Ο διαχειριστής μίας πολύ γνωστής σελίδας του βραζιλιάνικου Facebook έλαβε πρόστιμο 5.000 βραζιλιάνικα ρεάλ (1.500 δολάρια) για την δημοσίευση ενός σατιρικού άρθρου με θέμα τον ομοσπονδιακό βουλευτή Σέλσο Ρουσομάνο κατά την διάρκεια της εκστρατείας του στις δημοτικές εκλογές στο Σάο Πάολο στο τέλος του 2016.
Δεν διώχθηκε για δυσφήμιση, αλλά για παράβαση του βραζιλιάνικου νόμου περί ανωνυμίας.
Το άρθρο περιείχε μία κατασκευασμένη φωτογραφία οθόνης του Facebook Messenger μίας συνομιλίας μεταξύ ενός άγνωστου ανθρώπου και του τότε υποψήφιου δημάρχου Ρουσομάνο. Στην κατασκευασμένη συνομιλία ο Ρουσομάνο είπε ότι εάν η δημοσιευμένη φωτογραφία οθόνης θα πετύχαινε 80.000 likes, 10.000 σχόλια και 5.000 κοινοποιήσεις θα παρατούσε την εκστρατεία.
Η ψεύτικη φωτογραφία οθόνης η οποία δημιουργήθηκε και πρωτοδημοσιεύτηκε στο Facebook από τον χρήστη Καουέ Μαδέιρα η οποία παρουσιάστηκε στην σελίδα του Λεγκάντο ντα Κόπα (κληρονομιά του παγκόσμιου Κυπέλλου) στους 400.000 ακόλουθους και γρήγορα πέτυχε πάνω από 20.000 κοινοποιήσεις.
Ο Ρουσομάνο μήνυσε το Facebook,τον Καουέ Μαδέιρα και τον Ραφαέλ Εβανγκελίστα, τον ιδιοκτήτη της σελίδας. Το δικαστήριο τον Οκτώβριο καταδίκασε τον Εβανγκελίστα για παράβαση του βραζιλιάνικου εκλογικού νόμου, ο οποίος ερμήνευσε την φωτογραφία της οθόνης σαν αρνητική δημοσιότητα που δημοσιεύτηκε ανώνυμα. Η απόφαση επικαλέστηκε την συνταγματική απαγόρευση της ανωνυμότητας στην Βραζιλία, διότι το όνομα του Εβανγκελίστα δεν είναι ορατό στο κοινό στην σελίδα. Ο Εβανγκελίστα άσκησε έφεση, αλλά τον Μάρτιο η δεύτερη απόφαση του εκλογικού δικαστηρίου υποστήριξε την απόφαση με ψήφους 4-3.
Το άρθρο 5 του βραζιλιάνικου συντάγματος του 1988 κατοχυρώνει την ελεύθερη εκδήλωση σκέψης, αλλά απαγορεύει την ανώνυμη συγγραφή. Ο εκλογικός νόμος της Βραζιλίας δηλώνει ότι απαγορεύεται η ανωνυμότητα σε περιεχόμενο σχετικό με τις εκλογικές εκστρατείες. Το σύνταγμα παρόλα αυτά επιτρέπει στους δημοσιογράφους να παραθέτουν ανώνυμες πηγές.
Η απόφαση του Οκτωβρίου δήλωσε:
Se o usuário da rede mundial de computadores não identifica na página do perfil visitado quem é o responsável pela postagem. O anonimato estará caracterizado, não importando, a possibilidade de sua posterior identificação, após a intervenção judicial, a partir dos dados cadastrais ou do I. P. utilizado”.
Εάν ο χρήστης ο οποίος είναι υπεύθυνος για το άρθρο δεν αναφέρεται στο προφίλ της σελίδας του παγκόσμιου δικτύου, αυτό είναι ανωνυμότητα. Δεν αλλάζει αυτό εάν αργότερα εξακριβωθεί η ταυτότητα του αρθρογράφου μετά από δικαστική παρέμβαση μέσω των πληροφοριών εγγραφής ή του IP που χρησιμοποιήθηκε.
Η μικρή διαφορά ψήφων στο επαρχιακό δικαστήριο όμως έδειξε πόσο ασαφείς είναι οι νόμοι όταν εφαρμόζονται στο περιβάλλον των μέσω κοινωνικής δικτύωσης.
Ο δικαστής Καουντούρο Πάντιν ο οποίος ψήφισε υπέρ του Εβανγκελίστα είπε:
Entendimento contrário, defendido pelo representante, ensejaria o despropositado arremate de que todos os perfis do Facebook seriam irremediavelmente anônimos e, por conseguinte, toda e qualquer manifestação em tal rede social vedada constitucionalmente. Evidentemente não é assim.
Destarte, apesar da suposta “aparência” de anonimato existente na rede social Facebook, a especificação do usuário foi possível nos presentes autos por força dos dados obrigatoriamente disponibilizados quando da realização do respectivo cadastro.
Προς απόδειξη του εναντίου, υπερασπίστηκε ο αντιπρόσωπος, θα οδηγούσε στο παράλογο συμπέρασμα ότι όλα τα προφίλ στο Facebook θα ήταν απαράδεκτα ανώνυμα και συνεπώς οποιαδήποτε εκδήλωση έκφρασης στο κοινωνικό δίκτυο θα ήταν συνταγματικά απαγορευμένη. Είναι ολοφάνερο ότι δεν είναι έτσι.
Ο προσδιορισμός του χρήστη ήταν πιθανός στην παρούσα περίπτωση, παρότι την υποτιθέμενη αρχικά “εμφάνιση” της ανωνυμότητας στο Facebook, διότι η πληροφορία ήταν διαθέσιμη στα κατάστιχα των χρηστών.
Είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε ότι ενώ το Facebook επιτρέπει οι σελίδες να φέρουν ονόματα που δεν είναι ρητά συνδεδεμένο με το όνομα του διαχειριστή, ο ισχυρισμός του Πάντιν δεν είναι εντελώς ακριβής — οι ιδιώτες ατομικών λογαριασμών στο Facebook απαιτείται να χρησιμοποιούν τα νόμιμα (ή αλλιώς “αυθεντικά”) ονόματα τους.
Ο χρήστης: Γεια σου υποψήφιε πως είσαι; Μπορεί να μην το πάρεις σοβαρά αλλά θα ήθελα να σε ρωτήσω το εξής: Πόσα likes στο Facebook χρειάζεται να πάρεις για να παραιτηθείς από την υποψηφιότητα του δήμαρχου του Σάο Πάολο; θα δημοσιεύσω την απάντησή σου σύντομα…”
Ο υποδυόμενος τον Ρουσομάνο: Είσαι σοβαρός παιδί μου; Το Σάο Πάολο χρειάζεται ένα δήμαρχο σαν και εμένα. Πραγματικά δεν πιστεύω ότι θα έχεις ούτε ένα like σ’ αυτά τα ακαταλαβίστικα που λες αλλά θα σου δώσω μία ευκαιρία. Πάρε 80.000 like, 10.000 σχόλια και 5.000 κοινοποιήσεις και θα αποσύρω την υποψηφιότητά μου. Καλή τύχη.
Ο Καουέ Μαδέιρα που έκανε το αστείο βγήκε αθώος και στις δύο αποφάσεις επειδή μοιράστηκε αρχικά το αστείο με το όνομα του και δεν παραβίασε την ρήτρα ανωνυμίας. Το Facebook επίσης βγήκε αθώο γιατί διέγραψε αμελλητί το αστείο όταν ανακοινώθηκε το προκαταρκτικό ένταλμα.
Τον Οκτώβριο ο Εβανγκελίστα άρχισε μία εκστρατεία συλλογικής χρηματοδότησης και μάζεψε 7.650 ρεάλ, τα οποία κάλυψαν τα δικαστικά έξοδα και το πρόστιμο. Η εκστρατεία μάζεψε από τότε παραπάνω από 8.000 ρεάλ.
Η σελίδα Λεγκάντο ντα Κόπα ιδρύθηκε το 2014 για να σατιρίσει την κληρονομιά του παγκόσμιου Κυπέλλου του 2014 και έγινε μία φημισμένη χιουμοριστική σελίδα που δημοσιεύει κυρίως memes. Οι ακόλουθοι της σελίδας ανέπτυξαν το συγκεκριμένο έθιμο, κατά το οποίο οι σχολιαστές πρέπει να αναφέρουν σε κάθε σχόλιο, άσχετο με το θέμα, την βραζιλιάνικη ήττα 7-1 εναντίον της Γερμανίας και συχνά ανταγωνίζονται για τον καλύτερο σύνδεσμο μεταξύ του θέματος και της κακότυχης ήττας.
Ο Ρουσομάνο ο οποίος είναι πρώην τηλεοπτικός παρουσιαστής εκλέχθηκε στο βραζιλιάνικο επιμελητήριο θεσμοθετών το 2014 με το βραζιλιάνικο κόμμα ΒΡΚ, ένα κόμμα που συνδέεται άμεσα με την παγκόσμια εκκλησία η οποία κατέχει το μεγαλύτερο ευαγγελικό εκκλησίασμα και έχει αυξανόμενη επιρροή στα θεσμικά πολιτικά της χώρας ανησυχώντας πολλούς κοσμικούς ακτιβιστές. Ο δικηγόρος του είπε έκανε παραπάνω από 30 αγωγές κατά πολλών διαδικτυακών ιστοσελίδων και σελίδων κατά την διάρκεια της δημοτικής εκστρατείας του 2016. Στο τέλος κέρδισε ο Χοάο Ντόρια υποψήφιος του ΒΣΔΚ ενώ ο Ρουσομάνο έβγαλε 13% των ψήφων.