Ένας Αφγανός εργάζεται σε εργοτάξιο στο Σιράζ του Ιράν. Με λίγες εναλλακτικές λύσεις για εργασία, οι κατασκευές είναι συχνά η μόνη δουλειά που θα βρουν οι Αφγανοί, αλλά εξακολουθούν να παραπονούνται ότι δεν υπάρχουν δουλειές λόγω των εθνοτικών Ιρανών. Εικόνα του Simon Monk (CC BY-NC-ND 2.0).
Αυτή η ανάρτηση γράφτηκε από τον James Marchant [1], διευθυντή έρευνας για τη Small Media [2] με βάση την ερευνητική έκθεση Εθνικός Ιστός: Εθνοτικές Μειονότητες του Ιράν. [3]
Οι περισσότερες κοινότητες μειονοτήτων στο Ιράν έχουν μια μακρά και ταραγμένη ιστορία διαμαρτυρίας προς την κεντρική κυβέρνηση. Ορισμένοι ακτιβιστές χρησιμοποιούν διαδικτυακούς χώρους για να δώσουν φωνή σε αυτές τις εντάσεις, αν και άλλοι εργάζονται σκληρά για να τις ξεπεράσουν.
Η ανάπτυξη όλων αυτών των εκστρατειών και πολιτιστικών οργανώσεων σε διαδικτυακούς χώρους έχει λάβει χώρα, επειδή η ιρανική κυβέρνηση έχει κλείσει αρκετούς χώρους για νόμιμη πολιτιστική και πολιτική έκφραση εντός των μειονοτικών κοινοτήτων κατά την τελευταία δεκαετία.
Όταν εμφανίστηκε η είδηση για τη συμφωνία περί πυρηνικών στις 14 Ιουλίου 2015, ο Yama, ένας Αφγανός που ζούσε στο Ιράν, βγήκε στο Facebook να μοιραστεί τη χαρά του για την είδηση ότι η εποχή των κυρώσεων και της απομόνωσης του Ιράν έφτασε στο τέλος της. Δημοσίευσε:
Είμαι από το Αφγανιστάν – στέλνω τα συγχαρητήριά μου για την πυρηνική συμφωνία σε όλους τους αγαπητούς Ιρανούς!
Μέσα σε μια ώρα ένας Ιρανός χρήστης ονόματι Kian πρόσφερε αυτή την απάντηση στη χειρονομία καλής θέλησης του Yama:
Δεν σε αφορά. Το Ιράν δεν θα είναι ποτέ η πατρίδα σου. Είστε φιλοξενούμενοι εδώ – και όχι ευπρόσδεκτοι.
Δεκαετίες σύρραξης και συγκρούσεων στο Αφγανιστάν έχουν οδηγήσει σε μία από τις πιο παρατεταμένες και καταστροφικές προσφυγικές κρίσεις παγκοσμίως, με εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανούς να ζουν πλέον στο Ιράν (εκτός από ένα αποκορύφωμα περίπου 3 εκατομμυρίων το 1991). Αφγανοί πρόσφυγες και μετανάστες έχουν βουτήξει στη χαμηλόμισθη οικονομία του Ιράν. Η ILO-UNHCR αναφέρει [4] ότι η μεγάλη πλειοψηφία των εκτοπισμένων Αφγανών εργάζεται στον τομέα των κατασκευών και της μεταποίησης. Αυτή η εισροή φθηνού εργατικού δυναμικού έχει προκαλέσει την οργή ορισμένων Ιρανών ακτιβιστών περί εργασίας και λαϊκιστών πολιτικών [5], οι οποίοι έχουν κάνει το καλύτερο δυνατό για να επικεντρώσουν τη δημόσια οργή τους στους Αφγανούς μετανάστες και πρόσφυγες, επειδή “κλέβουν” τις δουλειές από τους Ιρανούς.
Το Ιράν είναι μια από τις πιο πολιτισμικά και γλωσσικά ποικιλόμορφες χώρες στη Μέση Ανατολή, αλλά οι δεκαετίες κακομεταχείρισης των μειονοτικών κοινοτήτων έχουν οδηγήσει στην αύξηση των εθνοτικών εντάσεων.
Η δημόσια εχθρότητα προς την αφγανική κοινότητα συνοδεύτηκε από σκληρή μεταχείριση από αξιωματούχους, οι οποίοι έχουν αποκλείσει τους Αφγανούς από δημόσιους χώρους: από πισίνες έως νεκροταφεία. Διάσπαρτοι σε όλη τη χώρα και ζώντας στο περιθώριο, οι Αφγανοί προσπαθούν μέχρι πρόσφατα να οργανωθούν και να κινητοποιηθούν ενάντια σε αυτές τις αδικίες. Αλλά τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν γι’ αυτούς και για το διαφορετικό φάσμα των εθνικών μειονοτικών κοινοτήτων του Ιράν.
Δημιουργία ψηφιακών καταφυγίων προσφύγων
Η νέα έκθεση της Small Media National Fabric: Iran’s Ethnic Minorities [6] δείχνει πως η αφγανική κοινότητα – μεταξύ πολλών άλλων – χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να συγκεντρωθεί και να προωθήσει τις κοινωνικές και κρατικές διακρίσεις. Στην περίπτωση των Αφγανών, αυτό περιλαμβάνει εκστρατείες στο Facebook όπως την «Ντρεπόμαστε για τα παιδιά του Αφγανιστάν στο Ιράν [7]», οι οποίες παρέχουν χώρους για τους Αφγανούς για να αναγράφουν τις αδικίες και να ονοματίζουν και να ντροπιάζουν ρατσιστές αξιωματούχους και πολιτικές.
Άλλοι χώροι εργάζονται για να υποστηρίξουν τους πρόσφυγες του Αφγανιστάν, καθώς μετακινούνται μέσω του Ιράν και στην Ευρώπη, με το «Αφγανικό Ζήτημα [8]» να παρέχει ενημερωμένες πληροφορίες σχετικά με θέματα υλικοτεχνικής υποστήριξης και ασφάλειας στα σημεία διέλευσης των συνόρων, καθώς και περιγραφές ευρωπαϊκών πολιτικών ασύλου και επανεγκατάστασης. Και οι δύο αυτές σελίδες μπορούν να καυχηθούν για πάνω από 20.000 likes και φιλοξενούν συχνές επισκέψεις Αφγανών χρηστών και Ιρανών, που τρέφουν συμπάθεις προς τη δυσχερή κατάσταση του προσφυγικού πληθυσμού του Ιράν. Αυτές οι αυξανόμενες συνεργασίες μεταξύ Αφγανών προσφύγων και Ιρανών ακτιβιστών μπορεί να προσφέρουν μια λύση για λαϊκά κινήματα για τα δικαιώματα των μεταναστών.
Το πλήθος κοινοτήτων εθνοτικών μειονοτήτων του Ιράν γενικά ζει σε υποανάπτυκτες περιοχές της περιφέρειας.
Μιλώντας τη γλώσσα
Στις άκριες του Ιράν, οι μειονοτικές κοινότητες χρησιμοποιούν τεχνολογία για να βοηθήσουν στην αναβίωση γλωσσών, οι οποίες απειλούνται από τις μακροχρόνιες κυβερνητικές πολιτικές αφομοίωσης και εξιρανισμού. Ενώ γλώσσες όπως τα αζερικά τουρκικά και τα κουρδικά έχουν εκτοπιστεί σε μεγάλο βαθμό από τις σχολικές τάξεις, οι ακτιβιστές κάνουν πλήρη χρήση των πλατφορμών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να προσπαθήσουν να επιφέρουν μια αναγέννηση στη μειονοτική γλώσσα και λογοτεχνία.
Μεταξύ της αζερικής τουρκικής κοινότητας, οι προσπάθειες αυτές στοχεύουν στη βελτίωση των τουρκικών, που ομιλούνται στο ιρανικό Αζερμπαϊτζάν από μια καθημερινή διάλεκτο στο επίπεδο μιας επιστημονικής και λογοτεχνικής γλώσσας. Ιστοσελίδες όπως το «Bilimsesi [9]» – «Ο Ήχος της Επιστήμης» – περιγράφουν τους τρόπους, με τους οποίους οι Ιρανοί τουρκόφωνοι θα πρέπει να αντικαταστήσουν με τουρκικές τεχνικές λέξεις τις αντίστοιχες περσικές, σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσουν την αντίληψη ότι τα περσικά είναι η μοναδική γλώσσα της επιστήμης και της ανώτερης εκπαίδευσης. Άλλες σελίδες επικεντρώνονται στην αναζωογόνηση της χρήσης των αζερικών τουρκικών στους νέους, με σελίδες Instagram όπως η «Dil-Xoshlux [10]», που χρησιμοποιούν memes και ανέκδοτα για να προωθήσουν τη χρήση τουρκικών εκφράσεων στην καθημερινή ζωή.
Πέρα από το γλωσσικό ακτιβισμό, η πλειοψηφία των Αζέρων Τούρκων διαδικτυακών ακτιβιστών δεν ενδιαφέρεται να μιλήσει για απόσχιση ή ριζοσπαστικό παντουρκικό εθνικισμό. Οι σελίδες του Facebook όπως ο «Sattar Khan [11]» γιορτάζουν την ιρανική τουρκική ταυτότητα, ενώ παρέχουν πολύγλωσσους χώρους σε τουρκόφωνους ή μη Ιρανούς για να συζητήσουν ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις προοπτικές ανάπτυξης μιας ανεκτικής, πολυεθνικής δημοκρατίας στο Ιράν. Υπάρχουν μερικές ανταλλαγές με ακτιβιστές στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, αλλά η φλυαρία των χρηστών είναι σε μεγάλο βαθμό εσωτερική και διαζευγμένη από την πολιτική του αλυτρωτισμού ή της απόσχισης.
Η οικοδόμηση ενός έθνους, βήμα-βήμα
Στο Κουρδιστάν, οι ακτιβιστές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν μια πιο εξωτερική έμφαση. Η πολιτική επιρροή και ο διασυνοριακός χαρακτήρας του κουρδικού εθνικισμού σημαίνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κουρδικών σελίδων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιείται από κουρδικές κοινότητες στο Ιράν, την Τουρκία, το Ιράκ και τη Συρία. Οι περισσότερες προσφέρουν περιεχόμενο σε ένα πλήρες φάσμα κουρδικών διαλέκτων, επιτρέποντας σε χρήστες από ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή του Κουρδιστάν να συμμετέχουν σε συζητήσεις σχετικά με την κουρδική ταυτότητα, ιστορία, πολιτική και πολιτισμό.
Παρόλο που οι Ιρανοί Κούρδοι είχαν πρόσβαση εδώ και δεκαετίες στην κουρδική λογοτεχνία και τη δορυφορική τηλεόραση, ήταν σε μεγάλο βαθμό ένας πληθυσμός πολιτιστικών καταναλωτών. Οι αυστηροί έλεγχοι που επέβαλε η κυβέρνηση στα κουρδικά ΜΜΕ σήμαιναν ότι ο πληθυσμός έχει αγωνιστεί να συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη του κουρδικού εθνικιστικού λόγου – αντ ‘αυτού κυριάρχησαν οι κουρδικές φωνές στο Ιράκ και στην Τουρκία. Αλλά τώρα οι σελίδες όπως οι «Nodshe [12]», «Mahabad [13]» και «Kermanshah Music [14]» και οι πλατφόρμες ηλεκτρονικής έκδοσης όπως η «Λογοτεχνική Επιτροπή Bokan [15]» προσφέρουν στους Ιρανούς Κούρδους την ευκαιρία να αναλάβουν το ρόλο των πολιτιστικών παραγωγών και να μοιραστούν το έργο τους με Κούρδους σε ολόκληρο το ευρύτερο Κουρδιστάν.
Οι περισσότερες κοινότητες μειονοτήτων στο Ιράν έχουν μακρά και ταραγμένη ιστορία διαμαρτυρίας με την κεντρική κυβέρνηση. Μερικοί ακτιβιστές χρησιμοποιούν διαδικτυακούς χώρους για να δώσουν φωνή σε αυτές τις εντάσεις, αν και άλλοι εργάζονται σκληρά για να τους εξουδετερώσουν.
Το ξεφτισμένο εθνικό υφάδι του Ιράν
Παρόλο που η κυβέρνηση Ρουχανί υποσχέθηκε [16] στην εκστρατεία της την παροχή διδασκαλίας σε κουρδικές γλώσσες στα σχολεία και τα πανεπιστήμια του ιρανικού Κουρδιστάν, οι τουρκικές, αραβικές και μπαλουχικές κοινότητες εξακολουθούν να περιμένουν παρόμοιες μεταρρυθμίσεις. Πολιτιστικές οργανώσεις όπως το Αραβικό Ινστιτούτο Ahwazi Al-Hiwar παραμένουν κλειστές και ορισμένα ιδρυτικά μέλη εκτελέστηκαν [17] επί της εξουσίας του Ρουχανί.
Οι κοινότητες των εθνοτικών μειονοτήτων του Ιράν παραμένουν υπό πολιορκία, αλλά η δημιουργική τους χρήση της τεχνολογίας επέτρεψε την ανάπτυξη ενεργών και ανθεκτικών διαδικτυακών κοινοτήτων και νέων πλατφορμών για πολιτιστική ανάπτυξη και έκφραση αντίστασης στις ιρανικές πολιτικές εξιρανισμού. Εάν η κυβέρνηση επιθυμεί να επιλύσει το ζήτημα των μειονοτήτων μια για πάντα, η μόνη λογική επιλογή είναι να αναγνωριστούν τα δικαιώματα των κοινοτήτων στη γλωσσική αυτονομία και την πολιτιστική έκφραση. Μέχρι να επιτευχθεί αυτό, οι διαμαρτυρίες των μειονοτήτων θα συνεχίσουν να βρίσκουν διαδικτυακή έκφραση και ο πυκνός εθνικός ιστός του Ιράν θα κινδυνεύει να ξεφτίσει σταδιακά.