Μετά από πολλά χρόνια συγκρούσεων στα βόρεια της χώρας, το Μάλι εργάζεται σταδιακά προς την κατεύθυνση της ανοικοδόμησής του και την επανένωσή του. Το εγχείρημα είναι δύσκολο, αλλά οι πολίτες του Μάλι δεν παραπονιούνται. Η Fatoumata Diaby αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα αυτού του Μάλι, που δεν αφήνει τίποτα και καταβάλλει καθημερινή προσπάθεια για την ανασυγκρότηση της οικονομίας της χώρας. Η Fatoumata ζει στη Sakolabada, στο κεντρικό Μάλι. Το Global Voices την συνάντησε, καθώς οδηγούσε το δίκυκλο ταξί της.
Συνηθέστερα αποκαλούμενο “Taxinin” ή “katakatanin”, το δίκυκλο ταξί χρησιμοποιείται πλέον σχεδόν σε όλες τις περιοχές του Μάλι. Χρησιμεύει ως μέσο μεταφοράς σε ορισμένες πόλεις, όπως το Σεγκού, όπου επιχειρεί να αντικαταστήσει τα ταξί, προκειμένου να προσφέρει μια πιο προσιτή εναλλακτική στους κατοίκους. Στο Μπαμάκο, χρησιμοποιείται για τη μεταφορά αποσκευών. Η Fatoumata είναι η πρώτη γυναίκα που έπιασε το τιμόνι ενός taxinin, δραστηριότητα που παλιότερα ήταν αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών.
Ακολουθεί η συνέντευξη της Fatoumata στον Boukary Konaté για το Global Voices:
GV: Μπορείτε να συστηθείτε στους αναγνώστες μας;
Fatoumata Diaby FB: Ονομάζομαι Fatoumata Diaby και είμαι 35 ετών. Κατάγομαι από την Kéniéba, αλλά ζω μαζί με τον σύζυγό μου στη Sakolabada, ένα χωριό όπου γίνονται εξορύξεις, 26 χλμ από την Kéniéba. Έχουμε τρία παιδιά: δυο αγόρια και ένα κορίτσι. Είμαι νοσοκόμα, αλλά δεν είχα την ευκαιρία να ασκήσω αυτό το επάγγελμα.
GV: Χθες, σας συνάντησα στο Kati πάνω σε ένα δίκυκλο ταξί στο δρόμο για την Kéniéba. Μου είπατε ότι αγοράσατε τα δίκυκλα ταξί εδώ στο Μπαμάκο για να τα πουλήσετε στην Kéniéba. Οδηγείτε αυτά τα δίκυκλα ταξί από το Μπαμάκο στην Kéniéba. Εξηγήστε μας γιατί κάνετε αυτή τη δουλειά και πόσο καιρό την κάνετε;
FD: Κάποιες φορές τα πράγματα έρχονται μόνα τους. Σπούδασα νοσοκόμα, αλλά ο Θεός δεν μου έδωσε την ευκαιρία να ασκήσω αυτό το επάγγελμα. Αντί να κάτσω με σταυρωμένα χέρια , άνοιξα ένα εστιατόριο το 2011 στη Sakolabada. Αλλά δεν μπορούσα να αρκεστώ μόνο σε αυτήν τη δουλειά για την οικογένειά μου. Αγόρασα ένα δίκυκλο ταξί, έμαθα να το οδηγώ και ξεκίνησα να κάνω μεταφορά αποσκευών στις ζώνες των ορυχείων. Εκείνοι που ασχολούνται με τις εξορύξεις χρειάζονται να μεταφέρουν τους λίθους στο μύλο για να εξάγουν χρυσό. Ανέλαβα να μεταφέρω αυτές τις πέτρες στους μύλους. Επίσης, μετέφερα τα υλικά τους μεταξύ της Kéniéba και των ζωνών εξόρυξης, στους χώρους εργασίας τους. Ομοίως, μετέφερα νερό για να το πουλήσω σε πελάτες, όταν υπάρχει λειψυδρία στην περιοχή.
Το 2015, κατάφερα να ανοίξω ένα κατάστημα ανταλλακτικών μοτοσυκλετών στο χωριό Sakolabada. Τότε σταμάτησα τις μεταφορές για να ασχοληθώ με αυτό το κατάστημα ανταλλακτικών. Καθώς οι πελάτες μου ξέρουν ότι γνωρίζω λιγάκι από δίκυκλα ταξί, έρχονται στο κατάστημά μου να δώσουν παραγγελία όποτε χρειάζονται κάτι. Τότε, πηγαίνω να αγοράσω τις παραγγελίες στο Μπαμάκο, φορτώνω επίσης τα ανταλλακτικά τα οποία επίσης αγοράζω στο Μπαμάκο και τα πηγαίνω στην Kéniéba ή στην Sakolabada. Ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια παραγγελία, κάποιες φορές, πηγαίνω να αγοράσω κάποια πράγματα για να τα αποθηκεύσω στο κατάστημα για τους πελάτες. Κάπως έτσι ξεκίνησα αυτήν την επιχείρηση των δίκυκλων ταξί.
GV: Πόσο κοστίζει ένα δίκυκλο ταξί στο Μπαμάκο και πόσα μπορείτε να κερδίσετε μετά την πώληση στη Sakolabada ή στην Kéniéba;
FD: αυτό εξαρτάται από την άνοδο και την πτώση των τιμών στην αγορά. Μπορώ για παράδειγμα να αγοράσω μια μοτοσυκλέτα για 1.180.000 γαλλικά φράγκα Δυτικής Αφρικής (FCFA) στο Μπαμάκο και να την πουλήσω στους πελάτες για 1.230.000 FCFA. Τα καύσιμα για να πάω από το Μπαμάκο στην Kéniéba μου κοστίζουν 25.000 FCFA. Αυτό που είναι σημαντικό σε όλο αυτό είναι το γεγονός ότι με το δίκυκλο ταξί μου μεταφέρω τα καινούρια ανταλλακτικά που αγοράζω για το κατάστημά μου. Επιπλέον, δεν πληρώνω μεταφορικά ούτε για μένα ούτε για το δίκυκλο ταξί ούτε για τα ανταλλακτικά στους οδηγούς των λεωφορείων. Όλο το κέρδος δεν προκύπτει άμεσα από την πώληση του δίκυκλου ταξί, αλλά το γεγονός επίσης ότι δεν πληρώνω όλα αυτά τα μεταφορικά αποτελεί για εμένα κέρδος, καθώς αν γνωρίζει κάποιος, τα έξοδα μετακίνησης για ένα άτομο από το Μπαμάκο στην Kéniéba κυμαίνονται από 6.000 έως 7.000 FCFA, 50.000 FCFA για το δίκυκλο ταξί και μεταξύ 30.000 και 35.000 FCFA για τα ανταλλακτικά που αγοράζω για το κατάστημα μου.
GV: Fatoumata, η διαχείριση της οικογένειας και (ταυτόχρονα) η άσκηση αυτού του επαγγέλματος δεν είναι εύκολη υπόθεση…
FD: Δεν έχω ακόμα συναντήσει αξεπέραστες δυσκολίες. Κάνω αυτή τη δουλειά με τη συγκατάθεση του συζύγου μου, ο οποίος με στηρίζει πολύ. Μερικές φορές δουλεύουμε μαζί. Εκείνος εργάζεται στο ορυχείο, αλλά όταν πηγαίνω στο Μπαμάκο για τις αγορές, εκείνος κρατάει το κατάστημα. Όσον αφορά τις δουλειές του σπιτιού, ο σύζυγος μου κι εγώ, τις διαχειριζόμαστε από κοινού με τρόπο ώστε ο καθένας να έχει το χρόνο να αντλεί ευχαρίστηση στη δουλειά του. Επίσης, απασχολώ μια κοπέλα την οποία πληρώνω κάθε μήνα. Μας βοηθά με τις δουλειές του σπιτιού και συνεννοούμαστε πολύ καλά μαζί της. Έτσι με τους τρεις, κυλάει βολικά αυτή ζωή του εμπορίου και των οικιακών εργασιών.
GV: Πώς είναι τα πράγματα με τους άλλους εμπόρους δίκυκλων ταξί στην Kéniéba;
FD: Τα πάω καλά με τους άλλους εμπόρους. Ο καθένας φτιάχνει καθημερινά την τύχη του. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι μοτοσυκλέτες που οδηγώ από το Μπαμάκο στην Kéniéba δεν είναι πολύ χρησιμοποιημένες κατά την άφιξη και έτσι βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Οι πελάτες προτιμούν αυτές τις μοτοσυκλέτες από εκείνες που μεταφέρονται με φορτηγά οι οποίες μερικές φορές φτάνουν παραμορφωμένες λόγω (άλλων) φορτίων που μεταφέρονται με τα φορτηγά.
GV: Ποια είναι η γνώμη του κόσμου γι’ αυτό που κάνετε;
FD: Στον κόσμο αρέσει πολύ αυτό που κάνω. Όλος ο κόσμος μ'ενθαρρύνει σ'αυτήν τη δουλειά. Δράττομαι της ευκαιρίας να ευχαριστήσω τους κατοίκους της Sakolabada και της Kéniéba για την ενθάρρυνση. Οι άνδρες και οι γυναίκες με στηρίζουν πολύ, ακόμα και αν ορισμένες γυναίκες θεωρούν ότι αυτό που κάνω δεν είναι μια δουλειά που ταιριάζει σε μια γυναίκα και γι'αυτό το λόγο με αποκαλούν « Katakataninbolila Fatim » (Fatim, η οδηγός Katakanin, όπως μας αρέσει να αποκαλούμε το δίκυκλο ταξί στη γλώσσα μπαμπάρα).
GV: Αυτός ο χαρακτηρισμός σας προκαλεί πρόβλημα;
FD: Καθόλου! Εξάλλου αποτελεί ευχαρίστηση για εμένα να ονομάζομαι έτσι, αυτό υποδεικνύει τη δουλειά μου, αυτό σημαίνει ότι είμαι γνωστή στη δουλειά μου, δηλαδή ότι την αγαπώ και ίσως την κάνω και καλά. Και μετά, δεν σημαίνει ότι όλος ο κόσμος συμμερίζεται αναγκαστικά τον τρόπο σκέψης μου, τις φιλοδοξίες μου.
GV: Σε αυτή τη δουλειά, τι μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας ως αναμνηστικό;
FD: Μια μέρα, η αδερφή μου παρατήρησε ότι είχα αργήσει και μου τηλεφώνησε για να μάθει νέα μου. Σταμάτησα για να σηκώσω το τηλέφωνο και της είπα ότι είχα σχεδόν φτάσει και ότι ήμουν στη μοτοσυκλέτα (ήταν η πρώτη μου φορά στο τιμόνι μοτοσυκλέτας). Έκπληκτη, ενημέρωσε τις γυναίκες και τους νέους του χωριού. Έτσι, όλοι συγκεντρώθηκαν και ήρθαν να με υποδεχτούν στην είσοδο του χωριού με τα πόδια, με μοτοσυκλέτες, με αυτοκίνητα, με ταμ-ταμ. Αυτό ήταν μια μεγάλη έκπληξη για μένα. Είμαι ευγνώμων σε όλους τους κατοίκους της Kéniéba γι'αυτήν τη χειρονομία αναγνώρισης, η οποία ήταν μεγάλη τιμή για εμένα και μου έδωσε πολλή χαρά.
GV: Ζούμε σε μια κοινωνία όπου σύμφωνα με τις παραδόσεις ορισμένα καθήκοντα είναι αποκλειστικά για άνδρες. Στη δική σας δουλειά, υπερασπίζεστε το γεγονός ότι είστε γυναίκα και ότι κάνετε μια δουλειά που συνήθως εκτελείται από άνδρες;
FD: Η πρόθεσή μου δεν είναι σε καμιά περίπτωση να με συγκρίνω με τους άνδρες που κάνουν αυτήν τη δουλειά. Την κάνω με πάθος επειδή την αγαπώ, κάνω αυτήν τη δουλειά γιατί έτσι κερδίζω τα προς το ζην. Κάνοντας της, μεταφέρω ένα μήνυμα, και αυτό το μήνυμα δεν είναι άλλο από το να δείξω στις γυναίκες και στους νέους ότι δεν είναι η ώρα και ο καιρός να καθόμαστε, ότι κανένας δεν πρέπει πια να κάθεται με σταυρωμένα χέρια, ότι παύουμε να κάνουμε την επιλογή επαγγέλματος έχοντας κατά νου ότι έχουμε πτυχίο και ότι πρέπει υποχρεωτικά να δουλέψουμε σε γραφείο. Αυτό είναι το μήνυμα που μεταδίδω και με θεωρώ ως (αντιπροσωπευτικό) παράδειγμα αυτού του μηνύματος προς όλους. Όσον αφορά την έννοια της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών,δεν γνωρίζω όλες τις λεπτομέρειες, αλλά για εμένα αυτό που μετράει, κυρίως μέσα σε ένα νοικοκυριό μεταξύ του ανδρόγυνου, είναι η κατανόηση, η επικοινωνία και η συμπληρωματικότητα. Όταν ένας άνδρας και η σύζυγος του τα πάνε καλά, αυτό είναι η ευτυχία του σπιτικού και είναι αυτό, αυτή η ισότητα που ψάχνει κανείς!
GV: Ποιες είναι οι δυσκολίες που συναντήσατε αφού αρχίσατε να τις μεταφορές με το δίκυκλο ταξί από το Μπαμάκο στο Καγιές;
FD: Σε αυτό το επάγγελμα δεν μπορώ να μιλήσω για μεγάλες δυσκολίες, αλλά είναι κουραστικό να οδηγείς ένα δίκυκλο ταξί από το Μπαμάκο στην Kéniéba (400km). Μερικές φορές, η μοτοσυκλέτα χαλάει. Όταν αυτές οι βλάβες συμβαίνουν στον δρόμο, επισκευάζω τη μοτοσυκλέτα εγώ η ίδια: μπορώ να κολλήσω το λάστιχο ή να αλλάξω δίσκο. Έχω μαζί μου όλα τα εργαλεία για τέτοιου είδους ζημιές.
GV: Λίγα λόγια για κλείσιμο;
FD: σας ευχαριστώ για αυτήν τη συνέντευξη. Σε αυτό το επάγγελμα, δεν με θεωρώ ηρωίδα, αλλά ένα παράδειγμα. Με θεωρώ πηγή έμπνευσης για γυναίκες και νέους. Θα καταλάβουν -ελπίζω – μέσω αυτού που κάνω ότι ο καιρός που θεωρούσαμε τους εαυτούς μας ανώτερους ή κατώτερους σε σχέση με ένα επάγγελμα έχει πια παρέλθει. Αρκεί απλά να αγαπά κανείς αυτό που κάνει και να αγωνίζεται, γιατί η επιτυχία βρίσκεται στο τέλος της προσπάθειας.