Ο 74χρονος Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος, Πρόεδρος της Ανγκόλας από το 1979. Φωτογραφία: Romério Cunha/Flickr by Michel Temer/CC-BY 2.0

Ο Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος (JES) είναι εκτός καταλόγου υποψηφίων για τις κοινοβουλευτικές εκλογές της Ανγκόλας, που θα διεξαχθούν τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους.

Ο κατάλογος εγκρίθηκε από την Κεντρική Επιτροπή του Λαϊκού Κινήματος για την Απελευθέρωση της Ανγκόλας (MPLA) στις 4 Φεβρουαρίου και ηγείται  αυτού ο νυν υπουργός Άμυνας, Στρατηγός Ζοάο Λουρένσο, ο οποίος θα γίνει πρόεδρος της χώρας, εάν το MPLA κερδίσει τις εκλογές.

Τον Μάρτιο του 2016, κατά τη διάρκεια μιας άλλης συνεδρίασης της Κεντρικής Επιτροπής, ο JES είχε ήδη πει ότι θα αποχωρούσε από την εξουσία στο τέλος εκείνου του έτους, είδηση ​​που τότε έγινε δεκτή με σκεπτικισμό από πολλούς Ανγκολανούς. Τα τελευταία 16 χρόνια, ο JES σκεφτόταν να αποχωρήσει από την κυβέρνηση κι άλλες φορές, αλλά έκανε πίσω. Πρώτη φορά μετά τον θεσμό των πολυκομματικών εκλογών, που ο JES μένει εκτός ψηφοδελτίου του MPLA.

Ο Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος πρόκειται να συμπληρώσει 38 χρόνια στην προεδρία της Ανγκόλας και είναι ο δεύτερος μακροβιότερος Αφρικανός ηγέτης στην εξουσία πίσω από τον Τεόντορο Ομπιάνγκ Νγκουέμα Μπασόγκο, ο οποίος έγινε πρόεδρος της Ισημερινής Γουινέας τον Αύγουστο του 1979, μόλις ένα μήνα πριν την Ανγκόλα.

Η διακυβέρνησή του χαρακτηρίστηκε από παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και λογοκρισία, με δημοσιογράφους και επικριτές να διώκονται συχνά από την κυβέρνηση.

Σε μια υπόθεση μεγάλης διεθνούς απήχησης, ακτιβιστές γνωστοί ως 15+2 συνελήφθησαν, ενώ συμμετείχαν σε λέσχης ανάγνωσης βιβλίων, κατηγορούμενοι για σχέδιο εξέγερσης κατά της κυβέρνησης. Τον Μάρτιο καταδικάστηκαν σε πρώτο βαθμό σε ποινές φυλάκισης από 2 έως 8 χρόνια. Τον Ιούνιο απέκτησαν “habeas corpus“ και σήμερα αναμένουν την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για την έφεση, που άσκησε η υπεράσπιση.

Η είδηση ​​της αποχώρησης του Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος προκάλεσε διαφορετικές απόψεις στα κοινωνικά δίκτυα. Για έναν από τους πιο διάσημους επικριτές του καθεστώτος, τον Αγκολανό δημοσιογράφο Rafael Marques, του οποίου η μαχητική δράση του “χάρισε” πολλές μηνύσεις και 40 ημέρες φυλάκιση, είπε ότι με μεγάλη χαρά και ανακούφιση λαμβάνει αυτά τα νέα τώρα από τον ίδιο τον πρόεδρο:

Με μεγάλο αίσθημα ελπίδας σας γράφω ξανά για να σας συγχαρώ καταρχάς για την απόφασή σας να αποσυρθείτε από την προεδρία της Δημοκρατίας της Ανγκόλας, μετά από 38 χρόνια στην εξουσία.

Πολλοί αναρωτιούνται για τους λόγους που επηρέασαν την απόφαση αυτή. Από εικασίες για την κατάσταση της υγείας σας, την προσωπική σας βούληση, την εξάντληση της εικόνας σας λόγω των σκανδάλων διαφθοράς και της ανικανότητας της κυβέρνησής σας, την αποτυχία των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών σας. Όπως και να έχει, η αλήθεια είναι μία, σύντροφε πρόεδρε: η απόφαση είναι η σωστή και θα πρέπει να αποτελεί μεγάλη ανακούφιση για εσάς, καθώς και για όλους τους καλούς Ανγκολανούς, που φιλοδοξούν να αλλάξουν και μια νέα ηγεσία.

Ο Rubén Pedro, νεαρός φοιτητής από την Ανγκόλα, δεν αναμένει σημαντικές αλλαγές με αυτήν την απόφαση:

Δεν βλέπω τίποτα καινούργιο σε αυτή την έξοδο, αν οι φτωχοί παραμένουν φτωχοί, ο πτυχιούχος χωρίς δουλειά… τα σκουπίδια και η κακή φροντίδα στα νοσοκομεία θα συνεχίσουν, όσοι είναι ήδη πλούσιοι θα συνεχίσουν να είναι πλούσιοι και ένας πατέρας με έξι παιδιά θα παραμείνει άνεργος, δεν υπάρχει κάτι νέο.

Ο Herminio Tavarius θεωρεί μάλιστα ότι η διακυβέρνηση του Ντος Σάντος σάρωσε τη χώρα σαν τυφώνας:

Δεν θα μας λείψετε καθόλου, Εξοχώτατε. Βάλατε την Ανγκόλα στη μιζέρια, χωρίς ελπίδα, χωρίς στόχο. Η διακυβέρνησή σας ήταν διακυβέρνηση θανάτου, διώξεων, βασανιστηρίων, δυστυχίας, ντροπής, θλίψης, κλοπής, διαφθοράς. Δεν συνεργαστήκαμε και δεν σας ξέρω προσωπικά, αλλά ήσαστε κακός πρόεδρος… χωρίσατε οικογένειες, χωρίσατε την Ανγκόλα. Ήσαστε τρομερός πρόεδρος. Ο Θεός να σε συγχωρέσει!

Για τον Valdemiro Pascoal, η ηγεσία του Προέδρου της Ανγκόλας σημαδεύτηκε από τα ερειπωμένα ταμεία του κράτους:

Κατά την ηγεσία του Εντουάρντο ντος Σάντος εμφανίστηκαν τα χειρότερα σκάνδαλα διαφθοράς όλων των εποχών, όπου στρατηγοί, μέλη του MPLA και πολλοί έγιναν εκατομμυριούχοι εν μία νυκτί, σπαταλώντας το δημόσιο ταμείο και σήμερα, όπως είπατε, ζούμε πουλώντας μια ψεύτικη εικόνα. Έχουμε περάσει σε κατάσταση χρεοκοπίας.

Εν μέσω επικριτικών σχολίων, υπάρχουν και κάποια άτομα, που λένε ότι θα τους λείψει ο JES:

Θα μας λείψετε κύριε, άσχετα με τη δουλειά που έγινε, καλή ή κακή, μάλιστα, δείχνετε καλός αρχηγός, κάνατε πολλά στόματα να κλείσουν, ευχαριστούμε κύριε, καλή ξεκούραση.