- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Είναι δικτάτορας ο Πρόεδρος του Καζακστάν; Εσύ αποφασίζεις

Κατηγορίες: Κεντρική Ασία και Καύκασος, Καζακστάν, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διακυβέρνηση, Εκλογές, Λογοκρισία, Μέσα των πολιτών, Νομικά, Πολιτική, Γέφυρα
[1]

Ο Πρόεδρος του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ. Φωτογραφία: χωρίς πνευματικά δικαιώματα από την ιστοσελίδα της ρωσικής κυβέρνησης.

Όπως πολλοί ηγέτες παρόμοιας περιγραφής, ο 76χρονος πρόεδρος του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ δεν νιώθει άνετα με τους ισχυρισμούς ότι είναι δικτάτορας. Σε μια πρόσφατη και αποκαλυπτική συζήτηση με προσεκτικά επιλεγμένους δημοσιογράφους [2] στη χώρα, πλούσια σε πετρέλαιο, επέστρεψε σε ένα αγαπημένο θέμα συζήτησης: να εξηγήσει γιατί, κατά τη γνώμη του, οι κοινωνίες της Ασίας δεν ταιριάζουν πάντα με τις δοκιμές και δοκιμασίες της δημοκρατίας.

O Ναζαρμπάγιεφ ήταν στο επίκεντρο στις 16 Μαρτίου στην κατοικία του στην πρωτεύουσα Αστάνα, πόλη ενός εκατομμυρίου κατοίκων, την οποία μεταμόρφωσε από επαρχιακό βάλτο σε μια πόλη που ολοένα και περισσότερο μοιάζει να προορίζεται να λάβει το όνομά του. Κατ’ αυτόν, προσφέρει πληθώρα προνομίων μια ισχυρή προεδρική δημοκρατία σαν αυτή της οποίας ηγείται από πριν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

“Tο πιο σημαντικό πράγμα είναι η οικονομική ευημερία του λαού. Πώς μπορείς να κάνεις πολιτική με άδειο στομάχι; Δεν υπάρχει ακόμα πολιτικός πολιτισμός στο Καζακστάν για την ανάπτυξη μιας πλήρους δημοκρατίας”, διατύπωσε κατά τη συζήτηση.

Όχι για πρώτη φορά, ο Ναζαρμπάγιεφ αναφέρθηκε στον αποθανόντα φίλο του και πρότυπό του, τον πρώην ηγέτη της Σιγκαπούρης Λη Κουάν Γιου, ο οποίος υπηρέτησε ως πρωθυπουργός της χώρας για τρεις δεκαετίες. “Όλοι τον επέκριναν, αποκαλώντας τον δικτάτορα. Κοίτα όμως τώρα τη Σιγκαπούρη και την οικονομική ευημερία που επετεύχθη”, είπε ο Ναζαρμπάγιεφ.

“Η υιοθέτηση ενός νέου συντάγματος το 1995 μου έδωσε περισσότερη εξουσία ως πρόεδρο. Αυτό ήταν ένα απαραίτητο βήμα, προκειμένου να διασφαλίσουμε γρηγορότερη οικονομική ανάπτυξη στη χώρα, υιοθετώντας γρηγορότερες μεταρρυθμίσεις χωρίς να ερωτάται η κοινή γνώμη και το Κοινοβούλιο, κάτι που επιβράδυνε την οικονομική ανάπτυξη”.

“Αυτό όμως δε με κάνει εμένα δικτάτορα”, προσέθεσε ο Ναζαρμπάγιεφ. “Δείτε την Ευρώπη, μια παραδοσιακά ανοιχτή και δημοκρατική κοινωνία, και πώς αντιμετωπίζει την προσφυγική κρίση. Γιατί δεν επιτρέπουν την είσοδο στους πρόσφυγες; Γιατί οι ηγέτες συνειδητοποιούν πως πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν τα εθνικά συμφέροντα και τα συμφέροντα των ίδιων των λαών τους”.

Σε ένα σημείο κατά τη συζήτηση, η οποία προβλήθηκε στην κρατική τηλεόραση, ο Ναζαρμπάγιεφ έδειξε προς το παράθυρο πίσω του με θέα την γυαλιστερή Αστάνα, όπου επενδύθηκαν δισεκατομμύρια κερδών από πετρέλαια σε κτίρια σχεδιασμένα από διεθνούς φήμης αρχιτέκτονες.

“Κοιτάξτε έξω από το παράθυρο και δείτε πώς έμοιαζε το Καζακστάν στις αρχές του 1900 σε σύγκριση με το πώς φαίνεται τώρα”, είπε στους δημοσιογράφους.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα με την απεικόνιση του Καζακστάν του Ναζαρμπάγιεφ: είναι απλά μια πρόσοψη.

Για έκτακτους δημοσιογράφους και αποστολές στις ειρηνευτικές συνομιλίες περί Συρίας που έλαβαν εκεί χώρα τον Ιανουάριο, η Αστάνα μπορεί όντως να φαίνεται εντυπωσιακή. Δεν είναι όμως αντιπροσωπευτική του Καζακστάν, όπου ο κανόνας είναι δρόμοι με λακούβες, ανεπάρκεια σχολείων και ενδημική διαφθορά. Ούτε τα συνέδρια και οι εκθέσεις της προσφέρουν πολλά στους απλούς ανθρώπους, που υποφέρουν εν μέσω μιας οικονομικής κρίσης άμεσα συνδεδεμένης με τις τιμές του πετρελαίου, τον υψηλό πληθωρισμό και την ακόμα υψηλότερη ανεργία.

Ενώ ο Ναζαρμπάγιεφ υποτιμά τα διαπιστευτήριά του ως δικτάτορας, οι ακτιβιστές της αντιπολίτευσης αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα υπό το φόβο δίωξης, παράνομης δίκης και φυλάκισης. Σε μια πρόσφατη περίπτωση [3], η blogger Zhanara Akhmet διέφυγε στην Ουκρανία, δηλώνοντας ότι η ελευθερία της να αντιταχθεί ανοιχτά στο ισχύον πολιτικό καθεστώς ήταν σε κίνδυνο.

Κατά τη συζήτησή του με τους δημοσιογράφους, ο Ναζαρμπάγιεφ επίσης τόνισε τις πρόσφατες συνταγματικές αλλαγές [4], οι οποίες παραχωρούν εξουσίες της προεδρίας στην κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο. Σε ποιον ακριβώς όμως παραχωρούνται;

Μια ομιλία νωρίτερα το μήνα αυτό (δείτε το παρακάτω βίντεο) στην κάτω Βουλή από βουλευτή του υπερισχύοντος κόμματος του Ναζαρμπάγιεφ Nur Otan ζήτησε η πρωτεύουσα, το αεροδρόμιο και άλλα σημαντικά σύμβολα του κράτους να λάβουν το όνομα του ηλικιωμένου ηγέτη, προκαλώντας επαναστατικούς χρήστες των μέσω κοινωνικής δικτύωσης στη χώρα να κάνουν συγκρίσεις όχι με την Σιγκαπούρη, αλλά τη Βόρειο Κορέα.

Οι εκλογές εν τω μεταξύ αποτελούν φάρσα. Το 95.22% των ψηφοφόρων προσήλθαν στις κάλπες και φαίνεται ότι ο Ναζαρμπάγιεφ κέρδισε με ψήφο 97.7% περιθώριο νίκης, την περίοδο μιας βαθιάς οικονομικής κρίσης, κάτι που θεωρήθηκε ως ακόμα μεγαλύτερη απόδειξη ότι το πολιτικό σύστημα του Καζακστάν έχει χάσει και την παραμικρή επαφή με την πραγματικότητα.

Δυστυχώς, οι ισχυρότερες πηγές αντίστασης στην μοναρχική εξουσία του Καζακστάν έχουν σπάσει όλες. Αντιπολιτευτικά ΜΜΕ έχουν κατασταλεί στο Καζακστάν [5], με κατασκευασμένες δικαστικές υποθέσεις και βαριά πρόστιμα, ενώ ορισμένα από τα ισχυρότερα αντικυβερνητικά ΜΜΕ στη χώρα, όπως η εφημερίδα Respublika, έχουν κλείσει. Συχνά μπλοκάρονται επίσης και ανεξάρτητα διαδικτυακά ΜΜΕ.

Οι διαδηλώσεις, ακόμα και από μεμονωμένα άτομα, είναι κυρίως παράνομες στο Καζακστάν, καθώς η νομοθεσία της χώρας απαιτεί την λήψη άδειας από τις τοπικές αρχές 10 μέρες εκ των προτέρων, αίτημα που τις περισσότερες φορές απορρίπτεται. Το Μάιο του 2016, απορρίφθηκαν αιτήματα για διαδηλώσεις πανεθνικά για τις αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις στο εδαφικό δίκαιο [6] που προτάθηκαν από την κυβέρνηση. Εκατοντάδες διαδηλωτές συνελήφθησαν σε όλη τη χώρα. Οι ακτιβιστές δικαιωμάτων Max Bokayev και Talgat Ayan, οι οποίοι διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην οργάνωση των διαμαρτυριών, εκτίουν επί του παρόντος πενταετή ποινή φυλάκισης λόγω “διατάραξης της κοινής γνώμης”.

Ο πρόεδρος Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, εν τω μεταξύ, έχει ασυλία σε προσαγωγές για το υπόλοιπο της ζωής του και η θέση του ως Ηγέτης του Έθνους, τίτλος που δημιουργήθηκε το 2010, του επιτρέπει επίσης να επηρεάζει την κυβερνητική πολιτική και μετά τη συνταξιοδότησή του. Εν μέσω δημοκρατικώς εκλεγμένων ηγετών, τέτοιες προϋποθέσεις φαίνονται ίσως κάπως ιδιόρρυθμες.