Δεν έχω ιδέα αν η πρόσβαση σε ένα τέτοιο θησαυρό μνήμης είναι ευλογία ή κατάρα. Αυτό για το οποίο είμαι βέβαια είναι πως έχει αποδειχθεί εξίσου επώδυνη η νοσταλγικότητά μου αυτή, καθώς σήμερα γνωρίζω το μέλλον που θα περίμενε όσους ήλπιζαν.

Όταν Σύριοι δημοσίευαν αρχικά αυτό το υλικό, το διαβάζαμε ως μαρτυρία της ύπαρξής τους προς τον Κόσμο και τους συμπατριώτες τους στη Συρία. Χρόνια αργότερα, αναρωτιόμαστε τώρα αν ήλπιζαν επίσης να εξασφαλίσουν ότι, όταν οι αναπόφευκτες φλόγες του μηδενισμού και του εμφυλίου πολέμου κατακάψουν τη γη τους, παρούσα και μέλλουσα, θα μπορούσαν ακόμα να σώσουν θραύσματα της συλλογικής τους μνήμης από την τέφρα του ρεβιζιονισμού. Ότι ίσως προσπάθησαν να διασώσουν ένα σώμα αδιαμφισβήτητων τεκμηρίων για να αποδείξουν στον εαυτό τους ότι πράγματι εξεγέρθηκαν – ότι δεν ήταν φευγαλέα ονειροπόληση. Ότι ακόμη και αφότου ο κατακτητής και οι περιχαρείς αυλικοί του έκαναν τον γύρο του θριάμβου στα ερείπια της πατρίδας τους, οι Σύριοι μπορούσαν ακόμα να πιαστούν από τα τραγούδια που τραγουδούσαν κάποτε, τους δρόμους που διέσχισαν κάποτε, τις πλατείες που κατείχαν κάποτε.

Για να αντιμετωπίσω την ανικανότητά μου μπροστά στη γενική σφαγή, για να διαφυλάξω τα υπολείμματα της ψυχικής μου υγείας, για να πείσω τον εαυτό μου ότι το 2011 και το 2012 συνέβησαν πραγματικά και δεν ήταν ένα κεφάλαιο που λανθασμένα απορρίφθηκε από ένα δυστοπικό μυθιστόρημα, συχνά αισθάνομαι την ανάγκη να επιστρέψω σε αυτά τα βίντεο, ιδιαίτερα εκείνα που δημοσίευσε η Συριακή Επαναστατική Νεολαία. Φωνάζω μαζί τους, τα χάνω με το θάρρος τους και αναρωτιέμαι: πόσοι από αυτούς που φωνάζουν συνθήματα στα βίντεο είναι ακόμα ζωντανοί; Είναι ευκολότερο να μετράς τους ζωντανούς ή τους νεκρούς ανάμεσά τους πλέον;

Πώς θα μπορούσε μια τέτοια τρεμουλιαστή έκρηξη ελπίδας να είναι τόσο συγκλονιστική, τόσο αφάνταστα ξεσηκωτική; Πώς θα μπορούσαν οι φωνές μιας ομάδας ατρόμητων νέων να είναι τόσο δυνατές, πιο δυνατές από τους πυραύλους, πιο δυνατές από τις σφαίρες, πιο δυνατές από την τραχιά χορωδία που υμνεί τον Αιώνιο Ηγέτη και πιο δυνατές από τις εμπρηστικές ομιλίες που θρησκευτικών σεχταριστικών ιεροκηρύκων με εκατομμύρια οπαδούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Θυμάστε πότε η Συριακή Επαναστατική Νεολαία φώναζε για ψωμί, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη, σε μια εποχή που οι ελίτ της πολιτικής αντιπολίτευσης επέμεναν ότι αυτή η επανάσταση αφορούσε κυρίως την ελευθερία και την εκλογική δημοκρατία;

Θυμάστε όταν συγκεντρώθηκαν στη γειτονιά τους, Ρουκντεντίν, στη Δαμασκό και τραγουδούσαν για τη Γάζα και έπειτα ένας από τους συντρόφους τους, ένας Παλαιστίνιος πρόσφυγας από τη Χάιφα, πρόσθεσε: «Ω, Χάιφα, είμαστε μαζί σου μέχρι θανάτου!»;

Θυμάστε πώς εργάστηκαν και οργανώθηκαν μαζί άνδρες και γυναίκες όχι λόγω μιας επιβληθείσας ποσόστωσης, αλλά επειδή πίστευαν πραγματικά στην ισότητα των φύλων;

Θυμάστε πώς χλεύασαν και απέρριψαν την ξένη παρέμβαση, σε μια εποχή που οι ελίτ της πολιτικής αντιπολίτευσης ήταν απασχολημένοι να κάνουν τεμενάδες στις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες εξωτερικές δυνάμεις;

Θυμάστε πώς επέλεξαν να παραμείνουν ανεξάρτητοι και αρνήθηκαν την εξωτερική χρηματοδότηση, όταν πολλές, πιο διάσημες ομάδες είχαν ήδη αρχίσει να βασίζονται σε ξένη βοήθεια υπαγορευόμενη από συγκεκριμένες ατζέντες δωρεών;

Θυμάστε πώς στάθηκαν γενναία απέναντι στην καταστολή και αψήφησαν την περιβόητη ασφάλεια και πληροφοριοδότηση της Συρίας, εβδομάδα-εβδομάδα έως τον Ιούνιο του 2013, δείχνοντας την υποστήριξή τους στις πολιορκημένες πόλεις και κωμοπόλεις;

Θυμάστε πόση ενθάρρυνση έδιναν για πραγματική εθνική ενότητα εν μέσω αυξανόμενης υποκίνησης και καπήλευσης του τρόμου;

Πιθανότατα δεν έχει σημασία τώρα, αλλά αξίζει να τους θυμόμαστε και να τους τιμούμε.

Ήταν όμορφοι και ήταν νέοι και είχαν καρδιές τόσο μεγάλες όσο η Συρία.

Ήταν πεισματάρηδες, απρόβλεπτοι και ελαφρώς απερίσκεπτοι. Και ήταν εξωφρενικά θαρραλέοι – πολύ θαρραλέοι.

Τώρα πολλοί από αυτούς έχουν χαθεί νωρίς, χωρίς αποχαιρετισμούς. Χάθηκαν τώρα, αλλά οι φωνές τους παραμένουν και μαζί με αυτές, παράλληλα, η μόνιμη ενοχή μας.

Στις 30 Δεκεμβρίου 2013, εννέα μέλη της Συριακής Επαναστατικής Νεολαίας συνελήφθησαν από δυνάμεις ασφαλείας της Συρίας: δύο άντρες απήχθησαν από το κολέγιο το απόγευμα και επτά από ένα σπίτι στο Ρουκντεντίν σε νυκτερινή επιδρομή.

Έξι από αυτούς σκοτώθηκαν από βασανιστήρια σε φυλακές του συριακού καθεστώτος, ένας προς έναν, όνειρο προς όνειρο: Roudin Ajek, Fayez al-Ayoubi, τα αδέρφια Muaz και Qusai Burhan, Amer Zaza και Imad Ghanam.

Τον Δεκέμβριο του 2014, οι θάνατοι του Amer και του Imad υπό βασανιστήρια επιβεβαιώθηκαν τελικά, μήνες μετά τον πραγματικό τους θάνατο, από ένα ψυχρό, αδίστακτα αδιάφορο τηλεφώνημα από τις δυνάμεις ασφαλείας στα μέλη της οικογένειάς τους: «Ο αδελφός σου είναι νεκρός. Ελάτε να λάβετε την ταυτότητά του και τα υπάρχοντά του”.

Οι Σύριοι καλούνται επανειλημμένα να παράσχουν τεκμηριωμένες αποδείξεις για να επιβεβαιώσουν ισχυρισμούς περί σφαγών από το συριακό καθεστώς. Αλλά πώς μπορούν οι γονείς, οι συγγενείς και οι φίλοι των νεκρών από βασανιστήρια να παρουσιάσουν τέτοιες αποδείξεις, όταν το μόνο που τους δίνεται είναι ένα υγρό κομμάτι χαρτί και το τελευταίο φουλάρι που φορούσαν οι αγαπημένοι τους κατά τη σύλληψή τους; Πώς μπορούν να ικανοποιήσουν την ουδέτερη, επαγγελματική εμμονή με την ακρίβεια και την επαλήθευση, όταν δεν έχουν καμιά ένδειξη για το πού έχουν θαφτεί οι αγαπημένοι τους, εάν έχουν καν ταφεί, πώς βασανίστηκαν και μάλιστα γιατί συνελήφθησαν αρχικά;

Ο Imad Ghanam δεν είχε κλείσει ακόμα τα 26, όταν σκοτώθηκε από βασανιστήρια. Ιδρυτικό μέλος της Συριακής Επαναστατικής Νεολαίας, μιας άοπλης συλλόγου αριστερών στη Δαμασκό, ο Imad συνελήφθη για πρώτη φορά μαζί με δύο άλλα μέλη της Συριακής Επαναστατικής Νεολαίας τον Νοέμβριο του 2012. Επέζησαν και απελευθερώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2013.

Μήνες αργότερα, στις 31 Μαΐου 2013, οι Παλαιστίνιοι σημάδεψαν την Παγκόσμια Ημέρα Αλληλεγγύης με τον Συριακό λαό κάνοντας μια μικρή διαδήλωση στην κατεχόμενη Πύλη της Δαμασκού στην Ιερουσαλήμ. Ο Imad μου ζήτησε να φέρω ένα πανό για τη Συριακή Επαναστατική Νεολαία κατά τη διάρκεια αυτής της διαμαρτυρίας. “Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να εκπληρώσουμε το όνειρό μας να επισκεφτούμε την Ιερουσαλήμ, έστω και μόνο μέσω ενός πανό.”

Η ευγλωττία του και η πολιτική του ωριμότητα ήταν εντυπωσιακές και η αφοσίωσή του στο Παλαιστινιακό ζήτημα ήταν αξιοσημείωτη. “Ο παλαιστινιακός αγώνας ενέπνευσε την επανάστασή μας”, πρόσθεσε, “και η Παλαιστίνη είναι παρούσα στις διαμαρτυρίες μας όχι μόνο μέσω σημαιών, πλακάτ και συνθημάτων, αλλά και μέσω των Παλαιστινίων προσφύγων που διαδηλώνουν μαζί μας συνεχώς”.

Ο Imad είχε μετακομίσει στην Αίγυπτο μετά την απελευθέρωσή του. Έμεινε εκεί για σύντομο χρονικό διάστημα, πριν αποφασίσει να επιστρέψει στη Συρία. Ήταν επικίνδυνο, αλλά ο νεαρός άνδρας ήταν πολύ προσκολλημένος στη Συρία και στην εξέγερση και επέλεξε αυτά αντί για την ασφάλεια της εξορίας.

Δεν μπόρεσα να έρθω σε επαφή με το Imad και πάλι μετά την επιστροφή του στη Συρία. Δεν μπόρεσα ποτέ να του πω πόσο μου έλειπε ή να τον ρωτήσω πώς περνούσε.

Όταν έχεις φίλους που ζουν κάτω από την επικείμενη απειλή της σύλληψης, της εξαναγκαστικής εξαφάνισης ή του βομβαρδισμού, φρόντισε να τους θυμίζεις συνεχώς πόσα πολλά σημαίνουν για σένα. Μην αναβάλεις ένα τηλεφώνημα ή ένα μήνυμα μέχρι αύριο, γιατί το αύριο μπορεί να μην έρθει ποτέ. Απόλαυσε τις συνομιλίες σου μαζί τους, κράτησε τις αναμνήσεις μαζί τους, απόλαυσε τα χαμόγελά τους, θυμήσου τα πρώτα τους λόγια και το τελευταίο τραγούδι που μοιραστήκατε μαζί. Μην περιμένεις απλώς ότι θα απαντήσουν την επόμενη φορά που θα γράψεις ή θα πάρεις τηλέφωνο. Και μην θεωρείς δεδομένη την παρουσία τους.

Ένας άλλος φίλος, του οποίου την παρουσία θεωρούσαμε ως δεδομένη, είναι ο Jihad Asa'ad Muhammad. Ίσως επειδή ήταν ειλικρινής και παραγωγικός. Ίσως επειδή τα συγγράμματά του άρθρωναν όλα αυτά που δεν καταφέρναμε να πούμε ή ίσως επειδή πιστεύαμε ότι ήταν πολύ ισχυρός για να λείψει. Πέρασαν όμως τρία χρόνια, τέσσερις μήνες και επτά ημέρες από τη σύλληψή του. Ο άνθρωπος που απεικόνιζε δυναμικά τον ηρωικό αγώνα των μητέρων των εξαφανισθέντων στη Συρία, τώρα κι αυτός έχει εξαφανιστεί βίαια.

Όταν έχεις φίλους που εξαφανίζονται, πρώτα μετράς τις ημέρες από την τελευταία φορά που κάποιος είχε νέα τους. Οι μέρες μετά μετατρέπονται σε μήνες. Τώρα, μετράμε τα χρόνια. Αυτά τα χρόνια φλερτάρουν με την εξαϋλωμένη ελπίδα μας και δοκιμάζουν την εύθραυστη αποφασιστικότητά μας, ωστόσο, προσκολλώμαστε στην αδιαπέραστη πίστη των μητέρων. Η καρδιά του Umm Jihad της λέει ότι θα επιστρέψει σύντομα και πρέπει πάντα να εμπιστεύεστε την καρδιά της μητέρας. Κάπως.

Αλλά όταν απελευθερωθεί ο Jihad, πώς θα τον κοιτάξουμε κατάματα και θα παραδεχτούμε ότι η επανάσταση έχει ηττηθεί; Ότι οι Σύριοι έχουν παγιδευτεί ανάμεσα σε έναν ενθαρρυμένο δικτάτορα και μια λιτανεία πολέμαρχων που αγωνίζονται για εξουσία και έλεγχο και επωφελούνται από τα δεινά των ανθρώπων; Ότι τα αιτήματά μας έχουν περιοριστεί απλώς στο να ζητάμε από εμπειρογνώμονες, αναλυτές και πολεμικούς τουρίστες να το βουλώσουν για μια στιγμή, ώστε να θρηνήσουμε σιωπηλά και να μετρήσουμε τους νεκρούς μας ειρηνικά;

Όταν απελευθερωθεί ο Jihad και μας ρωτήσει για τη Χομς, το Χαλέπι, το Καλαμούν, τη Μλιέχα, τη Χαράστα, το Ζαμπαντάνι, την Ντούμα και το Γιαρμούκ, τι θα πρέπει να πούμε;

Και όταν μας ρωτάει για τους φίλους του που γνωρίζουμε ότι έχουν σκοτωθεί από βασανιστήρια ή για την οικογένειά του που έχει διασκορπιστεί και διασχισθεί, απλά του δείχνουμε τα συντρίμμια ή τον τάφο του πατέρα του και παραμένουμε σιωπηλοί; Ή απλώς του ζητάμε να τραγουδήσει; Για τους πεσόντες και για εκείνους που ξεγελούν το θάνατο, για τα θρυμματισμένα όνειρα, τη Συρία που ίσως να υπήρχε και για τους ονειροπόλους που δεν θα ξεχαστούν ποτέ;

“Στους σκοτεινούς καιρούς                                                                                                                                Θα υπάρχουν και τότε τραγούδια;
Ναι, θα υπάρχουν και τραγούδια                                                                                                                       για τους μαύρους καιρούς”.