Ο Hekmatyar στην Λαγκμάν [1]. Φωτογραφία που κοινοποιήθηκε [2] στο Facebook από το γιο του Hakmatyar, Habiburrahman Hekmatyar.
Μετά από σχεδόν 20 χρόνια εξορίας, ο διεθνούς φήμης μαχητής Gulbuddin Hekmatyar έκανε στις 29 Απριλίου μια δημόσια επανεμφάνιση στο Αφγανιστάν στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, την οποία η φατρία του, Hezb-e Islami, υπέγραψε με την κυβέρνηση του Αφγανιστάν πέρυσι.
Μιλώντας δημοσίως για πρώτη φορά μετά την επιστροφή του στη χώρα, ο Hekmatyar κάλεσε τους απείθαρχους Ταλιμπάν να συμμετάσχουν σε ένα «καραβάνι ειρήνης», παραδίδοντας τα όπλα τους και συμμετέχοντας στην ειρηνευτική διαδικασία. Μιλούσε μπροστά σε συγγενείς, οπαδούς και πολιτικούς στην επαρχία Λαγκμάν, ανατολικά της πρωτεύουσας Καμπούλ.
Η αμφιλεγόμενη συμφωνία που επέτρεψε στον Hekmatyar να επιστρέψει έχει επίσης οδηγήσει στην αφαίρεση του ονόματός του από τον κατάλογο κυρώσεων του ΟΗΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στήριξε τη συμφωνία, προσφέροντας εκατομμύρια δολάρια [3] για την εφαρμογή της συμφωνίας με τον πρώην πολέμαρχο και την ομάδα του.
Hekmatyar says he will forget the past but the families of the 66 thousands Kabul victims will not. #Hekmatyar [4] #Afghanistan [5] pic.twitter.com/osmIRylTSg [6]
— Basir Ahang (@basirahang) April 29, 2017 [7]
Ο Hekmatyar λέει ότι θα ξεχάσει το παρελθόν, αλλά οι οικογένειες των 66 χιλιάδων θυμάτων της Καμπούλ δεν θα ξεχάσουν τίποτα.
Η ειρηνευτική συμφωνία ετοιμάζεται εδώ και πολύ καιρό, με συνομιλίες που ξεκινούν υπό τη διακυβέρνηση του πρώην προέδρου Χαμίντ Καρζάι, του οποίου η φιλία με τον επαναστάτη Hekmatyar χρονολογείται από τη δεκαετία του '90, όταν ο Καρζάι υπηρέτησε ως υφυπουργός Εξωτερικών στην μεταβατική κυβέρνηση του Αφγανιστάν.
Όμως, για πολλούς, ο Hekmatyar αποτελεί την επιτομή του χειρότερου δείγματος πολέμαρχων του Αφγανιστάν. Έχει κερδίσει το προσωνύμιο “χασάπης της Καμπούλ” για τον βομβαρδισμό αμάχων στην πρωτεύουσα κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, που τελικά έφερε τους Ταλιμπάν στην εξουσία το 1996.
#Kabul [8] will never forget and forgive what this bloodthirsty criminal and terrorist did to it! #Hekmatyar [4] #Afghanistan [5] pic.twitter.com/eoW32omtRc
— Ali Maisam Nazary (@alinazary) April 26, 2017 [9]
Η Καμπούλ δεν θα ξεχάσει και δε θα συγχωρέσει ποτέ τι της έκανε αυτός ο αιμοδιψής εγκληματίας και τρομοκράτης!
Ο Hekmatyar δεν ήταν τίποτα περισσότερο παρά ένας αποστάτης. Έφυγε από την Καμπούλ, όταν ανέλαβαν οι αντίπαλοί του Ταλιμπάν, αλλά μετά την εισβολή στην χώρα, που υποστήριξαν οι ΗΠΑ, το 2001, συνεργάστηκε με την ομάδα των Ταλιμπάν και με την Αλ Κάιντα, ισχυριζόμενος ακόμη και ότι βοήθησε τον Οσάμα Μπιν Λάντεν να δραπετεύσει από το Τόρα Μπόρα.
Ενώ το Αφγανικό Συμβούλιο Ειρήνης (HPC) και οι ΗΠΑ και η ΕΕ αποδέχονται ότι η συμφωνία με τον ισχυρό Hekmatyar είναι ένα “βήμα προς την ειρήνη”, άλλοι φοβούνται ότι η επιστροφή του θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας αβέβαιης και επικίνδυνης περιόδου, ακόμα και για τις γυναίκες και τις εθνοτικές μειονότητες.
Το 2013, για παράδειγμα, ο Hekmatyar απείλησε ανοιχτά [10] την κοινότητα της μειονότητας Χαζάρα σε ένα φανατισμένο κλίμα κατά το Ιντ-Αλ-Φιτρ [ΣτΜ: γιορτή για το τέλος του Ραμαζανιού]:
The time will come when the oppressed people of Afghanistan will stand for taking their usurped rights and then the Hazaras will have no safe havens in any corner of the country.
Θα έρθει ο καιρός που ο καταπιεσμένος λαός του Αφγανιστάν θα ξεσηκωθεί και θα διεκδικήσει τα δικαιώματά του, που του τα έχουν σφετεριστεί, και τότε οι Χαζάρα δεν θα έχουν ασφαλές καταφύγιο σε καμία γωνιά της χώρας.
Το Global Voices μίλησε με τον Δρ Akram Gizabi, πρώην δημοσιογράφο του Voice of America, αξιόλογου συγγραφέα και Αφγανού πολιτικού ακτιβιστή σχετικά με τις πιθανές συνέπειες της ειρηνευτικής συμφωνίας και την επιστροφή του Hekmatyar στο πολιτικό σκηνικό.
Global Voices (GV): Σύμφωνα με την κυβέρνηση του Αφγανιστάν, αυτή η ειρηνευτική συμφωνία είναι “η πρώτη επιτυχημένη επιτυχία στις ειρηνευτικές προσπάθειες μεταξύ κυβέρνησης και ανταρτών”. Με ποιο τρόπο θα μπορούσε αυτή η συμφωνία να φέρει ειρήνη στη χώρα;
Akram Gizabi (AG): Κατά τη γνώμη μου, αυτό δεν είναι καθόλου επιτυχία, πρέπει να θεωρήσουμε ότι ο Hezb-e Islami δεν αγωνιζόταν ενεργά με την κυβέρνηση, έτσι μια ειρηνευτική συμφωνία με το κόμμα αυτό δεν θα μείωνε τις μάχες ή το επίπεδο βίας. Αυτό δεν είναι επιτυχία, αλλά αποτυχία. Το Hezb-e Islami ήταν από τις βασικές ομάδες, που συμμετείχαν στον βομβαρδισμό της Καμπούλ (κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου), όπου περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Ολόκληρη η πόλη ισοπεδώθηκε. Το Hezb-e Islami και ο ηγέτης του πρέπει να δικαστούν ενώπιον διεθνούς δικαστηρίου για τα εγκλήματα που διέπραξαν κατά του λαού του Αφγανιστάν.
GV: Πολλά μέλη του Hezb-e Islami είναι ήδη παρόντες στα ανώτατα θεσμικά όργανα της χώρας, ενώ άλλα μέλη μάχονται εναντίον αυτών των θεσμών. Το Hezb-e Islami θα κερδίσει πολύ περισσότερη δύναμη μέσω αυτής της συμφωνίας. Θα μπορούσε η ομάδα να θέσει σε κίνδυνο τα επιτεύγματα του Αφγανιστάν τα τελευταία χρόνια;
AG: Ναι, υπάρχει κίνδυνος, επειδή το Hezb-e Islami δεν πιστεύει στις εκλογές. Έχω ακούσει τους ηγέτες του να λένε πολλές φορές ότι οι εκλογές θα φέρουν τους λάθος ανθρώπους στην εξουσία ή τους ανθρώπους που δεν είναι πραγματικά μουσουλμάνοι στην εξουσία και όλες οι επιτυχίες που έχουν επιτευχθεί όσον αφορά τα δικαιώματα των παιδιών, τα δικαιώματα των γυναικών και τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικά θα κατασταλθούν ή υπονομευτούν. Εκτός αυτού, το Hezb-e Islami δεν πιστεύει στην κοινωνία των πολιτών ή σε πολιτικές δραστηριότητες, επειδή το ίδιο το κόμμα πιστεύει σε ένα δικτατορικό στυλ κυριαρχίας.
GV: Σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές, αυτή η συμφωνία θα αποδυναμώσει τους Ταλιμπάν ή τουλάχιστον θα τους ωθήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τι πιστεύετε για αυτή την ιδέα;
AG: Οι Ταλιμπάν δεν πιστεύουν σε καμία ειρηνευτική συμφωνία με αυτήν την κυβέρνηση, επειδή αυτή τη στιγμή πολλές περιοχές στο Αφγανιστάν βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους ούτως ή άλλως, και ακόμα κι αν θέλουν να μιλήσουν, θέλουν μια καλύτερη συμφωνία από αυτήν που πέτυχε το Hezb-e Islami. Γι’ αυτό δεν συμμετέχουν σε αυτή τη συμφωνία. Εκτός αυτού, οι Ταλιμπάν δεν εργάζονται μόνοι τους. Βρίσκονται κυρίως υπό την επιρροή του Πακιστάν. Εάν το Πακιστάν θεωρήσει ότι οι Ταλιμπάν θα πρέπει να λάβουν μέρος στις διαπραγματεύσεις, θα συμμετάσχουν. Εάν το Πακιστάν δεν τους το επιτρέψει, οι Ταλιμπάν δεν θα μπορούν να το κάνουν αυτό. Αν θυμάστε τις περισσότερες συνομιλίες στο παρελθόν που είχαν διευθετηθεί, το Πακιστάν συμμετείχε σε αυτές. Και αν δεν έχουν το πράσινο φως από το Πακιστάν, δεν θα το κάνουν. Είναι επίσης περίεργο το γεγονός ότι το Hezb-e Islami είναι ένα από τα κόμματα που επηρεάζεται περισσότερο από το Πακιστάν και το γεγονός ότι συμμετέχει σε αυτή τη συμφωνία με την κυβέρνηση εγείρει επίσης ερωτήματα. Αφενός, το Πακιστάν δεν επιτρέπει στους Ταλιμπάν να συμμετάσχουν και, αφετέρου, επιτρέπει στο Hezb-e Islami να συμμετάσχει. Γι’ αυτό, είναι ένα πολύ περίπλοκο παιχνίδι που παίζουν.
GV: Σε μια πρόσφατη συνέντευξη [11] του Al Jazeera, ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Hezb-e Islami Mohammad Amin Karim ισχυρίστηκε ότι “όταν έρθει το Hezb-e Islami, ένας μεγάλος αριθμός Αφγανών θα μας ζητήσει να πιέσουμε τα τηλεοπτικά κανάλια να μην δείχνουν προγράμματα με γυναίκες. Αυτό [θέλει] το 99% των Αφγανών. Ο μικρόκοσμος της Καμπούλ είναι μόνο 1%”. Μπορεί η επιστροφή του Hekmatyar να αντιστρέψει σημαντικά την πρόοδο που σημειώθηκε στα δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν;
AG: Απολύτως, το Hezb-e Islami θα καταστείλει όλα τα δικαιώματα των γυναικών στη χώρα, θα καταστείλει την ελευθερία του Τύπου, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την κοινωνία των πολιτών […] η ελευθερία κινήσεων θα περιοριζόταν, οπότε ναι είναι πισωγύρισμα. Μπορεί να επιστρέφαμε πιθανότατα στην εποχή των Ταλιμπάν, επειδή είναι λίγο-πολύ δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Έχουν κάποιες διαφορές, αλλά στην αρχαϊκή τους σκέψη από την άποψη λειτουργίας της κοινωνίας είναι λίγο πολύ όμοιοι.
GV: Από το 2001 στο Αφγανιστάν υπήρξαν προσπάθειες για τη συνέχιση μιας διαδικασίας μεταβατικής δικαιοσύνης, [12] που επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση παλαιών εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από ένοπλες ομάδες. Το 2006, το Σχέδιο Δράσης για την Ειρήνη, τη Συμφιλίωση και τη Δικαιοσύνη στο Αφγανιστάν ξεκίνησε από τον πρώην πρόεδρο Χαμίντ Καρζάι. Τρία χρόνια αργότερα, το Σχέδιο Δράσης έληξε και δεν επεκτάθηκε. Γιατί κατά τη γνώμη σας έχει αποτύχει η μεταβατική δικαιοσύνη στο Αφγανιστάν;
AG: Εν μέρει επειδή οι περισσότεροι από όσους εμπλέκονται σε εγκλήματα πολέμου είναι στην εξουσία. Αυτό είναι εσωτερικά. Εξωτερικά, ξένες δυνάμεις, συμμαχίες, το ΝΑΤΟ, όλοι ήρθαν στο Αφγανιστάν, αλλά δεν εργάστηκαν για δικαιοσύνη. Απλώς ήθελαν να έχουν μια ειρήνη που να τους ταιριάζει και σταθερότητα, αλλά η ειρήνη και η σταθερότητα με τίμημα τη δικαιοσύνη δεν είναι μια πραγματική ειρήνη. Οι περισσότεροι από όσους βρίσκονται επί του παρόντος στην εξουσία με την υποστήριξη ξένων κυβερνήσεων είναι απλά εγκληματίες. Και οι ξένες δυνάμεις τους άφησαν. Πέρασαν έναν νόμο [13] στο Κοινοβούλιο [που εγγυάται] ότι δεν θα ασκηθεί ποινική δίωξη για κανένα από αυτά τα άτομα.
Ο Hekmatyar είναι ένα παράδειγμα. Έρχεται στην Καμπούλ με πράσινο φως από τις μεγάλες δυνάμεις. Εάν δεν ήθελαν να έρθει, η κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να υπογράψει αυτή τη συμφωνία επειδή θα την εμπόδιζαν. Αυτή τη στιγμή δεν βλέπω καμία ελπίδα για οποιαδήποτε συμφιλίωση ή δικαιοσύνη. Θα σας δώσω κάποια παραδείγματα: ένας από τους [άλλους] μακελάρηδες, ονόματι Asadullah Sarwari, ο οποίος ενίοτε προσωπικά βασάνιζε μέχρι θανάτου ανθρώπους, βγήκε από τη φυλακή πριν από λίγους μήνες. Ο άλλος ήταν ο Faryadi Sarwar Zardad [14], ένας από τους διοικητές του Hezb-e Islami, ο οποίος φυλακίστηκε στη Βρετανία και στη συνέχεια απελευθερώθηκε. Ήρθε στο Αφγανιστάν και έλαβε υποδοχή ήρωα από υποστηρικτές του Hezb-e Islami.
Αυτό το άτομο όμως έκανε φρικτά πράγματα. Είχε έναν άνθρωπο που τον έλεγε “σκυλί” – ήταν άνθρωπος, αλλά όποτε ήθελε να βασανίσει κάποιον, έβαζε μπροστά αυτόν τον τύπο. Έλεγε, “φέρτε το σκυλί” και το “σκυλί” δάγκωνε κόσμο. Πήρε ομήρους, σκότωσε, βίασε, τα πάντα, και έρχεται εδώ και περπατά ελεύθερος στην αφγανική κοινωνία. Μπήκε φυλακή στην Αγγλία για διάφορα εγκλήματα, αλλά στο Αφγανιστάν εξακολουθεί να είναι καταζητούμενος, είναι εγκληματίας και όμως περπατά ελεύθερος. Το τρίτο [παράδειγμα] είναι ο ίδιος ο Gulbuddin Hekmatyar. Έριξε μέρα-νύχτα πυραύλους στην Καμπούλ. κάποιες εκτιμήσεις λένε ότι περισσότεροι από 70.000 ρουκέτες έπεσαν στην Καμπούλ αδιακρίτως. Δεν έπληξαν κανένα στρατιωτικό στόχο, απλώς κατέστρεψαν ολόκληρη την πόλη. Αλλά όλα αυτά τα εγκλήματα ξεπλύθηκαν. Έβγαλαν το όνομά του και τα ονόματα των μαχητών του από τον κατάλογο κυρώσεων του ΟΗΕ. Άλλωστε, σύμφωνα με τη συμφωνία αυτή, οι μαχητές του Hezb-e Islami συγχωρούνται. Περίπου 2.000 άνθρωποι έχουν απελευθερωθεί από τη φυλακή, αλλά μόνο 500 από αυτούς ήταν μέλη του HI, οι άλλοι 1.500 ήταν Ταλιμπάν που ισχυρίστηκαν ότι ήταν μαχητές του HI για να απελευθερωθούν!