Ενδοοικογενειακή βία. Φωτογραφία από Wikimedia commons [1].
Tο ακόλουθο κείμενο αποτελεί δημοσίευση συνεργάτη [2] από το EurasiaNet.org [3] και την Nurjamal Djanibekova [4]. Αναδημοσιεύεται με άδεια.
Το Κιργιστάν έχει υιοθετήσει, σε μια απόφαση ορόσημο, νομοθεσία που αποσκοπεί στην παροχή μεγαλύτερης προστασίας για τα θύματα οικιακής κακοποίησης.
Το Κιργιστάν έχει ήδη θεσπίσει νόμους που ποινικοποιούν τη βία στο σπίτι, αλλά η νομοθεσία που ενέκρινε ο Πρόεδρος Αλμαζμπέκ Αταμπάγιεφ στις 28 Απριλίου αποτελεί μια σημαντική και σημαντική αναθεώρηση.
Μια νέα διάταξη θα απαιτεί από την αστυνομία να ανταποκρίνεται σε κάθε αναφερόμενη περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας. Αυτό σημαίνει ότι κάθε πολίτης μπορεί να υποβάλει καταγγελίες, ακόμη και αν είναι μάρτυρες που δεν είναι άμεσα εμπλεκόμενοι στο βίαιο περιστατικό.
Σύμφωνα με τον προηγούμενο νόμο, η αστυνομία δεν μπορούσε να ξεκινήσει έρευνα και να ασκήσει ποινική δίωξη, έως ότου το θύμα καταθέσει μήνυση. Πολλά θύματα βίαιων συζύγων φοβούνται ευλόγως να επιδιώξουν τη δράση της αστυνομίας υπό το φόβο περισσότερης κακομεταχείρισης. Ακόμη και στις περιπτώσεις που καταγράφηκαν σε κάμερα πράξεις κακοποίησης, η αστυνομία αρνήθηκε κατά κανόνα να αναλάβει δράση.
“Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αστυνομικοί είναι συχνότερα άνδρες, τα θύματα της βίας δεν υποβάλλουν μήνυση και, όταν το κάνουν, την αποσύρουν συχνά την επόμενη μέρα”, δήλωσε στο EurasiaNet.org [5] η Zulfiya Kochorbayeva, εμπειρογνώμονας σε θέματα φύλου που συμμετείχε στην εκπόνηση της νομοθεσίας.
Σύμφωνα με την Kochorbayeva, είναι ιδιαίτερα σημαντικό κάθε γυναίκα που έχει υποστεί οικιακή κακοποίηση να λαμβάνει αστυνομική προστασία. Το παρόν έγγραφο θα εξασφαλίσει προστασία για το θύμα της αναφερόμενης βίας και θα βοηθήσει στην αποφυγή εκφοβιστικών αντιποίνων από τον δράστη ή συγγενείς του για τουλάχιστον τρεις ημέρες. Σε περίπτωση που το θύμα αισθάνεται ότι κινδυνεύει μετά την παρέλευση της τριήμερης περιόδου, μπορεί να ενημερώσει την αστυνομία και να παραταθεί η εντολή σε ένα μήνα.
“Μέχρι τώρα, προκειμένου να πάρουν μια εντολή προστασίας, οι γυναίκες έπρεπε να αποδείξουν στο δικαστήριο ότι είχε συμβεί ενδοοικογενειακή βία. Έχουμε απλοποιήσει τη διαδικασία όσο το δυνατόν περισσότερο και βγάλαμε το βάρος από το θύμα. Έτσι, οι συγγενείς του συζύγου δεν μπορούν να πιέσουν το θύμα να αποσύρει την καταγγελία του. Θα γνωρίζουν ότι έτσι είναι ο νόμος”, δήλωσε η Kochorbayeva.
Η Kochorbayeva δήλωσε ότι η εντολή προστασίας θα εκδίδεται στους αστυνομικούς αμέσως μετά την καταγγελία κάποιου και ότι η χρονική περίοδος μεταξύ της αρχικής έκθεσης και των δικαστικών ακροάσεων θα παραμείνει όσο το δυνατόν συντομότερη.
Ο νέος νόμος θα προστατεύσει επίσης τους συγγενείς των θυμάτων με ειδική ποινικοποίηση κάθε προσπάθειας εκφοβισμού τους.
Τα ανήλικα τέκνα που υποφέρουν από κακομεταχείριση στο σπίτι θα δικαιούνται πλέον πιο γρήγορη παραπομπή σε ειδικούς για την προστασία των παιδιών. Και αν οι γιατροί, για παράδειγμα, ανιχνεύσουν τεκμήρια σωματικής κακομεταχείρισης, ενώ κάνουν ιατρικές εξετάσεις στα σχολεία, υποχρεώνονται τώρα να αναφέρουν αμέσως τις υποψίες τους. Προηγουμένως, τέτοιες παραπομπές θα έπρεπε να υπόκεινται στην έγκριση των γονέων, κάτι που ήταν μια παράλογη ρύθμιση, αφού κανένας γονέας δεν ήταν πιθανό να καταγγείλει τον εαυτό του στις Αρχές.
Η νομοθεσία ενσωματώνει ακόμη και την έννοια της «οικονομικής βίας», όπου ο καταχραστής εκμεταλλεύεται τον κυρίαρχο ρόλο του σε μια συζυγική διευθέτηση για να στερήσει στον σύντροφό του την εξεύρεση εργασίας και να τον αναγκάζει να παραμείνει σπίτι ενάντια στη θέλησή του.
Οι γονείς που αναγκάζουν τα παιδιά τους να επαιτούν ή να χάνουν μαθήματα στο σχολείο για οποιονδήποτε λόγο θα είναι επίσης υπόλογοι στη νομοθεσία αυτή. Σύμφωνα με έρευνα της UNICEF, μεταξύ 2.000 παιδιών που ερωτήθηκαν, περίπου το 70% δήλωσαν ότι σε κάποιο στάδιο έχουν πέσει θύματα κακομεταχείρισης ή παραμέλησης από τους γονείς τους.
Το πρόβλημα της βίας στην οικογένεια βρίσκεται βαθιά ριζωμένο στο Κιργιζιστάν. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, μια στις τέσσερις γυναίκες που έχει παντρευτεί κάποια στιγμή έχει υποστεί βίαιη κακοποίηση. Σε ποσοστό 98% των περιπτώσεων, η βία απορρέει από σύζυγο ή πρώην σύζυγο.
Αυτή η αναθεώρηση του νόμου ήταν πολυαναμενόμενη. Οι ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων πίεζαν για αλλαγές από το 2009, αλλά η πρωτοβουλία παγιδεύτηκε μέσα στο πολιτικό χάος που ακολούθησε κατά τη διάρκεια και μετά την ανατροπή της κυβέρνησης το 2010.
Μόλις το 2016 το κοινοβούλιο επέστρεψε εκ νέου στο ζήτημα και ψήφισε τον αναθεωρημένο νόμο.
Ωστόσο, όπως έχει τεκμηριωμένα καταγράψει [6] το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το πρόβλημα με τους νόμους και η έλλειψη εφαρμογής τους παραδοσιακά έχουν επιδεινωθεί από την κοινωνική αδιαφορία και την έλλειψη πόρων [7] για τα θύματα σωματικής, σεξουαλικής ή συναισθηματικής κακοποίησης.
Το 2003, μετά από μια διαρκή εκστρατεία συγκέντρωσης υπογραφών, το Κιργιζιστάν ενέκρινε νόμο κατά της βίας στην οικογένεια. Σύμφωνα με μια εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών, η νομοθεσία σημείωσε σημαντική βελτίωση στην προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των γυναικών. Έδωσε τη δυνατότητα στα θύματα να υποβάλλουν καταγγελίες, να ζητούν εντολές προστασίας έως και δεκαπενθήμερες και να απευθύνονται σε τοπικά δικαστήρια γερουσίας.
Ωστόσο, τα εμπόδια στον τρόπο με τον οποίο υποβαλλόταν μια καταγγελία, τα οποία οι ακτιβιστές τώρα ελπίζουν ότι έχουν καταργηθεί σε μεγάλο βαθμό, κατέστησαν τη νομοθεσία αναποτελεσματική.