Tρεις Σομαλοί δημοσιογράφοι στη Λέσβο ελπίζουν για ένα άσυλο στην Ευρώπη

Somali journalists Kamal Hassan and Yassin Abuukar sit at a canteen outside Moria refugee camp in Lesbos, Greece. Credit: Jeanne Carstensen

Οι Σομαλοί δημοσιογράφοι Kamal Hassan και Yassin Abuukar σε μια καντίνα έξω από τον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας στη Λέσβο. Πηγή: Jeanne Carstensen

Tο παρόν άρθρο της Jeanne Carstensen αρχικά δημοσιεύτηκε στο PRI.org στις 6 Δεκεμβρίου 2016. Αναδημοσιεύεται εδώ βάσει συνεργασίας μεταξύ του PRI και του Global Voices.

Δεν επιτρέπεται η είσοδος σε δημοσιογράφους μέσα στο στρατόπεδο προσφύγων στη Μόρια της Λέσβου. Έτσι, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα είχα καν συναντηθεί τον Kamal Hassan, αν δεν υπήρχε το συμβάν με την πυρκαγιά.

Τον Σεπτέμβριο, πρόσφυγες που διαμαρτύρονταν για τις άθλιες συνθήκες στο στρατόπεδο του έβαλαν φωτιά. Τα 4.000 άτομα που ζούσαν εκεί αναγκάστηκαν να εκκενώσουν τις εγκαταστάσεις και βγήκαν στο δρόμο έξω από την πύλη.

Βρισκόμουν εν μέσω ενός χάους και πλήθους με κάποιους άλλους δημοσιογράφους, όταν κάποιος με ακούμπησε στον ώμο. Ένας νεαρός άνδρας με φιλικά σκούρα μάτια μου συστήθηκε ως Kamal Hassan. Μου είπε ότι ήταν δημοσιογράφος από τη Σομαλία. Ο ίδιος και άλλοι δύο Σομαλοί δημοσιογράφοι είχαν έρθει στην Ελλάδα για να ζητήσουν άσυλο, είπε, επειδή όλοι τους βρίσκονται στο στόχαστρο της εξτρεμιστικής ομάδας Αλ-Σαμπάμπ στο Μογκαντίσου.

Τώρα όμως έχουν κολλήσει στη Μόρια. Και ήθελε επειγόντως να μου πει την ιστορία τους.

Λίγες ημέρες αργότερα, επέστρεψα στο στρατόπεδο, όπου ο Hassan με σύστησε στον Yassin Abuukar και στην Kowthar Adraman.

Οι τρεις δημοσιογράφοι μου έδειξαν πρόθυμα τις δημοσιογραφικές τους ταυτότητες από ΜΜΕ της Σομαλίας — Kalsan TV, Horn Cable TV και Radio, TV Mantaa και άλλα. Ήταν όλοι κάτω των 30 ετών και εργάζονταν ως δημοσιογράφοι στην σομαλική πρωτεύουσα από τα τέλη της εφηβείας τους. Είχαν όλοι δεχθεί επίθεση από την Αλ Σαμπάμπ πολλές φορές, είπαν. Η ζωή τους ήταν σε κίνδυνο, έτσι εγκατέλειψαν τη Σομαλία και ήρθαν στην Ελλάδα, ελπίζοντας να πάρουν άσυλο στην Ευρώπη.

Σύριοι, Αφγανοί και Ιρακινοί αποτελούν την πλειοψηφία του προσφυγικού πληθυσμού των 16.000 ατόμων, που βρίσκονται αυτή τη στιγμή “κολλημένοι” στη Λέσβο και σε άλλα ελληνικά νησιά. Οι Αφρικανοί πρόσφυγες συχνά παραβλέπονται. Αλλά εκτός από τους Σομαλούς, η Μόρια έχει μετανάστες από το Σουδάν, την Ερυθραία, την Γκάνα, το Κονγκό, τη Σιέρα Λεόνε, το Καμερούν, το Μαρόκο, την Αίγυπτο, την Αλγερία, το Μάλι, την Γκάμπια και την Ουγκάντα. Η επιθυμία τους είναι να αποκτήσουν άδεια παραμονής ως πρόσφυγες ή οικονομικοί μετανάστες σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα, αλλά οι πιθανότητές τους είναι ελάχιστες.

Η Adraman είναι μόλις 21 ετών. Λέει ότι είναι επίσης η μόνη γυναίκα δημοσιογράφος της Σομαλίας που έχει σχεδιάσει και λειτουργήσει τη δική της ειδησεογραφική ιστοσελίδα – Kowtharmedia.com, η οποία έχει και το δικό της μουσικό θέμα.

Εργάζεται ως δημοσιογράφος στη Σομαλία από τότε που ήταν 16 ετών κι έτσι η Adraman έγινε σκληρή. Η Αλ Σαμπάμπ είναι γνωστή για τη στόχευση των δημοσιογράφων στα σπίτια τους. Προκειμένου να προστατεύσει τον εαυτό της και την οικογένειά της, ζούσε σε ένα καταφύγιο με άλλες γυναίκες δημοσιογράφους τα τελευταία πέντε χρόνια. ‘Έβλεπε τη μητέρα της μονάχα μία ή δύο φορές το χρόνο.

«Τώρα [το σκάω από τη] Σομαλία, αλλά πριν φύγω είχα ήδη εγκαταλείψει την οικογένειά μου για να τους κρατήσω ασφαλείς», είπε.

Αυτές όμως οι προφυλάξεις δεν την θωράκισαν από συχνές θανατικές απειλές της Αλ Σαμπάμπ μέσω τηλεφώνου και μηνυμάτων. Μόλις που κατάφερε να γλιτώσει τον τραυματισμό σε δύο βομβιστικές επιθέσεις, μία σε μια καφετέρια και μια σε ξενοδοχείο στο Μογκαντίσου.

Έφυγε από τη Σομαλία, επειδή φοβόταν ότι είχε έρθει το τέλος της.

Kamal Hassan, Yassin Abuukar and Kowthar Adraman are pictured here at Moria refugee camp. Credit: Jeanne Carstensen

Kamal Hassan, Yassin Abuukar και Kowthar Adraman στο στρατόπεδο προσφύγων στη Μόρια. Πηγή: Jeanne Carstensen

Η Σομαλία είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη του κόσμου για ένα δημοσιογράφο. Ένα αποτυχημένο κράτος, όπου οι εξτρεμιστές και οι εγκληματικές συμμορίες δρουν με ατιμωρησία: η χώρα κατατάσσεται πολύ χαμηλά στο Δείκτη Παγκόσμιας Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα.

Η Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων κατατάσσει τη χώρα στην πρώτη θέση στον Παγκόσμιο Δείκτη Ατιμωρησίας της, επειδή πολλοί δημοσιογράφοι εκεί απειλούνται και δολοφονούνται.

«Η Σομαλία είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για όποιον εκφράζει τη γνώμη του ή ένα μήνυμα που δεν αρέσει στους ανθρώπους με τα όπλα», είπε ο δημοσιογράφος Murithi Mutiga, ανταποκριτής της Guardian στο Ναϊρόμπι και εκπρόσωπος της Ανατολική Αφρικής για το CPJ.

Ο Hassan επίσης απειλούνταν από την Αλ Σαμπάμπ. Όπως η Adraman, δεν μπορούσε να ζήσει στο σπίτι του. Αλλά μια μέρα, σε μια σπάνια ευκαιρία που προσπαθούσε να επισκεφθεί τη μητέρα του, παρατήρησε ύποπτους άνδρες να τον παρακολουθούν. Τον πυροβόλησαν, καθώς έτρεχε. Ο ίδιος δεν τραυματίστηκε, αλλά ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Εγκατέλειψε τη Σομαλία με προορισμό την Τουρκία, όπου πλήρωσε ένα λαθρέμπορο για να περάσει με λέμβο στην Ελλάδα.

Στη βάρκα, ο Hassan γνώρισε τον Yassin Abuukar.

Τα προβλήματα του Abuukar ξεκίνησαν το 2008, όταν η Αλ Σαμπάμπ τον απήγαγε, αφού αρνήθηκε να εργαστεί για το Radio Koran, το δικό τους ΜΜΕ. Απελευθερώθηκε τελικά, αφού η οικογένειά του πλήρωσε λύτρα. Αργότερα, συνελήφθη και πάλι. Κατάφερε να δραπετεύσει το βράδυ πριν την ημέρα που είχαν πει ότι θα τον εκτελούσαν.

Το 2012, γλίτωσε και πάλι παρά τρίχα, όταν αποτέλεσε στόχο από μαχητές στο Μογκαντίσου, ενώ εργαζόταν πλάι στον διακεκριμένο δημοσιογράφο Hassan Absuge. Ο Abuukar γλίτωσε. Ο Absuge δολοφονήθηκε. Στη συνέχεια, το περασμένο έτος, η Αλ Σαμπάμπ βομβάρδισε το σπίτι, όπου ζούσαν η γυναίκα και το παιδί του Abuukar. Ο Abuukar δεν ήταν εκεί, αλλά η σύζυγός του τραυματίστηκε και το αγοράκι του σκοτώθηκε.

Τότε αποφάσισε να φύγει από τη Σομαλία μια και καλή.

Ο Abuukar, ο Hassan και η Adraman ελπίζουν να επιστρέψουν στην χώρα τους μια μέρα και να συνεχίσουν να εργάζονται ως δημοσιογράφοι. Μέχρι τότε, το όνειρό τους είναι να φτάσουν στο Λονδίνο, το οποίο φιλοξενεί μια ακμάζουσα σκηνή σομαλικών media. Είναι απίθανο, ωστόσο, κάποιος από εδώ, εκτός από τους Σύριους, να πάρει άσυλο.

Προς το παρόν, οι δημοσιογράφοι έχουν εγκλωβιστεί στη Μόρια αναμένοντας τις ακροάσεις τους για τη χορήγηση ασύλου. Στο πλαίσιο της συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας για τους μετανάστες, δεν μπορούν να φύγουν από το νησί μέχρι να κριθεί η περίπτωσή τους. Μπορεί να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενη απέλαση πίσω στην Τουρκία, η οποία θεωρείται ασφαλής τρίτη χώρα για τους μετανάστες, αλλά είναι ένα μέρος που δεν μπορούν να εργαστούν νόμιμα. Στη Σομαλία, θα αντιμετώπιζαν σοβαρό κίνδυνο.

Παρά το άγνωστο, οι φιλοδοξίες της Adraman δεν έχουν περιοριστεί. Όταν μπορεί να πετύχει καλή σύνδεση στο internet στο στρατόπεδο, καταφέρνει ακόμη να ενημερώνει την ιστοσελίδα της με βιντεορεπορτάζ από άλλους δημοσιογράφους της Σομαλίας. “Θέλω να πω στο λαό μου ό,τι συμβαίνει στον κόσμο», είπε. “Θέλω η ιστοσελίδα μου να γίνει διάσημη”.

Το ρεπορτάζ της Jeanne Carstensen στην Ελλάδα υποστηρίζεται από το Pulitzer Center on Crisis Reporting.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.