“Europa: Εικονογραφημένη εισαγωγή στην Ευρώπη για μετανάστες και πρόσφυγες”, αφηγείται την ιστορία της ευρωπαϊκής μετανάστευσης. Πηγή: Παραχώρηση του Αραβικού Ταμείου για τις Τέχνες και τον Πολιτισμό

Το άρθρο αυτό του David Leveille αρχικά δημοσιεύτηκε στο PRI.org στις 2 Ιανουαρίου 2017. Αναδημοσιεύεται εδώ βάσει συνεργασίας μεταξύ PRI και Global Voices.

Το παχύ και χρωματιστό βιβλίο με τίτλο “Europa: Εικονογραφημένη εισαγωγή στην Ευρώπη για μετανάστες και πρόσφυγες” έχει ως στόχο να διευρύνει την οπτική γωνία των νεότερων μεταναστών της Ευρώπης με πληθώρα ιστορικών φωτογραφιών, χαρτών, προσωπικών διηγήσεων και πληροφοριών για γεγονότα.

Έτσι λέει η Alia Malek, Σύριο-Αμερικανίδα δημοσιογράφος, που ασχολήθηκε με την επιμέλεια του βιβλίου. Συνολικά, ο οδηγός προσπαθεί “να γνωρίσει την Ευρώπη στους ανθρώπους που καταφτάνουν τώρα σε αυτή υπό το πρίσμα των συγκρούσεων και της μετανάστευσης. Αφηγείται την ιστορία των τελευταίων 100 ετών της Ευρώπης, όπως διαμορφώθηκε από τις δυο αυτές δυνάμεις, που τείνουν να εμφανίζονται μαζί — συγκρούσεις κι έπειτα οι εκτοπισμοί που προκαλούνται”, λέει η Malek.

“Η ιδέα ήταν πως, αφηγούμενοι αυτή την εκδοχή της Ευρώπης σε άτομα που έρχονται από τόπους που αντιμετωπίζουν τις ίδιες συμφορές, που γνώρισε η Ευρώπη μόλις πριν 100 χρόνια, ίσως υπάρχει ένας τρόπος να αναγνωρίσουν κάποιες από τις δικές τους εμπειρίες σε αυτόν τον ‘άλλο’ τόπο”.

Η Malek αναφέρει ότι έχει γνωρίσει πολλούς πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν διαφορετικά επίπεδα κατανόησης για το τι τους περίμενε στην Ευρώπη και, σε πολλές περιπτώσεις, δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι οι Ευρωπαίοι είχαν περάσει παρόμοιες εμπειρίες.

“Είχα τις πιο σουρεαλιστικές συζητήσεις. Καθώς υπάρχει πολλή αναμονή, περπάτημα και άραγμα σε χωράφια, άτομα μου έλεγαν πράγματα όπως: “Ό,τι συνέβη στη Συρία και στο Ιράκ δεν έχει ξανασυμβεί στην ανθρώπινη ιστορία, το πώς γύρισε γείτονας ενάντια στον γείτονα, το πώς διαλύθηκε το ίδιο το υφάδι της κοινωνίας, δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο στην ανθρώπινη ιστορία”. Και είχαμε αυτή τη συζήτηση στα σύνορα Κροατίας-Σερβίας, σε αυτά τα σύνορα, όπου έπρεπε να είμαστε πολύ προσεχτικοί, γιατί υπήρχαν ακόμα νάρκες θαμμένες στο έδαφος από τον Πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας.

“Σε αυτό για μένα κρυβόταν η ειρωνεία. Η πραγματικότητα είναι όντως, δεν υπήρχε τέτοιο παρόμοιο γεγονός στην ιστορία: απλά τύχαινε και περπατούσαμε κατά μήκος του”, λέει η Malek.

Το “Europa”, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, έχει σχεδιαστεί ως πρακτικός οδηγός για μετανάστες και πρόσφυγες, οπότε είναι γραμμένος σε τέσσερις γλώσσες: αραβικά, φαρσί, αγγλικά και γαλλικά. Υπάρχουν τμήματα, τα οποία εξηγούν τα διαφορετικά πολιτικά συστήματα της Ευρώπης, τη γεωγραφία και τις παραδόσεις της, καθώς και δημοφιλείς ταινίες και βιβλία ενδιαφέροντος, ενώ υπάρχει κι ένας βοηθητικός κατάλογος με οργανώσεις, οι οποίες προσφέρουν βοήθεια σε πρόσφυγες και μετανάστες.

Το “Europa” επίσης φιλοξενεί μαρτυρίες σε πρώτο πρόσωπο από κατοίκους, μετανάστες και πρόσφυγες, παλιούς και νέους, οι οποίοι αφηγούνται προσωπικές ιστορίες με δικά τους λόγια περί “πολέμου, αλληλεγγύης και συμφιλίωσης”, λέει η Malek.

“Έχουμε μια ιστορία που λατρεύω: από κάτι Ελληνίδες γιαγιάδες, κόρες Οθωμανών Ελλήνων προσφύγων, που εγκατέλειψαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς κατέρρεε, και εγκαταστάθηκαν σε νησιά όπως η Λέσβος και σχεδόν έναν αιώνα αργότερα βοηθούν Σύριες, Ιρακινές και Αφγανές γυναίκες, που καταφτάνουν με τα δικά τους παιδιά…Έχουμε επίσης τις προφορικές αφηγήσεις ανθρώπων που έκαναν το ταξίδι, όπως ένας Αφγανός γιατρός, ο οποίος το μόνο που ήθελε εδώ και 10 χρόνια ήταν να φτάσει στην Ελλάδα, επειδή από εκεί προήλθε ο Όρκος του Ιπποκράτη και πλέον είναι γιατρός στην Ελλάδα και εργάζεται με πρόσφυγες… Έχουμε αρχιτέκτονες από τη Συρία, οι οποίοι ήθελαν πραγματικά να φτάσουν μέχρι την Ολλανδία και τώρα θέλουν να μεταφέρουν στη Συρία τις ιδέες τους περί αστικού σχεδιασμού, που βλέπουν στο Άμστερνταμ”.

Κατά τη διάρκεια των ετών που έχει περάσει κάνοντας ρεπορτάζ για τη μετανάστευση και επιμελούμενη τον οδηγό “Europa”, η Malek λέει ότι έχει εμπνευστεί από μετανάστες που γνώρισε στο διάστημα αυτό:

“Ξέρεις ότι φρίττεις πάντα από αρνητικές αντιδράσεις, αλλά έχω συγκινηθεί και εκπλαγεί ευχάριστα από τη ζεστασιά και την ειλικρίνεια της καρδιάς των ανθρώπων, όχι μόνο των εθελοντών που ξεχύνονται στους σταθμούς των τρένων για να συναντήσουν κόσμο, αλλά ανθρώπων που είναι ανοιχτόκαρδοι ή γνώριζαν για τις γιαγιάδες τους, τους θείους ή θείες τους. Την ίδια στιγμή που ήμουν τόσο θλιμμένη από την αποτυχία της ανθρωπότητας να μάθει το μάθημά της, η καρδιά μου συγκινήθηκε και ήταν συναρπαστικό να βλέπεις πώς τόσοι πολλοί άνθρωποι κι αυτοί βλέπουν το ίδιο σε ό, τι συμβαίνει: δεν είναι μια “άλλη” εμπειρία, όχι τουλάχιστον όπως θέλουν να μας πείσουν οι φωνακλάδες πολιτικοί μας”.

Διαθέσιμη διαδικτυακά και στις τέσσερις γλώσσες βρίσκεται η δωρεάν ηλεκτρονική μορφή του βιβλίου, κατάλληλη για προβολή σε κινητά τηλέφωνα.