Ναός Raikoji, ιερό Jodo Shin στη Matsushima-cho, Tsuruga (Επαρχία Φουκούι). Φωτογραφία: Nevin Thompson.

Λίγο αφότου γεννήθηκε ο μεγαλύτερος γιος μου το Σεπτέμβριο του 2002, βρέθηκα να γονατίζω ενώπιον ενός αγάλματος του Yakushi Nyorai, του μποντισάτβα της γιατρειάς. Έκανα μια προσφορά, αναρωτιόμουν, προσευχόμουν ή ικέτευα;

Ζούσαμε στην επαρχία Φουκούι, στις ακτές της Ιαπωνικής Θάλασσας, βόρεια του Κυότο. Λίγες μέρες μετά τη γέννησή του, ο νεογέννητος γιος μας ανέβασε πυρετό και παρουσίασε σήψη, μια σοβαρή μόλυνση του αίματος. Το νοσοκομείο δεν ήταν και πολύ αισιόδοξο. Όταν είδα το γιατρό να τρέχει με το παιδί μας να του σώσει τη ζωή, συνειδητοποίησα ότι δεν είχαμε και πολλές εναλλακτικές. (O γιος μας ανάρρωσε και μέχρι τώρα, που είναι σχεδόν 14 ετών, δεν έχει ξανα-αρρωστήσει ποτέ).

Έτσι, όπως καθόμουν έξω από το νοσοκομείο, κοντά σε έξι πέτρινα αγάλματα του Jizo, του μποντισάτβα των παιδιών και οδηγού των νεκρών στον Κάτω Κόσμο, για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή μου αποφάσισα να προσευχηθώ για βοήθεια.

“…όπως καθόμουν έξω από το νοσοκομείο, κοντά σε έξι πέτρινα αγάλματα του Jizo, του μποντισάτβα των παιδιών και οδηγού των νεκρών στον Κάτω Κόσμο, για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή μου αποφάσισα να προσευχηθώ για βοήθεια.”

Πήγα στο Tada-ji, ένα ιερό κάτω από έναν κατάφυτο λόφο σε μικρή απόσταση από το νοσοκομείο, όπου βρισκόταν ο γιος μου, στο μικρό ψαροχώρι Ομπάμα.  Το hondo, ή κυρίως αίθουσα, ήταν δροσερή και σκοτεινή, έπειτα από το περπάτημα από το αυτοκίνητο κάτω από τον καυτό ήλιο τέλη του καλοκαιριού. Όπως σε κάθε βουδιστικό ναό στην Ιαπωνία, το εσωτερικό ήταν αχνό και μύριζε θυμίαμα. Συνοδευόμενος από τον ηγούμενο, σύρθηκα με γυμνά πόδια σε διάτρητο δάπεδο από σκληρό ξύλο στο μπροστινό μέρος του βωμού, το οποίο ήταν καλυμμένο με ένα ξεφτισμένο πράσινο χαλί.

Το αντικείμενο λατρείας του Tada-ji είναι ένα άγαλμα ύψους 2 μέτρων του “Yakushi Nyorai του θεραπευτή”, ηλικίας πάνω από 1200 ετών. Το άγαλμα χρονολογείται από μια εποχή πριν από τη σύγχρονη ιατρική, όταν οι ασθένειες οδηγούσαν σε γρήγορο θάνατο ή δια βίου εξασθένιση.

Την εποχή που ιδρύθηκε ο ναός και σκαλίστηκε το άγαλμα, θα περνούσαν άλλα 500 χρόνια πριν ο Ντόγκεν φέρει το διαλογισμό του Ζεν και την έννοια της «κατάσβεσης του εαυτού» στην Ιαπωνία. Σε μια εποχή πριν την ανακάλυψη της γραφής, όταν ο Βουδισμός στην Ιαπωνία προοριζόταν για τους προνομιούχους λίγους που μπορούσαν να διαβάσουν, όλοι οι άλλοι βασίζονταν στον Yakushi Nyorai, τον Jizo και άλλους μποντισάτβα για οποιαδήποτε βοήθεια.

Ό,τι έκανα κι εγώ τώρα.

Με την πρώτη ματιά, το άγαλμα του Yakushi Nyorai του Tada-ji είναι απλά ένα κομμάτι ξύλο, διόλου διακοσμημένο και, υπό το σκοτεινό φως του hondo, σχεδόν πρόχειρα σκαλισμένο. Είχα καταβάλει ένα συμβολικό χρηματικό ποσό στον ηγούμενο, που είχε κληρονομήσει τη διοίκηση του ναού.

Φυλαχτό Yakushi Nyorai (Bhaisajyaguru) από τον ναό Tada-ji στο Ομπάμα της Φουκούι. Φωτογραφία: Nevin Thompson.

Καθώς γονάτισα μπροστά στο άγαλμα, ο δραστήριος ασπρομάλλης ηγούμενος απήγγειλε ένα darani ή μάντρα που σχετίζεται με τον Yakushi Nyorai. Στο πλαίσιο της δουλειάς του, ο ηγούμενος έκανε ξεναγήσεις, όταν έφθαναν λεωφορεία επισκεπτών στο ναό, διεξήγαγε κηδείες και απάγγελλε προσευχές για μοναχικούς επισκέπτες σαν κι εμένα. Δεν είχα ιδέα τι έλεγε και επικεντρώθηκα στα τραχιά χαρακτηριστικά του αγάλματος, το οποίο σκαλίστηκε από ξύλο σχεδόν 1200 χρόνια πριν.

Μεγαλώνοντας στον κοσμικό Καναδά του '70, δεν γνώριζα την έννοια της προσευχής. Δεν καταλάβαινα καν πώς ή γιατί κάποιος να προσευχηθεί σε ένα μποντισάτβα. «Δεν υπάρχει Θεός στον Βουδισμό», είχα διαβάσει. Γιατί λοιπόν να ζητήσει κανείς βοήθεια από ένα άγαλμα;

Είχα πάει στο Tada-ji και άλλους ναούς στο Ομπάμα πολλές φορές στο παρελθόν κατά τα προηγούμενα δέκα χρόνια που είχα ζήσει σε αυτό το αγροτικό τμήμα της Ιαπωνίας. Ενώ πόλεμοι και φυσικές καταστροφές μπορεί μερικές φορές να καταστρέψουν τις αρχαιότητες στην Ιαπωνία, η απομονωμένη πολιτιστική κληρονομιά του Ομπάμα παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό άθικτη για περισσότερα από 1500 χρόνια. Πολλοί από τους ναούς και οι θησαυροί τους βρίσκονταν σκόπιμα στο Ομπάμα, περίπου δύο ημέρες με τα πόδια από το Κιότο, για να σωθούν από τους πολέμους, που συχνά θέριζαν την παλιά αυτοκρατορική πρωτεύουσα. Οι ναοί του Ομπάμα μου παρείχαν μια καλή ευκαιρία να μάθω περισσότερα για την ιστορία της τέχνης. Οι ιστορίες πίσω από την αρχιτεκτονική, τα αγάλματα και τα λείψανα που συνάντησα μου κέντρισαν το ενδιαφέρον να «μάθω για τον Βουδισμό».

Αλλά ακόμη και ζώντας κοντά σε εκατοντάδες ναούς στο Ομπάμα και στο Κιότο, ανακάλυψα πως το να μάθεις για τον Βουδισμό δεν ήταν εύκολο. “Πώς γίνεσαι Βουδιστής;” ρωτούσα μερικές φορές ανθρώπους, που πίστευα ότι έπρεπε πραγματικά να γνωρίζουν την απάντηση στο ερώτημα αυτό, όπως οι καθηγητές στο γυμνάσιο που δίδασκα, οι οποίοι τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες διαχειρίζονταν τον οικογενειακό ναό. Όταν τους έκανα αυτή την ερώτηση, με κοίταζαν σαν να ήμουν τρελός. “Γιατί θέλεις να γίνεις Βουδιστής;” συνήθως με ρωτούσαν. “Δεν είσαι καν Ιάπωνας!”

” Όταν τους έκανα αυτή την ερώτηση, με κοίταζαν σαν να ήμουν τρελός. “Γιατί θέλεις να γίνεις Βουδιστής;” συνήθως με ρωτούσαν. “Δεν είσαι καν Ιάπωνας!””

Και δεν υπήρχε πράγματι άλλος τρόπος να μάθω. Σε γενικές γραμμές, τα κυρίαρχα βουδιστικά δόγματα δεν είχαν λειτουργίες τις Κυριακές. Δεν υπήρχε κατηχητικό ούτε τίποτα που μοιάζει με Βίβλο, στην οποία βασίζονται οι Ιάπωνες για να μαθαίνουν γραφές.

Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται ότι υπήρχε μια μεθοδολογία στην Ιαπωνία για την “εξάσκηση του βουδισμού”. Οι κηδείες και τα ετήσια μνημόσυνα τηρούνται σύμφωνα με αυστηρούς και τυπικούς κανόνες. Οι οικογένειες επισκέπτονται το νεκροταφείο το higan, την ισημερία την άνοιξη και το φθινόπωρο. Είχα δει μάλιστα μια γυναίκα, που υποκλίθηκε μπροστά σε ένα τεράστιο άγαλμα του Yakushi Nyorai στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης του Τόκιο, δανεισμένο στο μουσείο από την πατρίδα του στο Daigoji. Αλλά κανείς δεν μπορούσε να μου πει πώς να “γίνω” βουδιστής.

Και τότε, κατά τύχη, βρήκα ένα βιβλίο αγγλικής γλώσσας για το διαλογισμό Ζεν. Αποδείχθηκε ότι το βιβλίο γράφτηκε από τον ηγούμενο του Hosshin-ji, ένα μικρό μοναστήρι Soto Zen στο Ομπάμα (η επαρχία Φουκούι φιλοξενεί επίσης το Eiheiji, ένα από τα σπουδαία κέντρα Ζεν στην Ιαπωνία) και στη συνέχεια μεταφράστηκε από τον Daigaku Rumme, Βουδιστή μοναχό που είχε ζήσει στο Hosshin-ji στο Ομπάμα για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Του τηλεφώνησα και γίναμε φίλοι.

Η πρώτη ερώτησή μου στον Daigaku: “Τι βιβλία πρέπει να διαβάσω για να μάθω περισσότερα για τον Βουδισμό;” Η απάντησή του: η ανάγνωση βιβλίων για να μάθεις για τον Βουδισμό μπορεί να είναι επικίνδυνη. Η σύστασή του ήταν να μάθω πώς να κάθομαι αντ’ αυτού, και τελικά πέρασα μια εβδομάδα σε μια καθιστική περιπέτεια διαλογισμού Ζεν στο Hosshin-ji στο Ομπάμα με άλλους επαγγελματίες.

Η παράδοση του Ζεν, «να ξεχνάμε τον “μικρό” εαυτό μας και να φωτιζόμαστε από όλα τα πράγματα» ήταν εξαιρετικά ελκυστική για μένα. Η προσέγγιση του Ζεν απέρριψε όλες τις αντιφατικές διδασκαλίες των διάφορων σχολών του Βουδισμού, όπου ανήκε ο κόσμος στην Ιαπωνία. Δεν υπήρχε τίποτα περισσότερο προς τη φώτιση από το να μάθουμε να καθόμαστε ή να αναπνέουμε με προσοχή. Θα μπορούσατε να επιτύχετε τη φώτιση ακόμα και κατά το πλύσιμο των πιάτων.

Και όμως μόλις ένα ή δύο χρόνια μετά την συνάντησή μου με τον Daigaku βρήκα τον εαυτό μου να γονατίζει μπροστά από τον Yakushi Nyorai, κάνοντας έκκληση για κάποια βοήθεια για τον γιο μου.

Ο ιερέας του ναού τελείωσε το μάντρα και ολοκλήρωσε την τελετή χτυπώντας ένα χαραεγκούσι, ένα ξύλινο ραβδί με χαρτάκια, πάνω από το κεφάλι μου ως μορφή εξαγνισμού και στη συνέχεια μου έδωσε ένα μικρό χρυσό φυλακτό του Yakushi Nyorai στο δρόμο μου προς το αυτοκίνητο.

Ο νεογέννητος γιος μας ανάρρωσε από τη σήψη λίγες μέρες μετά την επίσκεψή μου στο ναό, αν και οι πιθανότητες ήταν εναντίον του. Βοήθησε άραγε η επίσκεψή μου στο Tada-ji και τον Yakushi Nyorai; Δύσκολο να πω, αν και έχουμε για πάντα στην καρδιά μας τους ειδικευμένους γιατρούς και το προσωπικό του νοσοκομείου στο Ομπάμα. Έχουμε επίσης διατηρήσει ασφαλές και το φυλαχτό.