Η ΛΟΑΤ κοινότητα του Μπανγκλαντές εγκαινιάζει ένα ιστολόγιο που τιμά την μνήμη των δολοφονημένων ακτιβιστών

Μόλις πριν από έναν χρόνο, ο Xulhaz Mannan, ο αρχισυντάκτης του πρώτου ΛΟΑΤ περιοδικού του Μπανγκλαντές, και ο ΛΟΑΤ ακτιβιστής Mahbub Rabbi Tonoy δολοφονήθηκαν ^[2] στην πρωτεύουσα του Μπανγκλαντές Ντάκα.

Στις 25 Απριλίου 2016, εντάχθηκαν στον μακρύ κατάλογο των κοσμικών στοχαστών και των θρησκευτικών μειονοτήτων που δολοφονήθηκαν στο Μπανγκλαντές από το 2013 (βλ. ειδική κάλυψη του Global Voices ^[3]).

Η Aνσάρ αλ-Ισλάμ Μπανγκλαντές ^[4] (Ινδικό παρακλάδι της Αλ-Κάιντα) ανέλαβε την ευθύνη για τις δολοφονίες τους με ένα tweet ^[5]. Η αστυνομία μέχρι στιγμής έχει συλλάβει δύο άτομα ^[6] σε σχέση με τις δολοφονίες, αλλά περισσότερο από ένα χρόνο μετά τις δολοφονίες, οι ανακριτές δεν έχουν ακόμη εκδώσει κατηγορίες εναντίον τους.

Οι υποστηρικτές στη Νότια Ασία και σε όλο τον κόσμο ^[7] ισχυρίστηκαν ότι ο Mannan ήταν σαφής στόχος για τους Ισλαμιστές εξτρεμιστές εξαιτίας της συνεχιζόμενης ποινικοποίησης των ομοφυλοφιλικών σχέσεων και της μισαλλοδοξίας έναντι της ΛΟΑΤ κοινότητας στο Μπανγκλαντές. Το άρθρο 377 του Ποινικού Κώδικα του Μπανγκλαντές ^[8] ποινικοποιεί τις σεξουαλικές δραστηριότητες “κατά της τάξης της φύσης”, συμπεριλαμβανομένων των συναινετικών ομοφυλοφιλικών πράξεων όπως η πεολειχία και η πρωκτική διείσδυση, με τη σοβαρότερη δυνατή τιμωρία να είναι ισόβια φυλάκιση. Η διάταξη εισήχθη από τις Βρετανικές αποικιακές αρχές ^[9] τον 19ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για τους νόμους της σοδομίας σε πολλές άλλες βρετανικές αποικίες.

Στην πρώτη επέτειο από τις δολοφονίες, το Boys of Bangladesh ^[10], το μεγαλύτερο δίκτυο των αυτοαποκαλούμενων ομοφυλόφιλων του Μπανγκλαντές εσωτερικού και εξωτερικού, εγκαινίασε ένα βεγγαλέζικο ιστολόγιο που ονομάζεται Dhee ^[11] για τον εορτασμό την μνήμης των θυμάτων και την ευαισθητοποίηση για τη δυστυχία της ΛΟΑΤ κοινότητας, στο συντηρητικό έθνος της μουσουλμανικής πλειοψηφίας.

Η κυριολεκτική έννοια του “Dhee” στην γλώσσα Μπενγκάλι είναι το ταλέντο ή η νοημοσύνη. Το ιστολόγιο αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου υποστήριξης για τις λεσβίες, το οποίο περιλαμβάνει μία ταινία κινουμένων σχεδίων που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2015 ^[12] και η οποία λέει “Την ιστορία της Dhee”, μίας φανταστικής νεαρής λεσβίας που ανακαλύπτει τη σεξουαλικότητά της. Κατά το παρελθόν έτος, το πρόγραμμα Dhee φιλοξένησε επίσης εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης σχετικά με το φύλο και τη σεξουαλικότητα σε επτά πόλεις του Μπανγκλαντές.

Το ιστολόγιο περιλαμβάνει κομμάτια από μέλη της ΛΟΑΤ κοινότητας που θυμούνται τον Mannan και τον Tonoy και εξηγούν το φόβο με τον οποίο ζουν από τη στιγμή των θανάτων τους. Οι συγγραφείς διατηρούν την ανωνυμία τους και ακόμη και η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου των σχολιαστών παρακρατείται για λόγους ασφαλείας. Μία δήλωση στο ιστολόγιο αναφέρει ^[13]:

জুলহাজ মান্নান ও তনয়ের নির্মম হত্যাকান্ডের ঘটনাটি ধী এর মত যাদের জীবনে প্রত্যক্ষ কিংবা পরোক্ষভাবে প্রভাব ফেলেছে তাদের বলা কিছু লেখা/কথা/ছবি/ভিডিও সংরক্ষণ করে রাখার প্রাথমিক উদ্দেশ্য নিয়ে এই কমিউনিটি ব্লগের যাত্রা শুরু হচ্ছে। আমাদের এই আহবানে সাড়া দিয়ে বিভিন্ন মানুষ, যারা নানা সময়ে জুলহাজ আর তনয়ের সান্নিধ্যে ছিলেন, তাদের লেখনী আলোকচিত্র দিয়ে জানিয়েছেন তাদের মনের অব্যক্ত সেসব কথা। বাংলাদেশের সমকামীদের আন্দোলনের বর্তমান পরিস্থিতির ঘোলাটে এক টুকরো ছবি মিলবে ধী ব্লগে।

Οι βίαιες δολοφονίες του Xulhaz Mannan και του Mahbub Rabbi Tonoy έχουν επηρεάσει άμεσα ή έμμεσα πολλούς ακτιβιστές και απλούς ανθρώπους. Αυτό το ιστολόγιο αρχειοθετεί την εμπειρία και τα σχόλιά τους σε μορφή κειμένου / αρχείου ήχου / εικόνων και βίντεο. Πολλοί άνθρωποι κοντά στους Mannan και Tonoy ανταποκρίθηκαν στην έκκλησή μας να υποβάλουν κείμενα και εικόνες και εξέφραζαν τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις τους. Μπορείτε να πάρετε μία γεύση από την τρέχουσα συγχυσμένη κατάσταση του ΛΟΑΤ κινήματος στο Μπανγκλαντές στο ιστολόγιο Dhee.

“Η πραγματικότητα έπεσε στην καρδιά μου σαν βαριά πέτρα”

Ο Xulhaz Mannan εργάστηκε ως πρεσβευτής για την USAID στο Μπανγκλαντές και ήταν συνιδρυτής και εκδότης του πρώτου ΛΟΑΤ περιοδικού Roopbaan του Μπανγκλαντές (βλέπε άρθρο του Global Voices ^[14]). Το περιοδικό ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2014.

Πριν από τη δημοσίευση, το κίνημα των ΛΟΑΤ στο Μπανγκλαντές ήταν ως επί το πλείστον υπόγειο ^[15] και καθοδηγούνταν από μία χούφτα ανθρώπων που συνδέονταν μεταξύ τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο Shakhawat Hossain από τα αγόρια του Μπαγκλαντές έγραψε στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Wire.in ^[16]:

Ο Mannan πίστευε στην ορατότητα. Όλη τη ζωή του εργάστηκε για να προσφέρει έναν ασφαλή χώρο για τους ανθρώπους να φανερωθούν και να είναι ο εαυτός τους. Άνοιξε το σπίτι του, ξόδεψε όλα τα κέρδη του και αφιέρωσε τον ελεύθερο χρόνο του για να κινητοποιήσει την κοινότητα και να μας δώσει μία αίσθηση ότι ανήκουμε κάπου. Είχε ένα μοναδικό τρόπο να μας ενθαρρύνει να μιλάμε και να είμαστε θετικοί  για τα δικαιώματά μας – για το δικαίωμά μας να αγαπάμε. Πόσο ειρωνικό είναι για τον έμπορο της αγάπης να υποκύψει σε τέτοιο μίσος και βία.

Ο Tonoy χρησιμοποίησε την εμπειρία του στο θέατρο για να παράγει και να υποδυθεί σε διάφορα σύντομα θεατρικά για να διαδώσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα θέματα των ΛΟΑΤ.

Στο ιστολόγιο Dhee, ένας ανώνυμος blogger ξαναθυμήθηκε την εμπειρία του ^[18]όταν έμαθε για τους θανάτους τους:

২৫শে মার্চ আমি শেষবারের মতো জুলহাজ ভাইয়ের বাসায় পা দিয়েছিলাম। এক জন্মদিনের উৎসবে। [..]

ঠিক এক মাস পর তার মৃত্যু হল।

মাঝেমধ্যে আমি হিসাব করতে বসি। কতো দিন হল? ১০ দিন? ১৫ সপ্তাহ? ৬ মাস? আর কতো মাস পর এক বছর হবে?

প্রথম প্রথম ঘোরের মধ্যে ছিলাম। ঠিকমতো বুঝতে পারছিলাম না জীবনে কতো বড় পরিবর্তন চলে এসেছে। যখন ঘোর কাটিয়ে একটু-আধটু বোঝার চেষ্টা করতে শুরু করলাম তখন বড় বড় দীর্ঘনিঃশ্বাস বুকে জমতে শুরু করলো। আমাদের পুরো জগত বদলে গিয়েছে। আচমকা এক ঝড়ে সব লণ্ডভণ্ড করে গিয়েছে।

Στις 25 Μαρτίου 2016, εισήλθα στο σπίτι του Xulhaz για να παρευρεθώ σε πάρτι γενεθλίων. […]

Σκοτώθηκε ένα μήνα αργότερα.

Το σκέφτομαι μερικές φορές. Πόσες μέρες [από τις δολοφονίες]; Δέκα ημέρες; Δεκαπέντε εβδομάδες; Έξι μήνες; Πόσοι μήνες ακόμη μέχρι την επέτειο;

Κατά τους πρώτους μήνες, ήμουν σαν υπνωτισμένος. Δεν μπορούσα να καταλάβω πώς αυτό θα επηρέαζε τη ζωή μου. Όταν συνειδητοποίησα τελικά τι συνέβη, η πραγματικότητα έπεσε στην καρδιά μου σαν βαριά πέτρα. Ολόκληρο το σύμπαν μου είχε αλλάξει. Μία καταιγίδα είχε καταστρέψει τα πάντα.

Ένας άλλος μπλόγκερ έγραψε σχετικά ^[19] με το να δουλεύεις με τον Mannan στο ΛΟΑΤ περιοδικό Roopban:

অন্যান্য ম্যাগাজিনের মত রূপবানের প্রথম সংখ্যার পর দ্বিতীয় প্রকাশ কিছুটা মসৃণ হবার কথা ছিল। কিন্তু কপালে শনি, চারপাশ থেকে অক্টোপাসের অশুভ শুঁড় আমাদের আষ্টেপৃষ্ঠে বেঁধে ফেলল। প্রধানমন্ত্রী নাকি মন্ত্রীসভার স্ট্যান্ডিং কমিটিতে রূপবান দেখে নাখোশ হয়েছেন। এদিকে ভোরের কাগজে বড় করে রিপোর্ট বের হয়েছে গোয়েন্দা বাহিনী রূপবানের পেছনের লোক খুঁজছে। … রূপবানের প্রথম সংখ্যা বের হয়েছিল যে ছাপাখানা থেকে, ভোরের কাগজের রিপোর্ট বেরোবার পরের দিনই জানিয়ে দিলো তারা আর আমাদের ম্যাগাজিন ছাপাতে পারবে না।আমি তখন নিতান্তই ভেঙে পড়েছিলাম। রূপবান ছাপানোর শোকে না, ডিবি পুলিশের ভয়ে! বাসায় কলিং-বেল বাজলেই মনে হয় পুলিশ।

Όπως κάθε άλλο περιοδικό, η δημοσίευση της δεύτερης έκδοσης του περιοδικού Roopbaan υποτίθεται ότι είναι πολύ λιγότερο περίπλοκη από την πρώτη. Αλλά η κακή τύχη μας είχε κατακλύσει σαν χταπόδι. Ο πρωθυπουργός είχε μάθει για το Roopban σε μία υπουργική συνάντηση και ήταν δυσαρεστημένος γι’ αυτό. Η ημερήσια εφημερίδα Bhorer Kagoz δημοσίευσε μία αναφορά ότι το ερευνητικό τμήμα της αστυνομίας αναζητούσε τους ανθρώπους πίσω από το περιοδικό. Το τυπογραφείο, το οποίο τύπωσε την πρώτη έκδοση του περιοδικού Roopbaan, μας είπε την επόμενη μέρα ότι δεν θα μπορέσουν να εκτυπώσουν το περιοδικό στο μέλλον. Μου ράγισαν την καρδιά στην κυριολεξία. Όχι ότι το Roopbaan δεν θα εκτυπωθεί, αλλά από φόβο της αστυνομίας. Ακούγοντας το κουδούνι μου, ζάρωνα από φόβο.

Έγραψε επίσης πώς ο Mannan ήταν δίπλα του κατά τη διάρκεια αυτών των δύσκολων καιρών:

পুলিশ আসলে কোনো ঝামেলা করবা না। কোনোকিছু অস্বীকার করবা না। চুপচাপ থানায় যাবা। ওখানে গিয়ে সবার আগে আমার নাম বলবা। বলবা জুলহাজ মান্নান সব নাটের গুরু।

Μην δημιουργήσεις φασαρίες αν η αστυνομία έρθει και σε ψάξει. Μην αρνηθείς τίποτε. Πήγαινε μαζί τους στο αστυνομικό τμήμα. Πες τους το όνομά μου. Πες τους ότι ο Xulhaz κάνει κουμάντο σ’ αυτό το περιοδικό.

Ένα άτομο έγραψε για μια πρόσφατη εμπειρία, που ^[20] φανέρωσε την αρνητική συμπεριφορά των Αρχών απέναντι στη ΛΟΑΤ κοινότητα:

গত সপ্তাহে আমি বৈষম্য বিলোপ আইন বিষয়ক একটা আলোচনায় অংশ নিতে গিয়েছিলাম। টেবিলের আরেক মাথা থেকে আমাকে পরিষ্কার বলে দেয়া হল সরকার এমন কিছু করতে পারবে না যা ৩৭৭ ধারার বিপক্ষে যাবে। এই অশান্ত পরিস্থিতি মোকাবেলা করতে না পেরে তারা এলজিবিটি শব্দটা শুনতেও এখন নারাজ। সবকিছু এখন কেমন যেন অনেক অন্তঃসার শূন্য মনে হয়। আরেকটু বেশী সম্মান কি রাষ্ট্রের কাছে তোমাদের প্রাপ্য ছিল না?

Την περασμένη εβδομάδα πήγα σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης σχετικά με το νόμο περί ισότητας των φύλων. Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης από την άλλη πλευρά του τραπεζιού με προειδοποίησε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα που να στρέφεται ενάντια στο τμήμα 377. Για να αντιμετωπίσουν τις απειλές εναντίον των ΛΟΑΤ ανθρώπων δεν θέλουν καν να ακούσουν τη λέξη ΛΟΑΤ. Όλα φαίνονται να είναι τόσο κενά τώρα και το μέλλον φαίνεται ζοφερό. Δεν αξίζετε τουλάχιστον κάποιο σεβασμό από το κράτος;

‘Τι είδους πατρίδα είναι αυτή, όπου δεν υπάρχει καθόλου χώρος για ‘μένα;’

Η κοινωνία του Μπανγκλαντές μπορεί να έχει δυσανεξία στα ΛΟΑΤ άτομα. Ένα άτομο στο ιστολόγιο Dhee έγραψε ^[21] πώς ο Tonoy αντιμετώπισε πρόβλημα στο σπίτι λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού του:

তনয়ের বাসার পরিবেশটা একটু অন্যরকম। বাসার সবাই জানত তাদের ছেলে একটু আলাদা। পাড়ার আর দশটা ছেলের মতন নয়। ছোটবেলা থেকেই সে নিজেকে লুকাতে চাইতো না। ছেলে হয়ে মেয়েলী স্বভাব, মেয়ের কাপড়ে পারিবারিক উৎসবে নাচ, এসব কারণে বহুবার তার বাবার দ্বারা শারীরিক নির্যাতনের শিকার হতে হয়েছিল ওকে অনেকবার।

Η κατάσταση στο σπίτι του Tonoy ήταν διαφορετική. Ήξεραν ότι το αγόρι τους ήταν λίγο διαφορετικό, όχι σαν άλλα αγόρια στη γειτονιά. Αυτός δεν ήθελε να κρύψει αυτή τη διαφορά. Κάποτε είχε αγάπη για τα θηλυκά πράγματα, είχε εμπλακεί σε παρενδυσία και υπέστη κακοποιήσεις στο σπίτι του εξαιτίας αυτού.

Οι δολοφονίες των Mannan και Tonoy έσπειραν το φόβο στην καρδιά της ΛΟΑΤ κοινότητας του Μπανγκλαντές. Πολλοί ακτιβιστές έχουν κλείσει τώρα τους λογαριασμούς τους στο Facebook και άλλαξαν τους τηλεφωνικούς αριθμούς τους σε μία προσπάθεια να αποκρύψουν την ταυτότητά τους για τη δική τους ασφάλεια. Μια γυναίκα ακτιβίστρια εξήγησε ^[22] στο ιστολόγιο Dhee:

এই ঘটনা ঘটার পর আমার কাছের যে কয়টি মানুষ আছে তারা সবাই আমাকে বলেছে দেশ ছেড়ে চলে যেতে। আমি ছোটবেলা থেকে অনেক বড় বড় স্বপ্ন দেখেছি কিন্তু নিজের দেশ ছেড়ে চলে যাবার স্বপ্ন কক্ষনো দেখিনি, কক্ষনো না। আমি ছোটবেলা থেকেই ভালো ছাত্রী ছিলাম। ঢাকা বিশ্ববিদ্যালয় থেকে পাশ করেছি, ছাত্রাবস্থা থেকেই সামাজিক নানা কাজে যুক্ত ছিলাম। এখন ভালো চাকরী করছি। আমি সবসময় দেশের জন্য কিছু করতে চেয়েছি। সুবিধা-বঞ্চিতদের সাথে কাজ করবো, দেশের ইকোনমিতে কন্ট্রিবিউট করবো। অনেক আশা ছিল আমার। কিন্তু আমি কেমন করে এ দেশে থাকবো যেখানে আমার বেঁচে থাকার নূন্যতম গ্যারান্টিটুকু নাই? আমি কেমন করে থাকবো এদেশে যেখানে আমি জানি আমি মরে যাবার পর হোমপেইজ, চায়ের-কাপ সবখানে সোল্লাসে ঝড় উঠবে বেশ হয়েছে মরে গিয়ে দেশটাকে সাফ হয়েছে! এ কেমন মাতৃভূমি? যার বুকে আমার জন্য এতোটুকু জায়গা নাই?

Μετά από αυτό το τραγικό περιστατικό, οι άνθρωποι κοντά μου, μου είπαν να φύγω από τη χώρα. Ονειρευόμουν πολλά πράγματα από την παιδική μου ηλικία, αλλά κανένας δεσμευμένος δεν έχει φύγει από την πατρίδα μου, ποτέ. Ήμουν καλή φοιτήτρια από την παιδική ηλικία. Αποφοίτησα από το πανεπιστήμιο της Ντάκα, το κορυφαίο δημόσιο πανεπιστήμιο της χώρας. Έχω συμμετάσχει σε πολλές κοινωνικές υπηρεσίες και τώρα είμαι σε αξιοπρεπή δουλειά. Πάντα ήθελα να κάνω κάτι για τη χώρα, να συνεισφέρω στην οικονομία, να δουλεύω για τους φτωχούς. Αλλά πώς μπορώ να ζήσω σ’ αυτή τη χώρα όπου δεν υπάρχει εγγύηση για τη ζωή μου; Πώς μπορώ να ζήσω σ’ αυτή τη χώρα, όπου αν σκοτωθώ οι άνθρωποι θα μαζευτούν με χαρά για ένα φλιτζάνι τσάι επειδή υπάρχει ένας ΛΟΑΤ άνθρωπος λιγότερος; Τι είδους πατρίδα είναι αυτή, όπου δεν υπάρχει καθόλου χώρος για ‘μένα;

Μέχρι τον Αύγουστο του 2016, οι ανακριτές είχαν εντοπίσει πέντε υπόπτους ^[23] που λένε ότι έλαβαν μέρος στις δολοφονίες. Η αστυνομία συνέλαβε δύο από αυτούς, οι οποίοι έκτοτε κατέθεσαν σύμφωνα με το Άρθρο 164 ^[24] του Ποινικού Κώδικα.

Ωστόσο, μετά από περισσότερο από ένα χρόνο από το θάνατο του Mannan και του Tonoy, η αστυνομία απέτυχε να υποβάλει ^[6] κατηγορίες, παρόλο που έκανε τις συλλήψεις αυτές και αφού δήλωσε ^[6] ότι “είναι αρκετά σίγουροι για το ποιος το έκανε”. Το δικαστήριο τους χορήγησε 12 αναβολές από την ημέρα της σύλληψης. Πιο πρόσφατα, η καταγγελία και το φύλλο με τις κατηγορίες της έρευνας υποτίθεται ότι υποβλήθηκαν στις 8 Μαΐου 2017, αλλά η ημερομηνία αναβλήθηκε και πάλι. Η νέα υποβολή έχει προγραμματιστεί για τις 6 Ιουνίου 2017 ^[25].