές του NSJP είναι οι προφορικές διαδικασίες και η υιοθέτηση μιας διαδικασίας παρόμοιας με εκείνη που χρησιμοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ωστόσο, αυτό θα επηρεάσει επίσης το σωφρονιστικό σύστημα με τρόπους που σπάνια, αν όχι ποτέ, δε συζητούνται στα παραδοσιακά ΜΜΕ, εκτός από ακραίες περιπτώσεις όπως αυτή του “El Chapo” Γκουσμάν, του διαβόητου εμπόρου ναρκωτικών, που δραπέτευσε δύο φορές από εγκαταστάσεις δήθεν μέγιστης ασφαλείας.

Σύμφωνα με μια διαδικτυακή έκθεση από την εφημερίδα Zócalo de Saltillo, αναμένεται ότι με την εφαρμογή του NSJP, ένας μεγάλος αριθμός ατόμων θα αφεθούν ελεύθερα και οι φυλακές του Μεξικού θα μπορούσαν πολύ σύντομα να δουν αλλαγές στον αριθμό των φυλακισμένων.

Unos 50,000 presos federales y locales pronto podrían estar en las calles. Se trata de reos que no han sido sentenciados hasta ahora y que, de acuerdo con la miscelánea para el nuevo sistema penal aprobada ayer por el Senado, tendrán derecho a solicitar su libertad a partir del próximo sábado.

Περίπου 50.000 ομοσπονδιακοί και ντόπιοι κρατούμενοι μπορεί σύντομα να είναι στους δρόμους. Δεν είναι κρατούμενοι οι οποίοι έχουν καταδικαστεί μέχρι σήμερα και, σύμφωνα με πολλά άρθρα στο νέο ποινικό σύστημα που εγκρίθηκε χθες από τη Γερουσία, δικαιούνται να ζητήσουν την απελευθέρωσή τους από το επόμενο Σάββατο.

Πέραν εκείνων που βρίσκονται τώρα στη φυλακή, ο αριθμός των νέων ανθρώπων που φυλακίζονται θα έπρεπε, θεωρητικά, να μειώνεται χάρη στο NSJP, επειδή μόνο λίγα πλέον εγκλήματα οδηγούν σε ποινές φυλάκισης, μεταξύ των οποίων: ανθρωποκτονία εκ προθέσεως, γενοκτονία, βιασμός, κατασκοπεία, τρομοκρατία και εγκλήματα κατά της υγείας (διακίνηση ναρκωτικών). Μικρότερα εγκλήματα, όπως η απώλεια περιουσίας, η κλοπή και η απάτη, δεν θα επιφέρουν απαραίτητα στον ένοχο ποινή φυλάκισης.

Πριν από τη μεταρρύθμιση, οι κατηγορούμενοι για τα παραπάνω εγκλήματα απαιτούνταν να παραμείνουν σε κράτηση (προφυλάκιση) κατά τη διάρκεια της δίκης, κάτι που οδηγεί σε κορεσμό των φυλακών. Αυτό είναι ένα από τα θέματα που αντιμετωπίζονται στο έργο που έγινε από την οργάνωση México Evalúa και κοινοποιήθηκε στις επαφές στο Twitter από το χρήστη René Sánchez Puls:

Pésimamente manejado el sistema penitenciario #cárceles de #México vean los datos por entidad doc 80 pags @mexevaluahttps://t.co/wUJ9AUbasY

— René Sánchez Puls (@rspuls7) 3 de junio de 2016

Φριχτή διαχείριση στις φυλακές στο σωφρονιστικό σύστημα του Μεξικού ρίξτε μια ματιά στα ποσοστά ανά πολιτεία, έγγραφο 80 σελίδες @mexevaluahttps://t.co/wUJ9AUbasY

Η ανισότητα στις φυλακές είναι μια αντανάκλαση της χώρας

Οι μεξικανικές φυλακές περνούν μια κρίση που αντανακλά την καθημερινή ανισότητα στη χώρα: Ενώ μερικοί έχουν τα πάντα, άλλοι δεν έχουν ούτε πού την κεφαλήν κλίναι.

Στις αρχές του 2016, ένα κέντρο φυλάκισης ονόματι Topo Chico αποτέλεσε τόπο σφαγής, η οποία έλαβε βραχύβια προσοχή από τα ΜΜΕ. Ο  Luis González de Alba, ένας συγγραφέας ο οποίος βρισκόταν στη φυλακή πριν από δεκαετίες, αναφέρθηκε στην προσοχή αυτή σε ένα άρθρο για το περιοδικό Nexos:

Con el escándalo del enfrentamiento de dos pandillas de narcos en el penal de Topo Chico, cerca de Monterrey, y los 49 muertos que dejó el saldo sangriento, se produjo una revisión de las instalaciones y nos informan, con inexplicable alarma y sorpresa, que había irregularidades nunca imaginadas: prisioneros VIP con celdas acondicionadas a su gusto y muebles de recámara, televisores y hasta saunas.

Το σκάνδαλο, που προκλήθηκε από την αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο συμμορίες ναρκωτικών στη φυλακή Topo Chico κοντά στο Μοντερέι, η οποία κατέληξε σε 49 αιματηρούς θανάτους, οδήγησε σε αναθεώρηση των εγκαταστάσεων. Έχουμε ενημερωθεί, με ανεξήγητη ταραχή και έκπληξη, ότι υπήρχαν παρατυπίες που δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς: VIP κρατούμενοι με κλιματιζόμενα κελιά για να ταιριάζουν στο γούστο τους, έπιπλα υπνοδωματίου, τηλεοράσεις, ακόμα και σάουνες.

Ο González de Alba συνέχισε, σχολιάζοντας με βάση την προσωπική του εμπειρία στις φυλακές:

El grupo dominante vendía el derecho a tener una litera de cemento y no un lugar en el suelo para dormir, alimentos especiales, ya no digamos droga y servicios sexuales. Todo costaba al preso y la autoridad no sólo era tolerante, sino parte de la extorsión a los prisioneros. Me asombra el asombro: así ha sido siempre en las cárceles del país. La novedad es que también ocurra en las de alta seguridad.

Η κυρίαρχη ομάδα πώλησε το δικαίωμα να κοιμηθεί κανείς σε τσιμεντένια κουκέτα αντί στο πάτωμα, σπέσιαλ φαγητό και, φυσικά, ναρκωτικά και σεξουαλικές υπηρεσίες. Όλα έχουν μια τιμή για τον κρατούμενο και οι Αρχές δεν ήταν μόνο ανεκτικές, αλλά έπαιρναν μέρος στον εκβιασμό κρατουμένων. Είμαι έκπληκτος από την έκπληξη: πάντα ήταν έτσι στις φυλακές της χώρας. Η καινοτομία είναι ότι αυτό συμβαίνει και σε φυλακές υψίστης ασφαλείας.

Η κυριαρχία των ομάδων κρατουμένων, στην οποία αναφέρεται ο Alba παραπάνω παρουσιάζεται πολύ λίγο στα ΜΜΕ. Ένα ρεπορτάζ από το επιχειρηματικό περιοδικό Forbes, παραθέτοντας μια επίσημη πηγή, αποτελεί ένα παράδειγμα μιας από τις λίγες φορές που λαμβάνει κάλυψη:

De acuerdo con la Comisión Nacional de los Derechos Humanos (CNDH), el deficiente control en las funciones de autoridad por parte de los servidores públicos dentro de los centros, da lugar a situaciones de autogobierno.

Σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (CNDH), ελλιπής έλεγχος σε επιτακτικές λειτουργίες εκ μέρους των δημοσίων υπαλλήλων μέσα στις φυλακές δημιουργεί καταστάσεις αυτοδιοίκησης.

Η αυτοδιοίκηση, αλλά και ο συνωστισμός και οι ανθυγιεινές συνθήκες που προκαλούνται από τον υπερπληθυσμό στα μεξικανικά κέντρα σωφρονισμού, είναι θέματα τα οποία κι εγώ ο ίδιος διερεύνησα σε ένα άρθρο για την εφημερίδα MexicanTimes:

Hacinamiento, insalubridad y corrupción tienen en ruina al #SistemaPenitenciario: @tadeo_rc https://t.co/agOuu2I6ufpic.twitter.com/B2zXdHBIqW

— Mexican Times (@MexicanTimes) 7 de septiembre de 2016

Ο συνωστισμός, οι ανθυγιεινές συνθήκες και η διαφθορά έχουν φέρει την καταστροφή στο σωφρονιστικό σύστημα: @tadeo_rc https://t.co/agOuu2I6ufpic.twitter.com/B2zXdHBIqW

Η κρίση στο σωφρονιστικό σύστημα δεν περιορίζεται στην περιοχή του Μεξικού. Η εφημερίδα El País έχει αναφερθεί στο παρελθόν για τον υπερπληθυσμό που μαστίζει τις φυλακές στη Λατινική Αμερική.

Η Lupita Pitalua είναι άλλη μία που ανησυχεί για τη σωφρονιστική κρίση:

Mientras escucho un documental sobre el tema, la problemática debe atenderse ¡YA! #SistemaPenitenciario en #Méxicohttps://t.co/smPDtWsfF3

— Lupita Pitalua (@LuPitalua77) 20 de marzo de 2016

Ενώ ακούω ένα ντοκιμαντέρ για το θέμα, το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί τώρα! Σωφρονιστικό σύστημα στο Μεξικό

Με την εφαρμογή του NSJP, το μεξικανικό σωφρονιστικό σύστημα μπορεί τελικά να βγει από τις σκιές, όπου έχει ξεχαστεί από τις Αρχές και τα ΜΜΕ. Πέρα από την τελευταία μεταρρύθμιση, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να επιλυθούν, όπως το ζήτημα της επανένταξης των παραβατών στην κοινωνία και όχι απλά η διατήρησή τους σε κράτηση, απλά και μόνο για να αφεθούν ελεύθεροι αργότερα χωρίς κάποια αγωγή.