Παράδειγμα σελίδας από λεξικό στα αγγλικά, ισπανικά και μισκίτο.
Αυτό είναι το τρίτο άρθρο για το πρόγραμμα “Miskito και Mayangna στο Διαδίκτυο”, το οποίο κέρδισε την Υποτροφία του 2015 για την υποστήριξη πρωτοβουλιών ψηφιακού ακτιβισμού για ιθαγενείς γλώσσες. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται στη Νικαράγουα και επιζητεί την ενδυνάμωση τοπικών γλωσσών με την ενεργή συμμετοχή νέων ανθρώπων.
Μετά την ολοκλήρωση του πρώτου σταδίου του προγράμματος, οι μαθητές στη Σχολή Ηγεσίας δημιούργησαν κόμικς με θέματα όπως “Ζώντας με AIDS”, “Φυλετικές διακρίσεις”, “Bullying”, “Περιποίηση ασθενών”, “Luhpia Saura, Luhpia Pain ” και “Liwa Máirín“. Τα προηγούμενα γράφτηκαν σε τρεις γλώσσες: ισπανικά, μαγιάγκνα και μισκίτο.
Στο τέλος αυτής της φάσης του προγράμματος, ο εκπαιδευτής συναντήθηκε με την Elizabeth McLean [1], τη μόνη γλωσσολόγο μαγιάγκνα από το Πανεπιστήμιο URACCAN, η οποία εξήγησε ότι οι γηραιοί της κοινότητας Mayangna στις περιοχές Siuna και Bonanza, κοινότητες στη Βόρεια Καραϊβική Ακτή, δε συμφωνούσαν με τη διαδικτυακή δημοσίευση υλικού στη γλώσσα τους. Η McLean εξήγησε ότι οποιοδήποτε βίντεο, ιστοσελίδα ή λεξικό στη γλώσσα αυτή δε θα μπορούσε να δημοσιευτεί εκτός των κοινοτήτων τους. Συνεπώς, οι μαθητές έβαλαν τις ιστοσελίδες στη γλώσσα μαγιάγκνα σε offline λειτουργία. Η κατάσταση αυτή δημιούργησε την ευκαιρία για τους μαθητές να συζητήσουν απόψεις για τη γλωσσολογική ποικιλία μεταξύ ιθαγενών κοινοτήτων στην Καραϊβική ακτή της Νικαράγουα και σε άλλες χώρες.
Αφότου τους ζητήθηκε να μην δημοσιεύουν περιεχόμενο στη γλώσσα Mayangna στο διαδίκτυο, κάποιοι μαθητές Miskito ρώτησαν: «Γιατί εμείς μπορούμε να δημοσιεύουμε υλικό στη γλώσσα μισκίτο και όχι στην Mayangna;”. Είπαν ότι ήθελαν να μοιραστούν τη γλώσσα τους με τους μαθητές Mayangna, αλλά ότι αυτή η πρόθεση δεν φαινόταν να είναι αμοιβαία. Ο εκπαιδευτής έπρεπε να εξηγήσει ότι αυτή η κατάσταση δεν ήταν μοναδική για το συγκεκριμένο τοπικό πλαίσιο, αλλά αυτές είναι συμπεριφορές που πολλές φορές ανακύπτουν σε κάθε είδους σενάριο. Ο εκπαιδευτής πρόσθεσε ότι οι κοινότητες σε πολλές άλλες περιοχές έχουν τις ίδιες απόψεις και ότι οι αυτόχθονες κοινότητες έχουν το δικαίωμα να μην μοιράζονται τις γνώσεις τους. Μετά από αυτές τις συζητήσεις, αποφασίστηκε ότι τα βίντεο, ιστοσελίδες και λεξικά Miskito θα μπορούσαν να δημοσιευθούν χωρίς περιορισμούς, ενώ το υλικό στη Mayangna δεν θα μπορούσε να διαδοθεί στο διαδίκτυο ή σε χώρους εκτός των βόρειων κοινοτήτων της Καραϊβικής.
Αφότου εξέφρασε μια προσωπική προοπτική για το γράψιμο, ο εκπαιδευτής προγραμμάτισε μια συνάντηση με την McLean να δημιουργήσει αρχεία για τα ψηφιακά λεξικά στα ισπανικά, στα μισκίτο και στα μαγιάνγκνα. Τόσο ο εκπαιδευτής και η McLean ενδιαφέρονταν για την υποστήριξη της γραφής στις δύο αυτόχθονες γλώσσες και η θέση αυτή οφειλόταν στις σπουδές τους στη γλωσσολογία σε μεγάλο βαθμό. Μετέφρασαν σε τοπικές γλώσσες όρους όπως “λόγια, σχόλια, νόημα και φράση”. Αργότερα, οι μαθητές γέμισαν τα αρχεία με τις πρώτες εγγραφές στα ψηφιακά λεξικά. Σε μια μεταγενέστερη συνάντηση, ο εκπαιδευτής και η McLean ετοίμασαν ένα μάθημα για να εξηγήσουν στους μαθητές κάποιες ιδιαίτερες πτυχές της δομής της γλώσσας, όπως οι διαφορές μεταξύ των ουσιαστικών σε Miskito και Mayangna, εστιάζοντας κυρίως στην έκφραση της κατοχής και του πληθυντικού.
Πραγματοποιήθηκαν τρία μαθήματα για τη δημιουργία των πολύγλωσσων λεξικών. Στην πρώτη συνεδρία, ένα φύλλο εργασίας χρησιμοποιήθηκε για τις πρώτες εγγραφές και πολλοί μαθητές επέλεξαν να γράψουν χαιρετισμούς, όπως «naksa – γεια” και “nakisma – πώς είσαι». Πριν από αυτό, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ακολουθήσουν τη δομή λεξικού που είχε προετοιμαστεί, σε σχέση με τις λέξεις, σχόλια, έννοιες, παραδείγματα φράσεων, ακόμα και εικόνες. Μόλις οι μαθητές ήταν σε θέση να κατανοήσουν πώς να ρυθμίσουν τις εγγραφές για το λεξικό, προχώρησαν στη δημιουργία μεγαλύτερου αριθμού εγγραφών.
Οι μαθητές αποφάσισαν να δημιουργήσουν δύο τρίγλωσσα λεξικά, στα οποία, εκτός από τις τοπικές ιθαγενείς γλώσσες, χρησιμοποιήθηκαν επίσης αγγλικά και ισπανικά. Η στρατηγική ήταν η δημιουργία καταλόγων λέξεων σε Miskito και Mayangna και στη συνέχεια η μετάφρασή τους στα ισπανικά και στα αγγλικά. Το ενδιαφέρον να συμπεριληφθούν οι δύο κύριες γλώσσες προέρχεται κυρίως από το γεγονός ότι οι μαθητές έχουν μαθήματα στα αγγλικά και στα ισπανικά στο πανεπιστήμιο.