“Ούτε αφέντης ούτε σκλάβος”. Φωτογραφία: Feminist Library / Facebook
Η Φεμινιστική Βιβλιοθήκη είναι μια κοινότητα στο Facebook, την οποία διαχειρίζονται ένα χρόνο και κάτι περίπου δυο Μεξικανές. Η ομάδα έχει περισσότερα από 9.000 μέλη. Η Βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει ως συλλογή πληροφοριών για το φεμινισμό και τα δικαιώματα των γυναικών:
Compilamos materiales feministas y de mujeres creadoras, para compartir con el mundo. Queremos difundir cultura feminista en toda su diversidad y aportes en la construcción de otros mundos posibles.
Συγκεντρώνουμε υλικό περί φεμινισμού και δημιουργικών γυναικών, με σκοπό να τα μοιραστούμε με τον κόσμο. Θέλουμε να διαδώσουμε τη φεμινιστική κουλτούρα με κάθε της ποικιλομορφία και τη συνεισφορά της στην κατασκευή και άλλων πιθανών κόσμων.
Το Global Voices μίλησε με τις δυο διαχειρίστριες της κοινότητας και συζήτησε περί φεμινιστριών και φεμινισμού, ανάγκης έγκυρης πληροφόρησης και σημασίας της υπεύθυνης κοινοποίησης των πληροφοριών αυτών. Σε μια χώρα όπως το Μεξικό, όπου η συχνότητα των γυναικοκτονιών [1]και η κακοποίηση βάσει φύλου είναι ανησυχητική [2], εγχειρήματα όπως η Φεμινιστική Βιβλιοθήκη προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο για ένα πρόβλημα με βαθιές ρίζες [3] στον πολιτισμό και τις συμβάσεις.
Η κοινοποίηση πληροφοριών περιλαμβάνει πολλά περισσότερα, ωστόσο, από το να πατήσεις το κουμπάκι “κοινοποίηση” του Facebook. Ο όγκος πληροφοριών που είναι διαθέσιμος διαδικτυακά είναι τεράστιος και οι αναγνώστες δεν προσέχουν πάντα κάτι παραπάνω από τις επικεφαλίδες και τις φωτογραφίες. Γι’ αυτό και η Βιβλιοθήκη υπερασπίζεται την ιδέα της “υπευθυνότητας στη δημοσίευση”. Τα κείμενα, οι ειδήσεις, οι φωτογραφίες και τα άρθρα που προωθούνται από τη Βιβλιοθήκη επιλέγονται, ελέγχονται και επαληθεύονται προσεχτικά προτού δημοσιευτούν στο Facebook.
Οι Βιβλιοθηκάριοι
Όπως και στην περίπτωση πολλών άλλων ακτιβιστών, οι διαχειρίστριες της ομάδας ξεκίνησαν αρχικά να συλλογίζονται περί των ρόλων των φύλων και φεμινιστικών κινημάτων μέσω των δικών τους προσωπικών εμπειριών.
Η ιδρύτρια της κοινότητας και η δημιουργική της προσέγγιση στο φεμινισμό σχετίζονται με θέματα σωματικής φροντίδας, επισιτιστικής κυριαρχίας και ιδεών περί ελευθερίας από το κράτος και από πιέσεις των αγορών. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα είναι επίσης αφοσιωμένοι σε εναλλακτικούς τρόπους αγωγής του πολίτη, στην καταπολέμηση του σεξισμού και της κακοποίησης εναντίον των γυναικών:
Me tuve que volver feminista por supervivencia. Cuando trabajas en asuntos de economía solidaria no te imaginas que vas a tener un compañero que te acose. Pero es el golpe de la realidad. La misoginia y el machismo atraviesan los movimientos que se consideran alternativos al sistema y nuestras posibilidades participación quedan sujetas a estos prejuicios y violencias. Fui pareja del dirigente de un colectivo y me expulsaron por no querer continuar la relación. Tuve respuestas muy duras, incluso de amigos cercanos, que me decían que mi palabra no tenía valor por haberme acostado con él. De ahí, por supervivencia, empecé a buscar. Es necesario encontrar ideas que te saquen del riesgo de pensar que estas cosas son normales.
Έπρεπε να γίνω φεμινίστρια για να επιζήσω. Όταν εργάζεσαι για ζητήματα αλληλεγγύης στην οικονομία, δε φαντάζεσαι ότι θα έχεις ένα συνεργάτη, ο οποίος θα σε παρενοχλεί. Αυτή είναι όμως η πραγματικότητα. Ο μισογυνισμός και ο machismo επίσης παρατηρούνται στα κινήματα που θεωρούνται εναλλακτικά του συστήματος και η ικανότητά μας να συμμετέχουμε υπόκειται στις προκαταλήψεις αυτές και σε πράξεις βίας. Ο πρώην μου ήταν ο αρχηγός μιας ομάδας και εκδιώχθηκα από την κοινότητα, επειδή δεν ήθελα να συνεχίσω τη σχέση αυτή. Δέχτηκα πολύ σκληρή συμπεριφορά, ακόμα και από στενούς φίλους, που μου έλεγαν ότι ο λόγος μου δεν είχε αξία, εφόσον είχα μπλεχτεί μαζί του. Γι’ αυτό, για να επιβιώσω, άρχισα να ψάχνω. Πρέπει να βρεις ιδέες που να σε κάνουν να σταματήσεις να σκέφτεσαι ότι είναι ΟΚ να σου συμπεριφέρονται έτσι.
Η δεύτερη κύρια συνεργάτιδα της Βιβλιοθήκης έχει παρόμοια ακτιβιστική εμπειρία και εξοικείωση με τα σφάλματα μέσα στις ομάδες προάσπισης δικαιωμάτων γυναικών. Πολλές από αυτές τις οργανώσεις, αναφέρει η ίδια, είναι ιδιαίτερα κακές στο να προχωρήσουν σε συμπαγείς δράσεις:
Tuve la oportunidad de trabajar en un hospital, pero la experiencia me mostró que los grupos que se identificaban como de defensa por las mujeres no siempre trabajaban de modo solidario.
Είχα την ευκαιρία να εργαστώ σε ένα νοσοκομείο, αλλά η εμπειρία αυτή μου έδειξε ότι οι ομάδες που χαρακτηρίζονταν ως ομάδες προάσπισης των γυναικείων δικαιωμάτων δεν δούλευαν πάντα σε πνεύμα αλληλεγγύης προς εμάς.
Η Φεμινιστική Βιβλιοθήκη στοχεύει στη δημιουργία χώρων, φυσικών ή ψηφιακών, όπου οι γυναίκες μπορούν να μοιράζονται πράγματα και να σκέφτονται ομαδικά. Οι διαχειρίστριες της ομάδας πιστεύουν ότι αυτό το απλό βήμα μπορεί να αποτελέσει την αρχή πολλών αναγκαίων αλλαγών:
Creo mucho en el poder que existe en los espacios para y de mujeres. No es que piense que los espacios mixtos sean malos, pero los espacios autogestionados por mujeres con los que yo me he topado son espacios en los que he aprendido mucho, donde no solo hay trabajos teóricos, sino de crítica y de autocrítica. Este proceso es difícil, aún trabajando en organizaciones dedicadas a la sociedad civil. Creo existe resistencia a trabajar temas de género, he encontrado personas quienes con una sólida formación en Derechos Humanos les da flojera el tema, piensan que intentas hablar únicamente de mujeres y que pretendes excluir a los hombres. Desde la sociedad civil organizada, solemos caer en el error de querer analizar la realidad sin cuestionar privilegios.
Πιστεύω στην ισχύ που υφίσταται στους χώρους από και για γυναίκες. Δεν πιστεύω ότι οι μεικτοί χώροι είναι κάτι κακό, αλλά χώροι που διαχειρίζονται γυναίκες που έχω γνωρίσει είναι συνήθως μέρη στα οποία έχω μάθει πολλά, όπου δεν υπάρχει μόνο θεωρητική δουλειά, αλλά κριτική και αυτοκριτική. Η διαδικασία αυτή είναι δύσκολη, ακόμα και η εργασία σε οργανισμούς αφοσιωμένους στην κοινωνία των πολιτών. Πιστεύω πως υπάρχει αντίσταση στο έργο περί ζητημάτων φύλου, έχω γνωρίσει ανθρώπους με μεγάλο υπόβαθρο στην προάσπιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι δείχνουν έλλειψη ενδιαφέροντος για το θέμα αυτό και πιστεύουν ότι προσπαθείς να μιλήσεις μονάχα για γυναίκες και προτίθεσαι να εξαιρέσεις εντελώς τους άνδρες. Το να είμαστε κομμάτι μιας οργανωμένης κοινωνίας πολιτών σημαίνει ότι συχνά κάνουμε το λάθος να θέλουμε να αναλύσουμε την πραγματικότητα, χωρίς να αμφισβητούμε προνόμια.
Το έργο αυτό, λένε οι διαχειρίστριες της ομάδας, έρχεται αντιμέτωπο με συμπαγείς ανάγκες:
Es complicado, pero también es maravilloso encontrar personas que sintonizan con tus ganas de crear cosas. Cuando me invitaron [a la creación del grupo] me dije “¡sí!”, porque aunque tengo compañeras que trabajan con temas de feminismo comunitario, no compartimos un espacio de trabajo. Crear un espacio virtual para coincidir y mantenerse creando ideas también fue muy bueno . La dinámica es estimulante.
Είναι σύνθετο, αλλά είναι επίσης υπέροχο να βρίσκει ανθρώπους στο ίδιο μήκος κύματος με τη δική σου επιθυμία να δημιουργείς πράγματα. Όταν προσκλήθηκα στη δημιουργία της ομάδας, είπα “Ναι!”, επειδή, αν και έχω συνεργάτες που δουλεύουμε με ζητήματα κοινότητας και φεμινισμού, δεν μοιραζόμαστε τον ίδιο εργασιακό χώρο. Ήταν επίσης πολύ καλό να δημιουργήσουμε έναν εικονικό χώρο για να μοιραζόμαστε και να συνεχίσουμε να δημιουργούμε ιδέες. Η δυναμική της διαδικασίας αυτής είναι συναρπαστική.
Ο Φεμινισμός πονάει
Οι βιβλιοθηκάριοι γελούν με τις αρνητικές γνώμες και τις τυπικές διαμάχες, που λαμβάνουν χώρα σε μέρη αφιερωμένα στο φεμινισμό. Τα διαδικτυακά τρολ, οι επιθετικές απαντήσεις και οι διαμαρτυρίες έχουν γίνει σύνηθες χαρακτηριστικό του κινήματος. Έπειτα από κάποιες διενέξεις, η Φεμινιστική Βιβλιοθήκη αποφάσισε να αποφεύγει να απαντά σε σχόλια, που δεν προάγουν τον εποικοδομητικό διάλογο:
El feminismo es un antídoto contra lo que te tiene anestesiada para soportar la abrumadora cantidad de violencias misóginas que vives todos los días. Duele hacerte consciente, pero es la única forma de encontrar que es lo que te está lastimando. Te das cuenta de que lo que te pasaba y dolía no es “natural” o “normal”. Lo intuías, pero no te atrevías ni a nombrarlo. Te das cuenta de que lo han vivido y lo viven las mujeres desde hace siglos y que muchas han luchado para liberarse y liberarnos a todas. Cada vez que descubro las historias y palabras de las mujeres antes de mí, me siento reconfortada e inspirada. Nos hace falta conocer más de nuestra historia, la de nosotras. Ésa fue la inspiración para la Biblioteca feminista..
Ο φεμινισμός είναι αντίδοτο ενάντια στα πράγματα που σε αδρανούν να αντέξεις τον υπερβολικό όγκο μισογυνιστικής βίας που υπομένεις κάθε μέρα. Το να γνωρίζεις πονάει, αλλά είναι ο μοναδικός τρόπος να ανακαλύψεις τι σε κάνει να υποφέρεις. Συνειδητοποιείς πως ό,τι συνέβη και σου προκάλεσε πόνο δεν είναι “φυσικό” ή “φυσιολογικό”. Είχες μια διαίσθηση, αλλά δεν τόλμησες καν να την κατονομάσεις. Συνειδητοποιείς ότι οι γυναίκες το ζουν για αιώνες και πολλές έχουν αγωνιστεί για να απελευθερωθούν και να ελευθερώσουν και όλες εμάς. Κάθε φορά που ανακαλύπτω τις ιστορίες και τα λόγια των γυναικών πριν από εμένα, νιώθω παρηγοριά και ότι έχω ένα κίνητρο. Πρέπει να γνωρίζουμε περισσότερα για την ιστορία μας – για εμάς τις ίδιες. Αυτή ήταν η έμπνευση για τη Φεμινιστική Βιβλιοθήκη.
Πολλές από τις δημοσιεύσεις στη Βιβλιοθήκη αποτελούν και υλικό προς έμπνευση. Κοινοποιούνται επίσης και περιπτώσεις και ιστορίες που πολλοί θα ήθελαν να δουν να αναπαράγονται σε διαφορετικά μέρη της ηπείρου. Ένα παράδειγμα είναι η ιστορία της δημιουργίας της “Σχολής Γυναικείου Μετώπου”. (Το βίντεο αρχικά δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο από το κανάλι στο YouTube Education in Motion [4]). Πράγματι, το επόμενο πράγμα που θα ήθελαν να κατορθώσουν οι βιβλιοθηκάριοι είναι η σύνθεση ενός οδηγού συλλογικής εκπαίδευσης για να βοηθήσουν τις γυναίκες να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους.