[1]Ο Πρόεδρος της Γκάμπιας Γιαχία Τζαμέχ δέχτηκε πιέσεις να εγκαταλείψει το αξίωμά του από την ECOWAS. Φωτογραφία του Λευκού Οίκου, χωρίς πνευματικά δικαιώματα, δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο από το χρήστη της Wikipedia Alifazal.
Οι χρήστες του Διαδικτύου χαιρέτισαν την απόφαση της Οικονομικής Συνεργασίας των Δυτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS) [2] να παρέμβουν στην Γκάμπια, πιέζοντας τον Πρόεδρο της Γκάμπια Γιαχία Τζαμέχ να φύγει εξορία, [3] αφότου έχασε στις εκλογές του Δεκεμβρίου. Ενεργοποιημένοι από αυτήν την κίνηση, οι Αφρικανοί στα κοινωνικά μέσα επικρίνουν τώρα τις άλλες διεθνείς ομάδες της περιοχής, επειδή δεν κατάφεραν να απομακρύνουν άλλους “δικτάτορες”, που κυβερνούν εδώ και καιρό στην Αφρική.
Οι χρήστες του Διαδικτύου έθεσαν δύσκολες ερωτήσεις στην Νοτιοαφρικανική Κοινότητα Ανάπτυξης (SADC), στην Ανατολική Αφρικανική Κοινότητα (EAC) και στην ηπειρωτική οργάνωση της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ), μεταξύ άλλων.
Σε μια παρέμβαση με την κωδική ονομασία “Operation Restore Democracy [4]” [Επιχείρηση Αναστήλωση Δημοκρατίας], η ECOWAS απείλησε να απομακρύνει τον Τζαμέχ με τη βία, πιέζοντας τελικά τον πρώην Πρόεδρο της Γκάμπια να φύγει εξόριστος [3]. Ο Τζαμέχ, ο οποίος κυβερνούσε τη Γκάμπια για 22 χρόνια, έχασε τον προηγούμενο μήνα τις εκλογές από τον Αντάμα Μπάροου [5]. Μετά την αρχική αποδοχή της ήττας, ο Τζαμέχ αργότερα αρνήθηκε να παραιτηθεί, [6] αναφέροντας υποτιθέμενες παρατυπίες κατά την ψηφοφορία.
Ο Τζαμέχ συναντήθηκε με αρκετούς [7] ηγέτες της Δυτικής Αφρικής, πριν από μια ύστατη ειρηνική διαμεσολάβηση [8], αφού έληξε η προθεσμία της ECOWA. Στη συνέχεια του δόθηκε μια τελευταία ευκαιρία, προτού η ECOWAS δηλώσει ότι θα έφερνε μια ένοπλη ομάδα παρακολούθησης, που βρισκόταν ακριβώς έξω από την πρωτεύουσα Μπαντζούλ, που θα τον εξανάγκαζε να εγκαταλείψει το αξίωμα. Τελικά, οι πρόεδροι της Γουινέας και της Μαυριτανίας έπεισαν τον Τζαμέχ να εγκαταλείψει τη χώρα.
Ο νέος πρόεδρος Αντάμα Μπάροου επέστρεψε στην Γκάμπια [9] στις 26 Ιανουαρίου, αφού ανέλαβε καθήκοντα στην πρεσβεία της Γκάμπια στο Ντακάρ της Σενεγάλης. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που Αφρικανός πρόεδρος έχει αναλάβει ποτέ καθήκοντα σε ξένο έδαφος.
Μετά την επιτυχία της ECOWAS, οι Αφρικανοί έχουν επισημάνει ομάδες όπως η SADC και η AU, επειδή επιτρέπουν στον Πρόεδρο του Μπουρούντι Πιέρ Νκουρουνζίζα και στον Πρόεδρο της Ζιμπάμπουε Ρόμπερτ Μουγκάμπε να παραμείνουν στην εξουσία. Ο Νκουρουνζίζα άλλαξε το σύνταγμα το 2015 για να του επιτραπεί να παραμείνει στο αξίωμα για τρίτη θητεία, ενώ ο Μουγκάμπε, ο οποίος πιστεύεται ότι έχασε εκλογές από τον Μόργκαν Τσβανγκιράι, διατήρησε επίσης την προεδρία του.
Στο Twitter, ο “Sure Kamhunga” ρώτησε:
SADC must use Ecowas solution on leaders refusing the will of the people. No more massaging despotic egos in the name of brotherhood
— Sure Kamhunga (@sure_kamhunga) January 19, 2017 [10]
Η SADC πρέπει να χρησιμοποιήσει τη λύση Ecowas για τους ηγέτες που αρνούνται τη βούληση του λαού. Ας μην καλοπιάνουμε κι άλλα δεσποτικά “εγώ” στο όνομα της αδελφότητας
Ο Castro Ngobese ζήτησε από την SADC να αναλάβει δράση κατά του Προέδρου Ζοζέφ Καμπιλά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό:
#SADC [11] must walk the talk, DRC's Kabila must GO.We must applaud #ECOWAS [12] leaders for their uncompromising pressure on Jammeh to leave office.
— Castro Ngobese (@castrongobese) January 19, 2017 [13]
#SADC κάνε ό,τι χρειάζεται, ο Καμπιλά πρέπει να ΦΥΓΕΙ. Πρέπει να επικροτήσουμε τους ηγέτες της #ECOWAS για την ασυμβίβαστη πίεσή τους προς τον Τζαμέχ για να εγκαταλείψει το αξίωμά του.
Η τελευταία θητεία του Καμπιλά υποτίθεται έληγε το Δεκέμβριο, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται στην εξουσία, υποστηρίζοντας ότι οι εκλογές δεν μπορούν να διεξαχθούν τώρα λόγω υλικοτεχνικών και οικονομικών προβλημάτων. Μια συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ της κυβέρνησης και των κομμάτων της αντιπολίτευσης προβλέπει ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν στα τέλη του 2017 και ο Καμπιλά θα παραιτηθεί [14] αργότερα (ένα χρόνο μετά τη λήξη της δεύτερης θητείας του).
Το “Zimbabwean Patriot!” μοιράστηκε μια γελοιογραφία κοροϊδεύοντας την SADC και τον πρόεδρο της Ζιμπάμπουε Μουγκάμπε:
SADC we don't want this type of pressure in 2018. Look to #ECOWAS [12]. @SADC_News [15]. Take lessons from #Gambia [16]! pic.twitter.com/R3oWtsIj5R [17]
— Zimbabwean Patriot! (@iamtheone1980) January 26, 2017 [18]
SADC δεν θέλουμε αυτόν τον τύπο πίεσης το 2018. Κοιτάξτε το #ECOWAS. @SADC_News. Πάρτε μαθήματα από την #Gambia!
Κάποιοι Αφρικανοί προτείνουν ακόμη ότι ο επόμενος πρόεδρος της ΑΕ πρέπει να προέρχεται από τη Δυτική Αφρική. Ο Muhereza Allan έγραψε:
I now agree that the next @_AfricanUnion [19] Chairperson should come from West Africa. Kudos #ECOWAS [12]#Gambia [16]✊✊✊
— Muhereza_Allan (@Mura_Allan) January 19, 2017 [20]
Συμφωνώ τώρα ότι ο επόμενος πρόεδρος της Ένωσης θα πρέπει να προέρχεται από τη Δυτική Αφρική. Kudos # ECOWAS # Γκάμπια
Η ΑΕ θα εκλέξει τον επόμενο πρόεδρό της στα τέλη Ιανουαρίου.
“Η ECOWAS βρίσκεται εδώ διδάσκοντας ένα μάθημα την EAC και την SADC”
Αναφερόμενος στις αμφισβητούμενες εκλογές του 2008 στη Ζιμπάμπουε, ο McIntosh Polela έγραψε:
Ecowas is doing in Gambia what the useless SADC should've done when Mugabe lost an election & killed citizens to force power sharing deal
— McIntosh Polela (@toshpolela) January 19, 2017 [21]
Η Ecowas κάνει στη Γκάμπια αυτό που θα έπρεπε να είχε κάνει η άχρηστη SADC όταν ο Μουγκάμπε έχασε τις εκλογές και σκότωσε τους πολίτες για να εξαναγκάσει συμφωνία κοινής εξουσίας
Μετά τις εκλογές του 2008 στη Ζιμπάμπουε, οι διαπραγματεύσεις υπό την ηγεσία της SADC κατέληξαν [22] σε μια κυβέρνηση επιμερισμού εξουσίας, όπου ο Μουγκάμπε παρέμεινε πρόεδρος και πρωθυπουργός ο Μόργκαν Τσανγκιράι, κύριος υποψήφιος της αντιπολίτευσης.
O Waiswa Batambuze θέλει να ενισχυθούν τα περιφερειακά όργανα ως πρώτη προτεραιότητα:
I think be4 we start talking about a united Africa, we need to first create and cement regional network effects like EAC ECOWAS, SADC etc. https://t.co/gOzd6ctOSY [23]
— Waiswa Batambuze (@IBatambuze) January 9, 2017 [24]
Νομίζω ότι προτού αρχίσουμε να μιλάμε για μια ενωμένη Αφρική, πρέπει πρώτα να δημιουργήσουμε και να εδραιώσουμε περιφερειακά δίκτυα όπως η EAC ECOWAS, η SADC κλπ.
Ο David Lewis παρατήρησε:
People on my feed outside West Africa, esp in Central Africa, looking on at #ECOWAS [12] + its robust approach to #Jammeh [25]#Gambia [16] with much envy
— David Lewis (@DG_Lewis) January 19, 2017 [26]
Οι άνθρωποι στο χρονολόγιό μου εκτός Δυτικής Αφρικής, ειδικά στην Κεντρική Αφρική, βλέπουν την #ECOWAS + την ισχυρή προσέγγισή της για τον Τζαμέχ #Gambia με πολύ φθόνο
Ο Ilunga Ntengu επεσήμανε χώρες της Ανατολικής και Νότιας Αφρικής που πρέπει να παρακολουθούν τα γεγονότα στην Γκάμπια:
ECOWAS is out here teaching EAC and SADC a lesson; Uganda, Burundi, DR Congo, Zimbabwe, Sudan, Congo, Angola must be watching this closely.
— Ilunga Ntengu (@davxnt) January 19, 2017 [27]
Η ECOWAS βρίσκεται εδώ διδάσκοντας την EAC και την SADC ένα μάθημα. Η Ουγκάντα, το Μπουρούντι, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Ζιμπάμπουε, το Σουδάν, το Κονγκό, η Αγκόλα πρέπει να παρακολουθούν στενά.
“Η Ecowas και η SADC είναι δύο πολύ διαφορετικές αφρικανικές διακρατικές οργανώσεις”
Παρά τη συντριπτική υποστήριξη προς την ECOWAS, ο υπουργός Ανώτατης Εκπαίδευσης της Ζιμπάμπουε, Jonathan Moyo, υποστηρικτής του Ρόμπερτ Μουγκάμπε, 92 ετών, ο οποίος βρισκόταν στην εξουσία από το 1980, σκέφτηκε ότι η ορκωμοσία του Προέδρου της Γκάμπια Αντάμα Μπάροου στη Σενεγάλη ήταν ένα τσίρκο και μια απογόητευση:
Absolutely not. I repeat. It's a circus & an embarrassment to have a president sworn-in in a foreign country & sets a bad precedence! https://t.co/wHa1w77uzH [28]
— Prof Jonathan Moyo (@ProfJNMoyo) January 20, 2017 [29]
Με τίποτα. Επαναλαμβάνω. Είναι ένα τσίρκο και μια απογοήτευση να ορκίζεται ο πρόεδρος σε ξένη χώρα και θέτει κακό προηγούμενο!
Ο Chris Danga απάντησε στο παραπάνω:
@ProfJNMoyo [30] Ecowas is a pro-active organization unlike our toothless SADC. Some of u would have gone in 2008
— Chris Danga (@chris_danga1) January 9, 2017 [31]
Η Ecowas είναι μια διορατική οργάνωση σε αντίθεση με την δική μας SADC. Κάποιοι από εσάς δε θα υπήρχαν το 2008
Αναγνωρίζοντας ότι οι συγκρίσεις μεταξύ των περιφερειακών φορέων είναι καλές, ο blogger της Ζιμπάμπουε Takura Zhangazha σημείωσε ότι το υπόβαθρο έχει σημασία:
What is however missed is that Ecowas and SADC are two very different African inter-state organizations. Not just by way of their historical development but also in relation to the fact that they have always tended to act differently on the continental stage especially after they were both reformed in the early 1990s, Ecowas 1993 and SADC 1992 to make them much more formal and more concerned in members states affairs. Especially where it concerns their respective regional economies and trade.
Αυτό που χάνουμε είναι ότι η Ecowas και η SADC είναι δύο πολύ διαφορετικές αφρικανικές διακρατικές οργανώσεις. Όχι μόνο λόγω της ιστορικής τους εξέλιξης, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι πάντα είχαν την τάση να δρουν διαφορετικά στην ηπειρωτική σκηνή, ειδικά αφού και οι δύο μεταρρυθμίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το 1993 και 1992 αντίστοιχα, για να γίνουν πολύ πιο επίσημες και περισσότερο με ευθύνη για τις υποθέσεις των κρατών μελών. Ειδικά όταν πρόκειται για τις αντίστοιχες περιφερειακές οικονομίες και εμπόριο.
Συνέχισε:
But thankfully ECOWAS and SADC are from the same Pan African womb. They however tend to act differently and have a different history of interaction with global powers. Sadc, having its foundation in the liberation struggle era of the Frontline States has a history of solidarity between liberation movements and was never going to abandon that in the face of the regional behemoth that was Apartheid South Africa.
Ecowas, with member states that have experienced greater periods of national independence and inundated with Cold War battles for control of natural resources such as petroleum was always more nuanced and divided in its global relations. Things are therefore not so Manichean. Nor are they easily excusable or a matter of pitting one African region against another.
Αλλά ευτυχώς η ECOWAS και η SADC προέρχονται από την ίδια παναφρικανική μήτρα. Ωστόσο, τείνουν να ενεργούν διαφορετικά και να έχουν διαφορετική ιστορία αλληλεπίδρασης με τις παγκόσμιες δυνάμεις. Η sadc, έχοντας τα θεμέλιά της στην εποχή των απελευθερωτικών αγώνων, έχει μια ιστορία αλληλεγγύης μεταξύ των απελευθερωτικών κινημάτων και ποτέ δεν πρόκειται να το εγκαταλείψει αυτό μπροστά στο περιφερειακό μεγαθήριο που ήταν η υπό απαρτχάιντ Νότια Αφρική.
Η ECOWAS, με κράτη μέλη που γνώρισαν μεγαλύτερες περιόδους εθνικής ανεξαρτησίας και πλημμυρίστηκαν με ψυχροπολεμικές μάχες για τον έλεγχο των φυσικών πόρων όπως το πετρέλαιο, ήταν πάντοτε πιο κατακερματισμένη στις παγκόσμιες σχέσεις της. Επομένως τα πράγματα δεν είναι τόσο μανιχαϊκά. Ούτε είναι εύκολο να συγχωρούνται ή να είναι ένα θέμα που να στρέφει τη μια αφρικανική περιοχή ενάντια στην άλλη.
Βλέποντας τα μαθήματα που θα μπορούσαν οι χώρες της Νότιας Αφρικής να μάθουν από την ECOWAS, ο Chris Saunders [32] (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν) και ο Henning Melber [33] (καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Πραιτώρια) επεσήμαναν [34] ότι η SADC δεν έχει στρατιωτική δύναμη. Επίσης, προσέφεραν κάποια ιστορικά στοιχεία σχετικά με τις παρεμβάσεις της SADC:
Three SADC member states did intervene militarily in the DRC in August 1998. Troops from Angola, Namibia and Zimbabwe were deployed, nominally under the umbrella of SADC. The goal was to aid the then president, Laurent Desiré Kabila, against rebels who had invaded the eastern Congo. Kabila would not have been able to consolidate himself in power without the military support [35] of the three SADC states.
Both interventions were controversial within SADC, since they were not based on a common decision by the member states. These were at that time marred by the rivalry [36] between Zimbabwe’s Robert Mugabe and South Africa’s Nelson Mandela. This may help explain why there have not been any similar military interventions since.
Η μόνη περίπτωση που μοιάζει κάπως με τα γεγονότα στην Γκάμπια ήταν η επέμβαση της Νότιας Αφρικής στο Λεσότο το Σεπτέμβριο του 1998 [37]. Σκοπός της παρέμβασης ήταν, ονομαστικά κάτω από τη SADC, να εξασφαλίσει ότι ο κατεστημένος ηγέτης δεν εκδιώχθηκε από τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης.
Τρία κράτη μέλη της SADC παρενέβησαν στρατιωτικά στη ΛΔΚ τον Αύγουστο του 1998. Στρατεύματα από την Αγκόλα, τη Ναμίμπια και τη Ζιμπάμπουε αναπτύχθηκαν, ονομαστικά κάτω από την ομπρέλα της SADC. Ο στόχος ήταν να βοηθηθεί ο τότε πρόεδρος Καμπιλά ενάντια σε αντάρτες που είχαν εισβάλει στο ανατολικό Κονγκό. Ο Καμπιλά δεν θα μπορούσε να εδραιωθεί στην εξουσία χωρίς τη στρατιωτική υποστήριξη των τριών κρατών της SADC.
Και οι δύο παρεμβάσεις ήταν αμφιλεγόμενες στο πλαίσιο της SADC, δεδομένου ότι δεν βασίζονταν σε κοινή απόφαση των κρατών μελών. Αυτά εκείνη την εποχή σημαδεύτηκαν [36] από την αντιπαλότητα μεταξύ του Μουγκάμπε της Ζιμπάμπουε και του Μαντέλα της Νότιας Αφρικής. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να εξηγήσουμε γιατί δεν υπήρξαν παρόμοιες στρατιωτικές παρεμβάσεις από τότε.