- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ο μακρύς δρόμος της διπλωματικής απομόνωσης του Μπουρούντι

· Σύνταξη Liam Anderson Μετάφραση Veroniki Bacharidi-Krikoni

Κατηγορίες: Υπο-Σαχάρια Αφρική, Μπουρούντι, Διεθνείς Σχέσεις, Μέσα των πολιτών, Πολιτική
Burundian troops board AMISOM plane. 28 June 2016. By AMISOM Photo / Ramadan Mohamed.

Στρατεύματα από το Μπουρούντι επιβιβάζονται σε αεροσκάφος AMISOM. 28 Ιουνίου 2016. AMISOM Photo [1]/ Ramadan Mohamed.

Κατά τους τελευταίους μήνες, η συνεχιζόμενη κρίση πολιτικής ασφάλειας του Μπουρούντι επιδείνωσε τις διπλωματικές εντάσεις και την οικονομική κάμψη στην περιοχή.

Στα μέσα του 2015, η καταστολή των διαμαρτυριών κατά της αμφιλεγόμενης τρίτης θητείας του προέδρου οδήγησε σε αποτυχημένο πραξικόπημα και ένοπλες εξεγέρσεις, πυροδοτώντας μια ευρεία καταστολή των ένοπλων ανταρτών, αλλά και κατά των ακτιβιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μελών της ειρηνικής αντιπολίτευσης και των μέσων ενημέρωσης [2]. Εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν, πολλοί άλλοι συνελήφθησαν ή βασανίστηκαν και 328.000 [3] εκτοπίστηκαν. Ο Pierre-Claver Mbonimpa, ακτιβιστής δικαιωμάτων που ζει στο Βέλγιο μετά από απόπειρα δολοφονίας εναντίον του το 2015, περιέγραψε πώς η βία του Μπουρούντι μετατοπίστηκε το 2016 από τη δημόσια σφαγή σε λιγότερο εμφανείς μορφές απολυταρχισμού, όπως εξαφανίσεις [4].

Διεθνής απομόνωση

Τον Οκτώβριο, μετά από μια προκαταρκτική [5]εξέταση των παραβιάσεων δικαιωμάτων, η Μπουζουμπούρα ανακοίνωσε αναπάντεχα την αποχώρηση της χώρας από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο [6], ακολουθούμενη από τη Νότια Αφρική και τη Γκάμπια. Ο πρεσβευτής του Μπουρούντι στη Χάγη δήλωσε [7]ότι «ο λαός» το απαίτησε, αν και η διασπορά διαμαρτυρήθηκε [8]αμέσως για την απόφαση αποχώρησης από το Δικαστήριο, όπου κάποιοι [9]Μπουρουντιανοί είχαν υποβάλει [10] μηνύσεις.

Φιλοκυβερνητικές διαδηλώσεις [11]έχουν καταγγείλει έντονα [12] τις επικρίσεις αυτές. Σύμφωνα με το «SOS Médias Burundi», μια υπόγεια δημοσιογραφική συλλογικότητα, που ιδρύθηκε μετά την αναγκαστική έξωση ανεξάρτητων ραδιοφωνικών σταθμών από τα ραδιοκύματα το 2015, κάποιοι άνθρωποι πιέστηκαν [13] να συμμετάσχουν σε διαδηλώσεις. Με τους μαζικούς εκτοπισμούς και τα περιορισμένα ΜΜΕ και την πολιτική έκφραση, είναι δύσκολο να μετρηθεί η λαϊκή υποστήριξη είτε για την κυβέρνηση είτε για τους αντιπάλους της.

Τρομοκράτες τα κατάφεραν και δολοφόνησαν αξιωματούχους, ενώ προσπάθησαν να σκοτώσουν τον @willynyamitwe [16]. Τους υποστήριξαν Βρυξέλλες και ΕΕ

Το 2020 [τότε προγραμματίζονται οι επόμενες εκλογές] θα εξαλειφθεί το όριο των δυο προεδρικών θητειών, δίνοντας τη δυνατότητα για μια μορφή δημοκρατικής μοναρχίας.

Η κυβέρνηση έληξε τη συνεργασία [22]με τον Ύπατο Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μετά από μια καταδικαστική έκθεση [23]των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την οποία το κράτος απέρριψε [5]ως προκατειλημμένη. Την απόσυρση του Μπουρούντι ακολούθησε επίσης ψήφισμα για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής, που συστάθηκε [24] στις 22 Νοεμβρίου. Οι υπουργοί ζήτησαν επίσης την αντικατάσταση ενός άλλου απεσταλμένου [25]του ΟΗΕ, του Jamal Benomar.

Οι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι οι δυτικές κριτικές επικαλούνται νεο-αποικιοκρατία και μια κρυφή ατζέντα για τον έλεγχο των αποθεμάτων νικελίου του Μπουρούντι. Τον Νοέμβριο, η εφημερίδα Iwacu μεταφράζει από τα κιρούντι στα γαλλικά, μια ομιλία [26]του Γενικού Γραμματέα του κυβερνώντος κόμματος, ο οποίος αποκάλεσε το Βέλγιο “τον εχθρό”, υποσκάπτοντας τις εθνικές διαιρέσεις και τις εντάσεις ΕΕ-Μπουρούντι. Η ομιλία κατηγόρησε επίσης το Βέλγιο για συμμετοχή στο αποτυχημένο πραξικόπημα.

Ο Σύμβουλος Προεδρικών Επικοινωνιών Willy Nyamitwe κατήγγειλε έναν «πόλεμο [5]συκοφαντίας και αποσταθεροποίησης» της ΕΕ και ο πρόεδρος δήλωσε ότι η συνεργασία [27]με τη Ρουάντα και το Βέλγιο μπορεί και να σταματούσε. Τριβές ανέκυψαν [28]επίσης τον Δεκέμβριο, όταν οι Ευρωπαίοι πρεσβευτές έχασαν την κυβερνητική συνάντηση.

Η ΕΕ έχει χάσει κάθε αξιοπιστία για το γεγονός ότι βρίσκεται πίσω από την αποσταθεροποίηση του Μπουρούντι

Οι συνομιλίες [32]με διεθνή διαμεσολάβηση, με επικεφαλής τον πρώην πρόεδρο της Τανζανίας, Benjamin Mkapa, ήταν [33]μη-παραγωγικές [32], με χλιαρή δέσμευση και αξιωματούχους που αρνήθηκαν [34]να συναντήσουν τον συνασπισμό της αντιπολίτευσης CNARED.

Τον Δεκέμβριο, ο Mkapa δήλωσε απροσδόκητα ότι οι αντίπαλοι δεν θα πρέπει πλέον να αμφισβητούν την τρίτη θητεία του προέδρου Nkurunziza, επιμένοντας ότι τα μέρη που κατηγορούνται ότι διαπράττουν πράξεις βίας στην πρόσφατη εμφύλια σύγκρουση της χώρας πρέπει να αποκλειστούν από τη συμμετοχή τους στις ειρηνευτικές συνομιλίες.

Αυτό υπονόμευσε τις συνομιλίες της Κοινότητας Ανατολικής Αφρικής (EAC) και οι ηγέτες του CNARED έπειτα τον απέρριψαν [35] ως διαμεσολαβητή. Ορισμένα μέλη συμφώνησαν [36]να τον συναντήσουν, ωστόσο, αποκαλύπτοντας ενδεχομένως βαθιές διχόνοιες [37] στην αντιπολίτευση. Εάν οι συνομιλίες προχωρήσουν με τη συμμετοχή μόνο της “συμμορφούμενης” αντιπολίτευσης [38], τα βασικά ζητήματα είναι πιθανό να μην επιλυθούν.

Πρέπει να το μετανιώνουμε που ξοδέψαμε τον χρόνο μας ακούγοντας τον Mkapa, έναν άνδρα που μόλις μας αποκάλεσε εγκληματίες. Το μάθαμε το μάθημά μας. Αντίο EAC

Με μικρή πρόοδο σε οποιαδήποτε διαμεσολάβηση, ο συμβιβασμός παραμένει ασαφής, καθιστώντας πιθανή μια ανανέωση της πολιτικής βίας. Πράγματι, την 1η Ιανουαρίου, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Emmanuel Niyonkuru, δολοφονήθηκε [41], μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια εβδομάδες νωρίτερα ενάντια στον Υπουργό Επικοινωνιών Willy Nyamitwe.

Οι αξιωματούχοι που επιθυμούν [42]διπλωματική υποστήριξη ενθαρρύνθηκαν από τον Πρόεδρο της Αφρικανικής Ένωσης (AU) Idriss Deby, δηλώνοντας [43]την τρίτη θητεία ως νόμιμη, αποκλίνοντας από την Επιτροπή AU. Πράγματι, ο Iwacu τόνισε [44]ότι η απομόνωση της πρωτεύουσας Μπουζουμπούρα είναι σχετική, όπου η Ρωσία και η Κίνα παρεμποδίζουν την πίεση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η Νότια Αφρική και οι πρόεδροι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, Τζέικομπ Ζούμα [45]και Τζόζεφ Καμπίλα [46], φάνηκαν συμπαθητικοί, αν και οι έντονες [47]εγχώριες επικρίσεις [48]και για τους δυο ηγέτες θα μπορούσαν να το κάνουν αβέβαιο μακροπρόθεσμα.

Μια ένοπλη σύγκρουση μεταξύ των στρατευμάτων της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και ενδεχομένως στρατιωτικών δυνάμεων του Μπουρούντι ή των αντάρτων θα μπορούσε να προκαλέσει σχέσεις.

Η Μπουζουμπούρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διεθνή βοήθεια, ιδίως από το Βέλγιο και την ΕΕ. Οι κυρώσεις έπληξαν ισχυρά τους κυβερνητικούς προϋπολογισμούς, προκαλώντας παύση [49] στις πληρωμές για συμμετοχή στη στρατιωτική αποστολή της AMISOM [50]στη Σομαλία.

Ακόμη και τα διπλωματικά υποστηρικτικά κράτη δεν έχουν προσφέρει μεγάλη οικονομική βοήθεια [42]. Παρόλο που αυτό μπορεί να επηρεάσει ελάχιστα τους ανώτερους αξιωματούχους, θα μπορούσε να θέσει υπό δοκιμασία την υπομονή των πολιτών, εάν οι ελλείψεις [51]στον προϋπολογισμό λιτότητας [52]επιδεινώσουν τις δυσκολίες που έχουν ήδη αυξηθεί από την κρίση, όπως έλλειψη τροφίμων [53], υψηλός πληθωρισμός [54], υψηλή [55]ανεργία, προβλήματα χρηματοδότησης με σχολεία και υποδομές ή νέοι φόροι. Στις 29 Δεκεμβρίου, για παράδειγμα, οι υπάλληλοι της πόλης Μπουζουμπούρα διαμαρτύρονταν [56]για καθυστερήσεις μισθών.

Η αντίθετη πλευρά

Αξιωματούχοι και φιλοκυβερνητικοί διαδηλωτές κατηγόρησαν τους επικριτές για “εξάπλωση διχόνοιας” και αποσταθεροποίηση. Η Γερουσία υποστήριξε [57]μια αντίθετη έκθεση στην έκθεση του ΟΗΕ και ο πρόεδρός της ζήτησε από το Βέλγιο να μην συνεργαστεί με «ανατρεπτικούς [58]» ακτιβιστές.

Τον Ιανουάριο του περασμένου έτους, οι ηγέτες κάλεσαν τις ειρηνευτικές δυνάμεις της ΑΕ σε μια εισβολή [59]πριν από την ανατροπή [60]της ΑΕ και τον Αύγουστο ένα ανακοινωθέν [61]απέρριψε [22]μια αστυνομική δύναμη του ΟΗΕ που προτάθηκε στο ψήφισμα [62]2303 του Συμβουλίου Ασφαλείας υπό την ηγεσία της Γαλλίας. Το Μπουρούντι ανέφερε ανησυχία επί της εθνικής, καθώς και το υποτιθέμενο ενδιαφέρον Βελγίου και Γαλλίας για την αναβίωση των παρελθόντων ιμπεριαλιστικών στόχων. Αξιωματούχοι κατηγόρησαν επίσης τον Καναδά [63]για υποστήριξη σεναρίων εισβολής [64].

Η Μπουζουμπούρα κατηγορεί τη Ρουάντα [65] ότι βοηθά τις επιθέσεις των ανταρτών, συχνά με ελάχιστα στοιχεία, παρόλο που διαρροές στις επικοινωνίες των Ηνωμένων Εθνών είχαν παλαιότερα εμπλέξει το κράτος της Ρουάντα στην εκπαίδευση ανταρτών. Οι σχέσεις [66]έχουν καταρρεύσει, με πολλούς πρόσφυγες του Μπουρούντι στη Ρουάντα, εμπορικούς και ταξιδιωτικούς περιορισμούς και μια αναζωπυρωμένη εδαφική διαμάχη.

5. Ζοφερή πραγματικότητα: Η Ρουάντα έπαιξε μεγάλο ρόλο στην αποσταθεροποίηση του #Burundi. Έδωσα αποδείξεις κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου του Όσλο.

Ο αναλυτής Thierry Vircoulon υποστηρίζει ότι οι αξιωματούχοι χρησιμοποιούν ξένους αποδιοπομπαίους τράγους [63] ως απόσπαση της προσοχής από τα εγχώρια οικονομικά προβλήματα και τις πολιτικές διαιρέσεις. Οι κυβερνητικές καταστολές και η σκληρή διπλωματία είναι στο όνομα [70]της εθνικής κυριαρχίας [71]και του “λαού [7]“, που χαρακτηρίζει τους αντιπάλους τους ως αντίθετους στο έθνος.

Η κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει τις δικές της συνομιλίες ως εναλλακτική λύση στη διεθνή διαμεσολάβηση. Η Διεθνής Ομάδα Κρίσεων, ωστόσο, περιέγραψε την προσπάθεια αυτή ως «ψεύτικη [72]» – ιδιαίτερα την φιλική προς το καθεστώς έκθεση [73]που συνιστούσε συνταγματικές αλλαγές [74]που παγιώνουν την εξουσία CNDD-FDD-Nkurunziza, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης του ορίου δυο προεδρικών θητειών και της μείωσης της σημασίας της μεταπολεμικής συμφωνίας ειρήνης Arusha Accords. Ο πρόεδρος επανέλαβε [75]το γεγονός αυτό, επισημαίνοντας πιθανή τέταρτη θητεία, για την οποία ο αντίπαλος Jean Minani [76] αναφέρει ότι θα μπορούσε να είναι μια απόπειρα για ένα καθεστώς ισόβιας μοναρχίας.

Αντιδράσεις

Πολλή διεθνής προσοχή είναι στραμμένη αλλού και οι διαιρέσεις εντός του ΟΗΕ και της Αφρικανικής Ένωσης έχουν οδηγήσει σε αδράνεια [77]. Η ΑΗΚ θεωρητικά έχει οικονομικό πλεονέκτημα, αλλά οι γειτονικές κυβερνήσεις διστάζουν και ασχολούνται με εσωτερικά θέματα.

Το “παγωμένο” status quo της πολιτικής βίας χαμηλής ορατότητας και των οικονομικών δυσχερειών [78]μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον, παρά τις προσπάθειες απόκρισης. Παρά τα σοβαρά οικονομικά [79]και δημοσιονομικά [80]προβλήματα, η Μπουζουμπούρα φαίνεται έτοιμη να επιτείνει την πίεση και περισσότερες κυρώσεις, μαζί με την εξέγερση, μπορεί μονάχα να ενισχύσουν αυτή την νοοτροπία πολιορκίας.

Οι διεθνείς προσπάθειες για διάλογο και συμβιβασμό ήταν αναποτελεσματικές, αλλά υπάρχουν και άλλες επιλογές. Η υποστήριξη των ανεξάρτητων ΜΜΕ της χώρας θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της πρόσβασης σε αξιόπιστες πληροφορίες. Επίσης, η ανάπτυξη δικαιωμάτων που έχουν γίνει δεκτά και οι αστυνομικοί παρατηρητές θα μπορούσαν να μειώσουν τη βία και την ατιμωρησία.