- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Πώς ο Αλεξέι Ναβάλνι εγκατέλειψε τον ρωσικό εθνικισμό

Κατηγορίες: Ανατολική - Κεντρική Ευρώπη, Γεωργία, Ουκρανία, Ρωσία, Διαδηλώσεις, Εθνότητα & φυλή, Εκλογές, Ιστορία, Μέσα των πολιτών, Μετανάστευση, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική, RuNet Echo, Ενάντια στον Πούτιν: Μια πληθώρα φωνών
[1]

Φωτογραφία: Αλεξέι Ναβάλνι / Instagram

Το Φεβρουάριο του 2011, περίπου 9 μήνες πριν ο Αλεξέι Ναβάλνι γίνει διεθνώς διάσημος ως ένας από τους ηγέτες της ρωσικής αντιπολίτευσης κατά του Πούτιν, ο Guardian δημοσίευσε ένα κείμενο γι’ αυτόν με τίτλο “Ο επικεφαλής πληροφοριοδότης της Ρωσίας θέλει να φυλακίσει τους διεφθαρμένους [2]“. Το άρθρο φιλοξενούσε φωτογραφία του Ναβάλνι με ένα κάπως άκομψο πουλόβερ γιλέκο.

Την επόμενη μέρα, ο Ναβάλνι αστειεύτηκε [3] στο ιστολόγιό του στο LiveJournal: “Δεν ξέρω γιατί όλοι αυτοί οι ανόητοι ξένοι αρέσκονται στο να χρησιμοποιούν αυτές τις φωτογραφίες. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι σε κάθε άρθρο ξένων ΜΜΕ σχετικά με μένα, πρέπει να αναφερθεί πολύ προσεκτικά ότι «οι απόψεις αυτού του ανθρώπου είναι, γενικά, λίγο παρόμοιες με τις απόψεις των εθνικιστών». Στο μυαλό των Ευρωπαίων και των Αμερικανών, το πουλόβερ γιλέκο είναι το σύμβολο ενός παράξενου “σπασίκλα” με τέσσερα μάτια. Ίσως ένας «εθνικιστής-σπασίκλας» να είναι λιγότερο τρομακτικός”.

Φτάνοντας στην επιτυχία

Έξι και περισσότερα χρόνια αργότερα, ο Ναβάλνι έχει προχωρήσει πολύ. Πριν από το τέλος του 2011, ηγείτο σε τεράστια πλήθη διαδηλωτών κατά των αποτελεσμάτων των κοινοβουλευτικών εκλογών. Το 2013, αμφισβήτησε το δήμαρχο της Μόσχας και σχεδόν ανάγκασε τη διεξαγωγή επαναληπτικής ψηφοφορίας. Σε πολλές περιπτώσεις τώρα, τα ρωσικά δικαστήρια έχουν καταδικάσει τον Ναβάλνι για σοβαρά εγκλήματα, με αποτέλεσμα αναστολές ποινών και καταδίκη για κακούργημα, που τεχνικά τον εμποδίζει να βάλει υποψηφιότητα για την προεδρία τον επόμενο Μάρτιο. Ακόμα κι έτσι, ο Ναβάλνι πάει για πρόεδρος, αν και είναι απίθανο να του επιτραπεί η συμμετοχή στα ψηφοδέλτια.

Ο άνδρας που ξεκίνησε ως «εθνικιστής-σπασίκλας» με λογαριασμό στο LiveJournal είναι πλέον μια διεθνής πολιτική φυσιογνωμία, που περιγράφεται συχνά ως «ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης», με μια αυξανόμενη ποικιλία διαδικτυακών media και εγχειρημάτων κοινωνίας των πολιτών υπό τη διαχείρισή του. Στα μέσα Απριλίου, η ομάδα του Ναβάλνι ανέφερε ότι περισσότεροι από 77.000 άνθρωποι είχαν εγγραφεί ως εθελοντές στην προεκλογική εκστρατεία του, σχεδόν 320.000 άνθρωποι είχαν εγκρίνει το δικαίωμά του να εμφανιστεί στα ψηφοδέλτια την επόμενη χρονιά και είχε δεχθεί δωρεές πάνω από 690.000 δολάρια.

Η προεκλογική εκστρατεία του Αλεξέι Ναβάλνι έχει αποκομίσει εκρηκτική επιτυχία από τότε που αποφάσισε να τα βάλει με  τον πρωθυπουργό Ντμίτρι Μεντβέντεφ.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο ανεξάρτητος τηλεοπτικός σταθμός Dozhd ανέφερε ότι αξιωματούχοι εγχώριας πολιτικής στη διακυβέρνηση Πούτιν σχεδίαζαν μια εκστρατεία λασπολογίας κατά του Ναβάλνι [6], που προφανώς σχεδιάστηκε για να τον παρουσιάσει ως φασίστα. Την επόμενη μέρα εμφανίστηκε στο YouTube ένα κομψό viral βίντεο – το οποίο κατασκευάστηκε με το ίδιο στυλ και με την ίδια υψηλή παραγωγική αξία με τα προηγούμενα viral φιλο-κρεμλινικά βίντεο – συγκρίνοντας τον Ναβάλνι με τον Αδόλφο Χίτλερ.

Μετά από λιγότερο από μία εβδομάδα, το YouTube αφαίρεσε το βίντεο λόγω παραβιάσεων πνευματικών δικαιωμάτων, αλλά εξακολουθούν να κυκλοφορούν διπλότυπα και το αρχικό κλιπ προσέλκυσε περισσότερες από 2 εκατομμύρια προβολές πριν αφαιρεθεί.

Οι άνθρωποι πίσω από το βίντεο προφανώς ελπίζουν να αποθαρρύνουν τη στήριξη του Ναβάλνι, υπερβάλλοντας για τις εθνικιστικές του απόψεις και υπενθυμίζοντας στο κοινό έναν νεαρότερο άνθρωπο, που εκμεταλλεύτηκε τον εθνικισμό για να καταστεί ο ίδιος διάσημος.

Η εκμετάλλευση όμως του εθνικισμού του Αλεξέι Ναβάλνι κάνει και κάτι άλλο: υπενθυμίζει στους Ρώσους εθνικιστές ότι εγκατέλειψε πολλές απόψεις και μεγάλο μέρος της ρητορικής που τους ένωνε.

Και τι σημασία έχει αν αυτοί οι άνθρωποι είναι αναστατωμένοι;

Οι δυο Ναβάλνι

Οι Ρώσοι εθνικιστές είναι διαβόητοι για την εξωραϊσμό του δικού τους πολιτικού βάρους. Το 2008, ο ίδιος ο Ναβάλνι ισχυρίστηκε ότι το 40% όλων των Ρώσων είναι “φυσικά διατεθειμένοι προς τον εθνικισμό”. Τρία χρόνια αργότερα, ο Alexander Belov (ένας εξέχων εθνικιστής που εκτίει ποινή φυλάκισης 7,5 ετών για πολλαπλά αδικήματα) δήλωσε ότι το 70% των Ρώσων είναι εθνικιστές, αλλά “στερούνται πολιτικής εκπροσώπησης”.

Εξετάζοντας την πολιτική των εκλογών στη Ρωσία, είναι δύσκολο να δικαιολογήσουμε αυτούς τους αριθμούς. Και όμως είναι αναμφισβήτητο ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ρώσων, συμπεριλαμβανομένων πολλών Ρώσων εθνικιστών, αγκάλιασε την προσάρτηση της Κριμαίας. Στην πραγματικότητα, πολλοί πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν σήμερα ότι η αποκαλούμενη “Συναίνεση της Κριμαίας” διατηρεί την τεράστια δημοτικότητα του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Πριν από μια δεκαετία, ο Ναβάλνι ήταν υπερβολικά εθνικιστής για να κερδίσει τη φιλελεύθερη διανόηση, αλλά τώρα κινδυνεύει να χάσει την υποστήριξη ανάμεσα στους παλιούς συντρόφους και τον γενικό πληθυσμό, επειδή δεν είναι αρκετά εθνικιστής.

Αυτή ήταν, εν πάση περιπτώσει, η προειδοποίηση του Alexandr Khramov σε ένα κείμενο [7] που δημοσιεύθηκε την περασμένη Παρασκευή στη νέα εθνικιστική ιστοσελίδα «Ρωσική Ευρωπαϊκή». Πρώην συντονιστής του εθνικιστικού κινήματος «Ρωσική Κοινωνία των Πολιτών», ο Khramov χωρίζει την πολιτική ιστορία του Ναβάλνι σε δύο στάδια: του “υγιούς Ναβάλνι” και του “καπνιστή Ναβάλνι”.

Έχοντας δηλώσει ανοιχτά Ρώσος εθνικιστής, ο Khramov δήλωσε ότι οι καλές παλιές μέρες του Αλεξέι Ναβάλνι διήρκεσαν μέχρι τον Μάρτιο του 2014. Ο Ναβάλνι συμμετείχε στην ετήσια “Ρωσική Πορεία”, όπου σκίνχεντ και μασκοφόροι νεαροί φώναζαν συνθήματα όπως η “Ρωσία για τους Ρώσους!” και “Αρκετά ταΐζουμε τον [Βόρειο] Καύκασο! και “Ρωσία χωρίς Πούτιν!”.

Ο Ναβάλνι μιλά στη Ρωσική Πορεία του 2011. / YouTube

Το 2007, βοήθησε να ξεκινήσει το εθνικιστικό κίνημα “NAROD”, το οποίο συγχώνευσε τη φιλελεύθερη πολιτική με εθνικιστικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένης της έκκλησης για ελεύθερες εκλογές, τον τερματισμό των κρατικών μονοπωλίων στα μέσα ενημέρωσης και την αναγνώριση από την Ρωσία της κυριαρχίας σε Υπερδνειστερία, Αμπχαζία και Νότια Οσετία. Ένα χρόνο αργότερα, όταν ξέσπασε ο πόλεμος με τη Γεωργία, ο Nαβάλνι υιοθέτησε και πάλι τη ρωσική αναγνώριση για την ανεξαρτησία της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας, αστειευόμενος ότι ο πρόεδρος Σαακασβίλι επέδειξε μια χιτλερικά ομοιάζουσα επιθυμία για εδαφική επέκταση σε ξένα χώματα.

Ο Ναβάλνι πρωταγωνιστεί το Σεπτέμβριο του 2007 στο βίντεο “NAROD” υποστηρίζοντας οπλοκατοχή ενάντια στον “homosapiens bezpredelius.”  / YouTube

Ο Khramov θαυμάζει τον τρόπο με τον οποίο ο Ναβάλνι παρέμεινε πιστός στους εθνικιστές συμμάχους του στις πρώτες μέρες του κινήματος Μπολοτνάγια τον Δεκέμβριο του 2011, όταν ο Ναβάλνι επέμεινε να έχουν πρόσβαση στο μικρόφωνο σε μεγάλες διαμαρτυρίες.

Σύμφωνα με τον Khramov, αφού ο Ναβάλνι δεν παρουσιάστηκε σε ανάλογες διοργανώσεις για δύο συνεχόμενα χρόνια, ο “καπνιστής  Ναβάλνι” ανέλαβε τον Μάρτιο του 2014, όταν προσπάθησε να τοποθετηθεί για την Κριμαία. Στις 12 Μαρτίου 2014, ο Nαβάλνι δημοσίευσε μια ανάρτηση [8], που υποτίθεται θα αποσαφήνιζε τις απόψεις του σχετικά με την προσάρτηση. Σε αυτό το κείμενο, ο Nαβάλνι ισχυρίστηκε ότι η υποστήριξη της Μόσχας για το δημοψήφισμα της Κριμαίας να εγκαταλείψει την Ουκρανία για τη Ρωσία διακινδύνευσε μια παρόμοια αποσχιστική ψηφοφορία στην Τσετσενία,  μια παράξενη ανησυχία, δεδομένης της προηγούμενης στήριξης του Ναβάλνι για την πλήρη εγκατάλειψη της Τσετσενίας.

“Ήθελα να αρπάξω τον Ναβάλνι από το μανίκι και να ρωτήσω “Αλεξέι, τι λες; “Τι σχέση έχει με το οτιδήποτε η Τσετσενία; Υπάρχουν 1,2 εκατομμύρια Ρώσοι στην Κριμαία (63% του πληθυσμού) και 24.000 [Ρώσοι] στην Τσετσενία (2% του πληθυσμού)”, έγραψε ο Khramov .

Mainstream έλλειψη νοήματος

Η θέση του Ναβάλνι για την Κριμαία δεν έχει νόημα για τους Ρώσους, όπως ο Khramov, που το θεωρούν ως ένα φτηνό πολιτικό κόλπο για να αρνηθεί τα εύσημα στον Πούτιν για “το ένα πράγμα που έκανε σωστό”.

“Η ιστορία με την Κριμαία, όπου ο Πούτιν ενήργησε σαν Ρώσος εθνικιστής για πρώτη και μοναδική φορά στην 15χρονη διακυβέρνησή του, έριξε το Ναβάλνι σε βαθιά σύγχυση. Δεν ήξερε πώς να δράσει. Να υποστηρίξει την επαναπορρόφηση της Κριμαίας; Αλλά τότε θα σε θεωρούσαν υποστηρικτή του Πούτιν. Να αντιταχθεί; Τότε πες αντίο στην πατριωτική σου εικόνα”, έγραψε ο Khramov, παραπονούμενος ότι ο Ναβάλνι έσπασε τελικά τις εθνικιστικές, λαϊκιστικές του ρίζες για να κερδίσει την εύνοια φιλελεύθερων και αλλοδαπών.

Οι προσπάθειες κατευνασμού του Ναβάλνι, λέει ο Κhramov, σημαίνουν ότι μιλάει τώρα με τους ίδιους “άχρηστους”, “άθικτους ισχυρισμούς” που προτιμούνται από τους “γραφειοκράτες του Πούτιν”.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξη [9], ο Ναβάλνι είπε ακόμη: “Το ζήτημα του Καυκάσου δεν είναι διαφορετικό για μένα από το Ρωσικό – όλα είναι πολύ χειρότερα εκεί. Οι μισθοί είναι ακόμη χαμηλότεροι εκεί και υπάρχει ακόμα περισσότερη διαφθορά”.

Για τους Ρώσους εθνικιστές, αυτό το σχόλιο είναι απολύτως γελοίο. “Στην επικράτεια της Ρωσίας, υπάρχουν και εκεί χαμηλοί μισθοί, αλλά έχετε ακούσει ποτέ για οδηγούς τρακτέρ ή γαλακτοπαραγωγούς από ρωσικές ερημιές να φυτεύουν νάρκες ή να τρέχουν να συμμετάσχουν στον τζιχαντιστικό τουρισμό της Μέσης Ανατολής”, λέει ο Khramov .

Δέκα χρόνια μετά

Πριν από μια δεκαετία αυτό το Δεκέμβριο, ο Ναβάλνι έδωσε μια ομιλία στο φιλελεύθερο πολιτικό κόμμα Yabloko, όπου παρουσίασε ως ασθενέστερους τους κινδύνους του «DPNI», εθνικιστικού κινήματος που αργότερα απαγορεύτηκε λόγω εξτρεμισμού, και ισχυρίστηκε ότι το μανιφέστο του κινήματος NAROD ήταν απολύτως συμβατό με την κομματική πλατφόρμα του Yabloko. Γνωρίζοντας ότι επρόκειτο να τον πετάξουν έξω, ο Nαβάλνι ολοκλήρωσε τις παρατηρήσεις του φωνάζοντας “Δόξα στη Ρωσία!” – ένα μάλλον μαχητικό σύνθημα τότε.

Ο Ναβάλνι κατηγόρησε για την εκδίωξή του τους παλαιότερους πολιτικούς του κόμματος, οι οποίοι δεν εκτίμησαν την κριτική του κατά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2007, όταν το Yabloko έχασε όλες τις έδρες του στην Κρατική Δούμα.

Δέκα χρόνια αργότερα, η φιλελεύθερη αντιπολίτευση της Ρωσίας δεν έχει καμιά αντιπροσώπευση στο κοινοβούλιο και οι παλιοί θεματοφύλακες, οι άνθρωποι που έδιωξαν με τις κλωτσιές τον Ναβάλνι, δεν μπορούν ούτε να ανοίξουν δίοδο για τους ίδιους.

Ένας άνθρωπος-πολυμηχανή, που μας έδειξε τον περασμένο μήνα ότι μπορεί να κινητοποιήσει σχεδόν μόνος του χιλιάδες διαδηλωτές σε εθνικό επίπεδο, ο Αλεξέι Ναβάλνι είναι τώρα μεγαλύτερος από τους πρώην συμμάχους του στο Yabloko. Είναι μεγαλύτερος από όλους τους παλιούς αντιπάλους του.

Αλλά σε μια μετα-κριμαϊκή Ρωσία, ο Ναβάλνι μπορεί να έχει παραιτηθεί από το λαϊκιστικό του πλεονέκτημα έναντι του Πούτιν κατά τη διαδικασία μετατροπής του στο “αγαπημένο παιδί” της αντιπολίτευσης της Ρωσίας.