Καλλιτεχνική παρέμβαση στην Οδό Γκιτάουι στη Βηρυτό. Φωτογραφία: 28 Μαρτίου 2013. Facebook.

Μια δημόσια καλλιτεχνική συλλογικότητα στο Λίβανο ονόματι Dispatch Beirut έχει γίνει διάσημη, επειδή χρησιμοποιεί Lego για να “ανακατασκευάσει” κομμάτια της λιβανέζικης πρωτεύουσας.

Αυτά τα “μικρά τουβλάκια ελπίδας”, όπως τα αποκαλεί η συλλογικότητα, προορίζονται να είναι προσωρινά. Όπως λένε οι ίδιοι, η Dispatch Beirut επιδιώκει να “σημαδέψει την πόλη της Βηρυτού με εφήμερη και δημιουργική τέχνη, ως μια μορφή αστικών δηλώσεων για νυν κατεστραμμένους και παρατημένους χώρους”.

Η Dispatch Beirut ιδρύθηκε από τις Lea Tasso και Pamela Haydamous και εμπνεύστηκε από το έργο του Γερμανού καλλιτέχνη Van Jormann, ο οποίος χρησιμοποιούσε πλαστικά κατασκευαστικά κομμάτια για να επιδιορθώσει και να κλείσει τρύπες σε σπασμένους τοίχους.

Το μεγαλύτερο κίνητρο πίσω από αυτή την πρωτοβουλία ήταν η αίσθηση ότι η κυβερνητική ανοικοδόμηση της πόλης, έπειτα από τη λήξη του 15ετούς εμφύλιου πολέμου το 1990, έβαζε ως προτεραιότητα το κέρδος αντί της κληρονομιάς. Οι μελετητές Marwan Ghandour και Mona Fawaz έγραψαν το 2010 ότι αντί να αποτελεί κίνητρο για την ανοικοδόμηση της Βηρυτού η ανακοινωθείσα “ίαση”, “είχε λιγότερη σχέση με την περίοδο πριν την καταστροφή απ’ ό,τι με την παρούσα φάση καταστροφής”. Με άλλα λόγια, “η χωρική διαγραφή που ξεκίνησε από τις πολεμικές καταστροφές παγιώνεται με την μεταπολεμική ανοικοδόμηση”.

Το αδιέξοδο αυτό απαιτούσε μια καλλιτεχνική απόκριση και η Dispatch Beirut θέλησε να βάλει το δικό της “τουβλάκι”. Μιλώντας στο Global Voices, η Haydamous εξήγησε:

Η Βηρυτός έχει καταντήσει σκιά του παρελθόντος της και θέλαμε να το αλλάξουμε αυτό. Θέλαμε να φέρουμε ξανά στη ζωή με ένα διασκεδαστικό τρόπο τις τρύπες από σφαίρες, τις σπασμένες σκάλες και τους δρόμους της Βηρυτού. Θέλαμε να δώσουμε στον κόσμο μια ευκαιρία να θυμηθεί τα παιδικά του χρόνια και το παρελθόν του δίνοντάς του αυτή την αίσθηση ελπίδας που έχασαν, μεγαλώνοντας σε περίοδο πολέμου. Τους δώσαμε τουβλάκια lego και τους ζητήσαμε να χτίσουν μαζί μας τον δικό τους κόσμο.

Σύντομα έγινε ξεκάθαρο στην ομάδα ότι το έργο τους θα ερχόταν ενώπιον της ίδιας αντιμετώπισης, που επιβλήθηκε στην πόλη.

Γνωρίζαμε ότι η τέχνη του δρόμου που κάναμε δε θα παρέμενε ανέγγιχτη για πάντα. Αντιμετωπίσαμε πολλές αναγκαστικές καταστροφές. Ούτε η κυβέρνηση βοήθησε. Όταν δημιουργήσαμε την εικαστική μας παρέμβαση για την Ημέρα Ανεξαρτησίας σε έναν κομματιασμένο τοίχο, λάβαμε υπογεγραμμένη άδεια να διατηρήσουμε το δημιούργημά μας για έναν ολόκληρο μήνα. Έπειτα από 12 ώρες μόλις, δεχτήκαμε ένα τηλεφώνημα ότι η παρέμβασή μας προκαλούσε την διαφωνία πολλών πλευρών και συνεπώς έπρεπε να αποσυρθεί. Ήταν πολύ καταθλιπτικό να ακούς κάτι τέτοιο. Σχεδόν σαν ο κόσμος να είναι συνηθισμένος στην απογοήτευση.

Έτοιμη η καλλιτεχνική παρέμβαση για την Ημέρα Ανεξαρτησίας του Λιβάνου. 22 Νοεμβρίου 2012. Facebook

Η δημιουργία των μοναδικών αυτών παρεμβάσεων απαιτεί πολύ χρόνο και προσπάθεια. Η ομάδα κατάφερε να πείσει την Lego Beirut να γίνει σπόνσορας του έργου της, αντικαθιστώντας την πρακτική τους μέχρι εκείνη τη στιγμή, που απλά ζητούσαν από φίλους και επαφές για δωρεές. Ούτε αυτό όμως διήρκεσε πολύ. Είπε η Haydamous στο Global Voices:

Ξεκινήσαμε χρησιμοποιώντας τα δικά μας τουβλάκια και δεχόμαστε δωρεές από γνωστούς, φίλους φίλων και πάει λέγοντας. Στην τέταρτη παρέμβασή μας, η Lego Beirut προσφέρθηκε να μας χρηματοδοτήσει πλήρως. Έπειτα από δυο χρόνια, η χρηματοδότηση σταμάτησε, γιατί είχαμε πρόβλημα να προστατεύουμε τις δημιουργίες μας. Τώρα, επιστρέψαμε στην αποδοχή δωρεών. Ελπίζουμε να βρούμε νέες μορφές αστικών παρεμβάσεων, που θα επιβιώνουν για μεγαλύτερο διάστημα.

Η τέταρτη παρέμβαση της Dispatch Beirut. Facebook

Παρόλο που αντιμετώπισαν προβλήματα με τις δημιουργίες τους, αυτό δεν εμπόδισε την ομάδα να τραβήξει την προσοχή με το έργο της. Το 2013, η Dispatch Beirut συνεργάστηκε με το φεστιβάλ “Geitawi on my mind” festival και την ομάδα “Dihzahyners” για τη δημιουργία ενός project ονόματι “A Little Wonderland” [Μια Μικρή Χώρα των Θαυμάτων], κατά το οποίο αναδιαμόρφωσαν ένα παλιό σπίτι σε μια από τις πιο πολυσύχναστες περιοχές της Γκιτάουι στη Βηρυτό με πολύχρωμες μπογιές και lego.

Εδώ μια φωτογραφία πριν και μετά:

Φωτογραφίες πριν και μετά από του project “A Little Wonderland”. Bananapook

Ενώ κάποιοι μπορεί να θεωρούν τέτοιου είδους προσπάθειες ως ένα τρόπο να διαγραφεί το παρελθόν, η Dispatch Beirut επιμένει ότι δεν είναι αυτό το θέμα:

Σκοπός μας δεν είναι να διαγράψουμε τις αναμνήσεις μας από τον πόλεμο, αλλά να δώσουμε ελπίδα για να μην το βάλουμε κάτω σε μια χώρα, που έχει υποφέρει τόσο πολύ.