- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Tατζίκικο κουρουτόμπ: “Το φαγητό των φτωχών”;

Κατηγορίες: Κεντρική Ασία και Καύκασος, Τατζικιστάν, Διατροφή, Μέσα των πολιτών, Οικονομικά & επιχειρηματικότητα
Qurutob, also spelled Kurutob. Creative commons.

Qurutob ή αλλιώς Kurutob. Creative commons [1].

Το Qurutob, ένα φαγητό παραδοσιακά δημοφιλές στο Νότο του πρώην σοβιετικού Τατζικιστάν, γρήγορα κατέκτησε και άλλες γωνιές της χώρας τα τελευταία χρόνια, κάτι που ορισμένα μέλη της τάξης του Βορρά, αρκετά φλύαρα, συνδέουν με τη βαθιά οικονομική και πολιτιστική κρίση στη χώρα.

Τι είναι το κουρουτόμπ;

Για να φτιάξεις απλό κουρουτόμπ [2] δε χρειάζεται να είσαι πλούσιος: το γεύμα ποτέ ιστορικά δεν θεωρήθηκε ότι ανήκε στο τραπέζι της τοπικής ελίτ του κράτους αυτού της Κεντρικής Ασίας. Η βασική συνταγή λέει ότι λιώνεις μικρές μπάλες τυριού σε αλάτι και νερό και το μείγμα το ρίχνεις σε ένα μπολ με κομμένο ψωμί και τσιγαρισμένα κρεμμύδια.

Οι πιο καλοστεκούμενοι προσθέτουν λαχανικά, ντομάτες, ακόμα και κρέας, αν και η παραδοσιακή συνταγή είναι ένα σπάνιο δείγμα χορτοφαγικού πιάτου [3] στο πάνθεον της τατζίκικης κουζίνας.

Το ακόλουθο δίλεπτο βίντεο μας δείχνει πώς να φτιάξουμε κουρουτόμπ:

O Νότος του Τατζικιστάν: ο “φτωχός συγγενής” του Βορρά

Το νότιο Τατζικιστάν, παρά τον τεράστιο πληθυσμό του, ιστορικά αποτελεί τον πολιτικό και οικονομικό βάλτο της χώρας: οριακά επιζώντας, αγνοήθηκε μακράν από τις ηγετικές φυσιογνωμίες λήψης αποφάσεων στο Εμιράτο της Μπουχάρας, στην Ρωσική Αυτοκρατορία και στη Σοβιετική Ένωση μέχρι την ανεξαρτησία της χώρας το 1991.

H κατάσταση αυτή άλλαξε κάπως, όταν η Ρωσία και το Ουζμπεκιστάν, δυο εκ των κύριων υποστηρικτών της κυβέρνησης κατά τη διάρκεια του πικρού εμφυλίου πολέμου, που ξέσπασε στο Τατζικιστάν κατά τη δεκαετία του '90, πόνταραν στον Ιμομάλι Ραχμόν το 1992, γεννημένο στο Νότο.

Περίπου 24 χρόνια αργότερα, ο Ραχμόν δεν είναι πλέον ο παρεμβαλλόμενος ηγέτης μιας πολεμογδαρμένης χώρας, αλλά ο συνταγματικά αναγνωρισμένος “Ιδρυτής της Ειρήνης και της Εθνικής Ενότητας, Ηγέτης του Κράτους”, του οποίου οι συγγενείς και το σόι από το Νότο διατηρούν κορυφαίες θέσεις στην κυβέρνηση του Τατζικιστάν.

Κατά συνέπεια, εκεί που κάποτε ιδέες περί κρατικής υπόστασης του Τατζικιστάν συνδέονταν αδιαπραγμάτευτα με τους πληθυσμούς που μιλούσαν την τατζικική γλώσσα στις βόρειες πόλεις, όπως το Χουτζάντ [ΣτΜ: η αρχαία Κυρούπολις], κέντρο της εθνικής ελίτ κατά τη σοβιετική περίοδο, την Μπουχάρα και τη Σαμαρκάνδη, πόλεις του Δρόμου του Μεταξιού που βρίσκονται στο σύγχρονο Ουζμπεκιστάν, τώρα η νότια κουζίνα, οι νότιες μουσικές και χοροί όλα διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην κρατική προπαγάνδα.

Ποια η άποψη για το κουρουτόμπ αυτή τη στιγμή;

Τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των εστιατορίων που προσφέρουν κουρουτόμπ (qurutobkhona στα τατζίκικα) στην πρωτεύουσα Ντουσανμπέ έχει αυξηθεί ορατά και ένα γεύμα κουρουτόμπ δεν στοιχίζει πάνω από 2-3 δολάρια.

Αυτό πυροδότησε μια αυθόρμητη συζήτηση στο Διαδίκτυο.

Ο Τατζίκος δημοσιογράφος Aziz Karim χαρακτήρισε τις qurutobkhona [4] ως “καθρέφτη” μιας κοινωνίας, της οποίας η ασθμαίνουσα οικονομία βιώνει τρομακτικές συνέπειες από την ύφεση στη Ρωσία, όπου εργάζονται πάνω από ένα εκατομμύριο Τατζίκοι εργατικοί μετανάστες.

“Ин бор аз он намегуям, ки орзуи бархе аз хамватанон як табак курутоб ва ифтихорашон хам ба хамин намуди хурок ва табакаш хулоса мегардад. Ва низ аз он, ки табаки чубин хоси рестурону ошхонахои шахр несту чавобгуи меъёрхои бехдошти буда хам наметавонад ва ин намуди зарфро хеч як моеъи зарфшуи аз микробу бактерия пок намегардонад. Балки, манзурам посух ёфтан ба он аст, ки чаро дар Душанбе пойтахти Точикистон микдори Курутобхонахо руз аз руз бештар мегардад.[….]

Фикр намекунед, ки сабаби ин факру нодори аст? Бубинед, агар дар як ошхонаи маъмули ё рестурон барои як нафар 25-40 сомони сарф шавад, дар Курутобхона муштари бо 10 сомони сер мегардад”.

Αυτή τη φορά, δε θα μιλήσω για το γιατί κάποιοι συμπολίτες μας ονειρεύονται μονάχα ένα πιάτο κουρουτόμπ και είναι περήφανοι γι’ αυτό το φαγητό και το ξύλινο πιάτο του. Δε θα μιλήσω επίσης για αυτό το ξύλινο πιάτο, το οποίο δε θα έπρεπε να έχει θέση στα εστιατόρια και μαγειρεία της πόλης, καθώς δεν πληροί τους υγειονομικούς κανονισμούς. Η έγνοια μου είναι μάλλον: γιατί ο αριθμός των qurutobkhona στην Ντουσανμπέ έχει αυξηθεί τόσο πολύ; […]

Δεν πιστεύετε ότι ο λόγος είναι φτώχεια και το οικονομικό άγχος; Αν ένα μέτριο μεσημεριανό γεύμα κοστίζει 3-5 δολάρια σε ένα κανονικό μαγειρείο, το στομάχι σου μπορεί να χορτάσει μόλις με 1,50 δολάριο σε μια qurutobkhona.

Ο διάσημος ανεξάρτητος Τατζίος δημοσιογράφος Rajab Mirzo διαφωνεί [5], ωστόσο:

дар Душанбе умуман чизе монанд ба курутоби асли вучуд надорад. Курутоби аслиро х, ар кас имкони тайер кардан надошт, зеро бисер гарон меафтид….пас гуфтан, ки курутоб моли мардуми камбагал аст, бисер машкук ба назар мерасад.”

Δεν υπάρχει αληθινό κουρουτόμπ στην Ντουσανμπέ. Δεν μπορούν όλοι να αντέξουν οικονομικά ένα πραγματικό κουρουτόμπ, γιατί στην πραγματικότητα είναι αρκετά ακριβό. Απλά δεν είναι σωστό να λέμε ότι το κουρουτόμπ είναι το φαγητό των φτωχών.

Πολιτιστική πτώση;

Ο Τατζίκος συγγραφέας Abduqodir Rustam, ο οποίος ζει στο Κιργιστάν από το ξέσπασμα του πενταετούς εμφυλίου πολέμου στο Τατζικιστάν, ο οποίος έληξε το 1997, πήγε τη συζήτηση μακριά από τα οικονομικά και περισσότερο προς την κουλτούρα [6]:

Аз масъалаи иктисодиаш хам ки бигзарем, афзоиши курутобхонаю курутобхури ба маънии тасаллути фарханги кишлоки бар фарханги шахри ва нишонаи таназзул аст!

Ακόμα κι αν αφήσουμε απ’ έξω τον οικονομικό παράγοντα, η αύξηση των qurutobkhona σημαίνει την κυριαρχία της αγροτικής κουλτούρας έναντι της αστικής και συνεπώς αποτελεί δείγμα κατρακύλας.

Μέρος της ανησυχίας για το κουρουτόμπ ίσως εξηγείται λόγω παράνοιας και βόρειου σνομπισμού. Επίσης, έχει παρουσιαστεί με υπερβολή. Αν και η επιρροή του κουρουτόμπ αυξάνεται, το παλάβ [7] (επίσης πλοβ ή πιλάου), ένα πιάτο με κρέας, ρύζι και καρότα δημοφιλές σε όλη την Κεντρική Ασία, είναι ακόμα η πρώτη επιλογή των περισσοτέρων κατοίκων.

Σε συνδυασμό με μια τσαγιέρα ζεστό τσάι, το πλοβ κυριαρχεί ακόμα σε γάμους στο Τατζικιστάν και στο Ουζμπεκιστάν και παραμένει το πιο συχνό μέσο εισαγωγής στην πλούσια τοπική φιλοξενία για έναν ξένο επισκέπτη. Με αυτή την έννοια, το κορουτόμπ παραμένει ο “φτωχός συγγενής” του, παρά το ότι μια αναζήτηση tweets σχετικά με το πιάτο αυτό [8] δείχνει ότι οι ομογενείς από την Ντουσανμπέ γνωρίζουν όλο και περισσότερο το κουρουτόμπ.

Προς υπεράσπιση του να τρως από το ίδιο πιάτο με άλλον

Επιπροσθέτως με τις συζητήσεις περί οικονομικών και πολιτισμού, ο ντόρος γύρω από το πρόχειρο στην παρασκευή κουρουτόμπ προσφάτως έχει θέσει ευρύτερα ερωτήματα περί των διατροφικών συνηθειών της Κεντρικής Ασίας.

Ο χρήστης του Facebook Mirzoi Hojimuhammad πρόσφατα υπερασπίστηκε  [9]την κουλτούρα του να τρως από το ίδιο πιάτο με κάποιον άλλο, για παράδειγμα:

Фарханги дар зарфхои алохида гизо хурдан моли мо нест ва чои фахр зам надорад. Бахилу хасису тангназарон ин урфашонро роич кардаанд. Фарханги мусалмон- харчи бештар нафарон аз як табак газо хурдан аст. Шумо магар оши палавро хам дар косаи алохида истеъмол мекунед Бурхониддин? Мо ба кудакони хурдсол, ки одоби гизохуриро наомухтаанд дар косаи алохида ош медихем… Таи хазорсолахо касе то имруз собит накардааст, ки бо чурми бо даст гизо хурдан ё чанд нафар аз як табак гизо хурдан ягон беморй пахн шуда бошад. Агар инсон бефархангу чиркин бошад бо кошуки тилло ва дар щарфи нукра алохида хам гизо хурад гирифтори исхол ё бемории дигар мешавад.

Η κουλτούρα του να τρως σε διαφορετικά πιάτα δεν ανήκει σε μας και δεν πρέπει να είμαστε περήφανοι γι’ αυτό. Αυτό το κάνουν οι αχόρταγοι άνθρωποι. Η κουλτούρα των Μουσουλμάνων είναι όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα να τρώνε από ένα πιάτο. Δίνουμε ξεχωριστά πιάτα στα παιδιά, που δεν έχουν μάθει ακόμα τους κανόνες φαγητού.

Κανείς δεν έχει αποδείξει ακόμα ότι πιάνεις αρρώστιες από το να τρως με τα χέρια ή να τρως από ένα πιάτο μαζί με άλλους. Αν ένα άτομο είναι βρώμικο, θα πάθει διάρροια και με το να τρώει από ασημένιες πιατέλες με χρυσά κουτάλια.

Όποια κι αν είναι η επιστήμη της βρώσης από το ίδιο πιάτο, η υγιεινή αποτελεί πρόβλημα στο Τατζικιστάν. Διαρροϊκές μολύνσεις αποτελούσαν την έκτη κορυφαία αιτία θανάτου στο Τατζικιστάν το 2012, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, [10] προκαλώντας το 3.7% των συνολικών θανάτων στη χώρα. Σημαντικό τμήμα διεθνούς βοήθειας [11] έχει αφιερωθεί σε αυτό το πρόβλημα, με αποτέλεσμα την κατασκευή περισσότερων τουαλετών, την παροχή καθαρότερου νερού στον πληθυσμό και την πληροφόρηση του κόσμου για τη σημασία του πλυσίματος των χεριών με σαπούνι.