“Όχι στη σιωπή”: Η δολοφονία του Javier Valdez υπογραμμίζει τους συνεχείς κινδύνους για τους δημοσιογράφους του Μεξικού

Fotografía de Héctor Vivas (@hectorvivas) para Derecho Informar. Usada con permiso.

Φωτογραφία από τον Héctor Vivas (@hectorvivas) για το Derecho Informar (). Χρησιμοποιείται με άδεια.

Ο βραβευμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας από την πολιτεία Σιναλόα, Javier Valdez Cárdenas, σκοτώθηκε τη Δευτέρα 15 Μαΐου, σε δρόμο στο Κουλιακάν, μία πόλη στο βορειοδυτικό Μεξικό, μέρα μεσημέρι. Ο Valdez ήταν ο συντάκτης και δημοσιογράφος του τοπικού συγκροτήματος μέσων ενημέρωσης Ríodoce και θεωρούνταν ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στο εμπόριο ναρκωτικών στο Μεξικό.

Ήταν ο έκτος δημοσιογράφος που δολοφονήθηκε μέχρι στιγμής φέτος. Την ίδια ημέρα, λίγο αργότερα, ο δημοσιογράφος Jonathan Rodríguez του εβδομαδιαίου El Costeño πέθανε σε μία επίθεση, στην οποία τραυματίστηκε και η μητέρα του.

Ο Valdez εξειδικεύονταν σε ρεπορτάζ θεμάτων σχετικά με τον “πόλεμο” της κυβέρνησης κατά των καρτέλ των ναρκωτικών, καθώς και στην πολιτική διαφθορά που συνήθως αφορούσε Μεξικανούς κυβερνήτες. Το αμείλικτο ενδιαφέρον του ήταν για τους συγγενείς, τους εκτοπισμένους, τα ορφανά, τις χήρες. Ενδιαφερόταν για ονόματα, όχι για αριθμούς. Έτσι εξήγησε γιατί έκανε ό, τι έκανε σε ομιλία του σε έκθεση βιβλίου στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνιας το 2015:

Seguimos con un déficit de genitales en el país, hay un déficit de genitales, al país le falta ciudadanía, le falta recuperar la calle, la dignidad y creo eso es hasta tarea de los periodistas, tenemos que dejar atrás el periodismo cuenta-muertos, el ‘ejecutómetro’, y contar historias de vida en medio de la muerte, historias de estoicidad, de lucha.

Muchos podemos morir, y muchos han muerto, y no están dentro del negocio (del narco), y no han estado dentro del negocio, y no son víctimas colaterales, ni son números, son personas.

Εξακολουθούμε να στερούμαστε αρχιδίων σε αυτή τη χώρα. Υπάρχει έλλειψη αρχιδίων, υπάρχει έλλειψη αγωγής. Πρέπει να ανακτήσουμε τους δρόμους, την αξιοπρέπεια και νομίζω ότι εξαρτάται από τους δημοσιογράφους. Πρέπει να αφήσουμε πίσω το είδος της δημοσιογραφίας που μετράει θανάτους, το “μετρητή των εκτελέσεων” και, αντίθετα, να μιλήσουμε για ιστορίες ζωής καταμεσής του θανάτου, ιστορίες στωικότητας, ιστορίες αγώνα.

Πολλοί από εμάς μπορούν να πεθάνουν και πολλοί έχουν πεθάνει, που δεν ήταν στην επιχείρηση (της διακίνησης ναρκωτικών)… δεν ήταν παράλληλα θύματα, ούτε αριθμοί, ήταν άνθρωποι.

“Los matan por haber cometido el gran error de vivir en México. Y ser periodistas”. Palabras de Javier Valdez #UnDiaSinPeriodismo ?. Ilustración de Pictoline. Usada con permiso.

“Σκοτώθηκαν επειδή έκαναν το μέγιστο λάθος να ζουν στο Μεξικό, και να είναι δημοσιογράφοι.” Λόγια του Javier Valdez #ΗμέραΧωρίςΔημοσιογραφία ?. Pictoline illustration. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Εικόνα: Τους έχετε δει; Οι δημοσιογράφοι όλο και περισσότερο εξαφανίζονται.
Βασανίζονται.
Δολοφονούνται στο Μεξικό.

Μπορούμε να σκεφτούμε ότι μόνο οι αγγελιοφόροι των καρτέλ δίνουν την εντολή εκτέλεσης. Αλλά όχι. Δεν είναι μόνο τα καρτέλ που σκοτώνουν δημοσιογράφους.

Οι πολιτικοί κάνουν επίσης την εξοντωτική δουλειά τους. Η Αστυνομία. Συμπληρωματικοί παράγοντες.

Οι Εισαγγελείς. Οι Κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Οι Στρατιώτες.

Τους σκοτώνουν για την αμαρτία του να καταγγέλλουν την κακοδιαχείρισή τους.
“Σκοτώθηκαν επειδή είχαν κάνει το σοβαρό λάθος να ζουν στο Μεξικό και να είναι δημοσιογράφοι”.

Ο Valdéz γνώριζε πάντοτε ότι η άσκηση του επαγγέλματός του στο Μεξικό θέτει τη ζωή του σε κίνδυνο, όπως και πολλοί από τους συναδέλφους του. Στην πραγματικότητα, ήδη από το 2009, μία χειροβομβίδα εξερράγη έξω από τις πόρτες του Ríodoce. Σ’ εκείνη την περίπτωση, υπήρξε μόνο φυσική ζημιά στο κτίριο και οι λόγοι πίσω από την επίθεση δεν διευκρινίστηκαν ποτέ. Ωστόσο, η επιθυμία του να ενημερώσει και να δώσει φωνή σε όσους είχαν σωπάσει από τη βία πάντα τον βοηθούσε να ξεπεράσει τις ανησυχίες του.

Στη στήλη του, Malayerba, για το Ríodoce, έγραψε κάποτε τις ακόλουθες γραμμές κάτω από τον τίτλοΘα σε σκοτώσουν”:

Pero él tenía en el pericardio un chaleco antibalas. La luna en su mirada parecía un farol que aluzaba incluso de día. La pluma y la libreta eran rutas de escape, terapia, crucifixión y exorcismo. Escribía y escribía en la hoja en blanco y en la pantalla y salía espuma de sus dedos, de su boca, salpicándolo todo. Llanto y rabia y dolor y tristeza y coraje y consternación y furia en esos textos en los que hablaba del gobernador pisando mierda, del alcalde de billetes rebosando, del diputado que sonreía y parecía una caja registradora recibiendo y recibiendo fajos y haciendo tin en cada ingreso millonario.

Αλλά είχε αλεξίσφαιρο γιλέκο. Το φεγγάρι στο βλέμμα του έμοιαζε με ένα φανάρι που άναβε ακόμα και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το στυλό και το σημειωματάριο ήταν διαδρομές διαφυγής, θεραπείας, σταύρωσης και εξορκισμού. Έγραφε και έγραφε στο κενό φύλλο και στην οθόνη, και αφρός βγήκε από τα δάχτυλά του, το στόμα του, αγγίζοντας τα πάντα. Ο θρήνος και η μανία και ο πόνος και η θλίψη και ο θυμός και η απογοήτευση και η οργή σε εκείνα τα κείμενα στα οποία μιλούσε για τον κυβερνήτη να περπατάει στα σκατά, για τον δήμαρχο των υπερβολικών λογαριασμών, για τον εκπρόσωπο που χαμογέλασε και έμοιαζε με ταμειακή μηχανή, κάνοντας έναν ήχο με την κατάθεση κάθε εκατομμυριούχου.

Το 2011, ο Javier Valdéz έλαβε το Βραβείο Διεθνούς Ελευθερίας του Τύπου που του χορήγησε η Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων (CPJ). Η ομιλία του (που αρχίζει στις 5:13) υπογράμμισε εκ νέου τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι στο Μεξικό:

“Όχι στη σιωπή”

Δημοσιογράφοι, ακτιβιστές και αναγνώστες μοιράστηκαν τη θλίψη τους για την απώλεια μίας τόσο δεσμευμένης φωνής, πολλοί από τους οποίους υπενθυμίζοντας τα λόγια του Valdez:

Δάκρυα στα μάτια μου, ακούγοντας τη δολοφονία του Javier Valdez Cardenas στο Κουλιακάν, έναν από τους καλύτερους συγγραφείς και δημοσιογράφους του Μεξικού. ΤΡΑΓΩΔΙΑ.

…κάθε φορά που επισκεπτόμουν τη Σιναλόα, θα έπινα ποτό μαζί του. Ο Javier ήταν ένας θαυμάσιος τύπος. Η απώλειά του είναι καταστροφική για όλους μας.

“Η καλή δημοσιογραφία, η γενναία, η αξιοπρεπής, η υπεύθυνη, η ειλικρινής, δεν έχει κοινωνία, είναι μόνη”: Javier Valdez. Τον σκότωσαν.

[Στην εικόνα, το απόσπασμα του Valdez]: “Η καλή δημοσιογραφία, η γενναία, η αξιοπρεπής, η υπεύθυνη, η ειλικρινής, δεν έχει κοινωνία. Είναι μόνη, και αυτό μιλάει επίσης για την ευθραυστότητά μας, διότι σημαίνει ότι εάν αυτοί κινηθούν εναντίον εμας ή εναντίον εκείνων των δημοσιογράφων και τους βλάψουν, τίποτα δεν θα συμβεί.” – Javier Valdez

Η αφοσίωση του τελευταίου βιβλίου του.

NARCOPERIODISMO από τον Javier Valdez.

Εικόνα: Στους Maicol O’Connor (+) και Tracy Wilkinson, άφταστοι δημοσιογράφοι, οι οποίοι μου λείπουν και τους αγαπώ.

Στους Μεξικανούς δημοσιογράφους, τους γενναίους και άξιους, τους εξόριστους, κρυμμένους, εξαφανισμένους, δολοφονημένους, δαρμένους, φοβισμένους που φτιάχνουν ιστορίες, παρά τη λογοκρισία και τους σκοτεινούς κανόνες.

Στους Tania, Saríah, Fran, Javier Erasmo και Gris. Που ήταν μαζί μου, και με υποστήριζαν και με εμπιιστεύονταν, παρά τις αντιξοότητες. Ή μάλλον εξ’ αιτίας αυτού.

Ένας ιστοχώρος που δημιουργήθηκε πρόσφατα, El Mañanero Diario, έκανε μία αναφορά στις διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν για να καταδικάσουν την δολοφονία του Valdez:

Periodistas de todo el país se manifestaron en protesta por el asesinato del periodista sinaloense Javier Valdez. Sinaloa, Ciudad de México, Guerrero, Baja California y Jalisco fueron algunos de los estados en los que los profesionales de la información salieron a las calles para condenar el asesinato de Valdez y exigir mayor seguridad y un alto a la violencia contra el gremio.

En el Ángel de la Independencia [en la capital mexicana], se reunió un grupo de fotoperiodistas quienes, sobre la glorieta, con gis blanco, escribieron: “En México nos están matando” y “No al silencio”, con palabras formadas por los retratos de reporteros asesinados, como Gregorio Jiménez y Miroslava Breach.

Δημοσιογράφοι σε ολόκληρη τη χώρα διαδήλωσαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του δημοσιογράφου από τη Σιναλόα, Javier Valdez. Η Σιναλόα, η πόλη του Μεξικού, το Γκερέρο, η Μπάχα Καλιφόρνια και το Χαλίσκο ήταν μερικά από τα κρατίδια στα οποία επαγγελματίες δημοσιογράφοι βγήκαν στους δρόμους για να καταδικάσουν τη δολοφονία του Valdez και να ζητήσουν μεγαλύτερη ασφάλεια και να σταματήσει η βία κατά του επαγγέλματος.

Μία ομάδα φωτορεπόρτερ συναντήθηκαν στον Άγγελο της Ανεξαρτησίας [στην πρωτεύουσα του Μεξικού], κατά μήκος της κυκλικής διασταύρωσης, και έγραψαν με άσπρη κιμωλία: “Στο Μεξικό μας σκοτώνουν” και “Όχι στη σιωπή”, με λέξεις σχηματισμένες από πορτρέτα δολοφονημένων δημοσιογράφων όπως ο Gregorio Jiménez και ο Miroslava Breach.

Fotografía de Héctor Vivas (@hectorvivas) para Derecho Informar (@DerechoInformar). Usada con permiso.

“Στο Μεξικό, μας σκοτώνουν. Όχι στη σιωπή.” Φωτογραφία από τον Héctor Vivas (@hectorvivas) για το Derecho Informar (). Χρησιμοποιείται με άδεια.

Pantallazo del post público de Ximena Antillón.

Στιγμιότυπο οθόνης από δημόσια δημοσίευση του Ximena Antillón.

Εικόνα: “Το χειρότερο πράγμα θα ήταν να μας απαγόρευαν να ονειρευόμαστε, να έχουμε ψευδαισθήσεις. Να θέλουμε να είμαστε καλύτεροι, να επιζητούμε την δικαιοσύνη και την ειρήνη και να διατηρούμε την αξιοπρέπεια. Το χειρότερο θα ήταν να σταματήσουν τα πεφταστέρια. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε. Δεν έχει σημασία αν δεν ανατρέψουμε τίποτα “– Javier Valdez Cárdenas

Τα συλλυπητήριά σας για τη δολοφονία του Javier Valdéz δεν είναι αρκετά κύριε Peña Nieto. Σταματήστε αυτή τη σφαγή τώρα ή φύγετε!

Εικόνα:

Ο @GobMx καταδικάζει τη δολοφονία του δημοσιογράφου Javier Valdez. Τα συλλυπητήριά μου προς την οικογένεια και τους φίλους του.

Ένας εισαγγελέας που δεν εργάζεται

Το κράτος του Μεξικού διαθέτει ένα γραφείο αφιερωμένο αποκλειστικά — θεωρητικά — στην αναζήτηση δικαιοσύνης σε εγκλήματα που διαπράττονται εναντίον εκείνων που ασκούν δημοσιογραφία ή σχολιάζουν το δικαίωμα στην πληροφόρηση ή την ελευθερία του τύπου και της έκφρασης.

Το επίσημο όνομα του γραφείου είναι Ειδική Εισαγγελία για Εγκλήματα κατά της Ελευθερίας της Έκφρασης (FEADLE) και λειτουργεί υπό τον Γενικό Εισαγγελέα του Μεξικού (PGR).

Το FEADLE, ωστόσο, είναι ένας ακόμα κλάδος του γραφειοκρατικού πλαισίου της χώρας, το οποίο απορροφά αμέτρητους δημόσιους πόρους, ενώ παράλληλα δεν προσφέρει τίποτα σε αντάλλαγμα.

Αρκεί να πούμε ότι σε σχέση με τις περιπτώσεις ανθρωποκτονιών που διεπράχθησαν μέχρι σήμερα εναντίον δημοσιογράφων, δεν συνελήφθη ούτε ένα άτομο.

Ο ανεξάρτητος ιστότοπος του Μεξικού, Animal Político ανέφερε:

En algo más de seis años -de julio de 2010 al 31 de diciembre de 2016- se registraron 798 denuncias por agresiones contra periodistas.

Pues bien, de esas 798 denuncias, de las cuales 47 fueron por asesinato, la FEADLE informó en respuesta a una solicitud de transparencia que solo tiene registro de tres sentencias condenatorias: una, en el año 2012; y otras dos en 2016. O en otras cifras: el 99.7% de las agresiones no ha recibido una sentencia.

Σε μόλις έξι χρόνια – από τον Ιούλιο του 2010 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2016 – υπήρξαν 798 αναφορές επιθέσεων εναντίον δημοσιογράφων.

Λοιπόν, από αυτές τις 798 καταγγελίες, εκ των οποίων οι 47 αφορούσαν δολοφονίες, η FEADLE ανέφερε, απαντώντας σε αίτημα για διαφάνεια, ότι έχει καταγράψει μόνο τρεις καταδικαστικές αποφάσεις: μία το 2012, και άλλες δύο το 2016. Ή με άλλα λόγια το 99,7% των επιθέσεων δεν οδήγησε σε ποινική καταδίκη.

Οι καταγεγραμμένοι λόγοι για το κλείσιμο των ερευνών από τον γενικό εισαγγελέα περιλαμβάνουν “ανικανότητα” και “μη άσκηση δίωξης”. Αυτοί οι τεχνικοί και νομικοί όροι σημαίνουν αναπόφευκτα την παραπομπή του φακέλου σε άλλη αρχή και τελικά την περάτωση της έρευνας προτού αναγγελθεί μία επίσημη κατηγορία, παρουσία δικαστή.

Το αποτέλεσμα είναι η ατιμωρησία των παραβατών και η άρνηση δικαιοσύνης για τα θύματα.

Ο ιστότοπος Sin Embargo σημείωσε:

En 2010, mediante acuerdo, se creó la FEADLE en las entrañas de la PGR y con el antecedente de otro órgano, la Fiscalía Especial para la Atención de Delitos cometidos contra Periodistas (FEADP). Los delitos en contra de los periodistas se incrementaron sin que se supera de un solo proceso [juicio] que concluyera en sentencia penal.

Ése es el organismo al que el Jefe del Ejecutivo [el Presidente de México] le ha pedido que apoye en Sinaloa para esclarecer el asesinato de Valdez Cárdenas, un periodista que se distinguió por un conocimiento profundo de la región norte donde han operado grupos de narcotraficantes desde los años treinta del siglo pasado.

Το 2010, με σύμφωνη γνώμη, δημιουργήθηκε το FEADLE στο πλαίσιο της αρμοδιότητας του PGR και στο πλαίσιο άλλου κυβερνητικού οργάνου, της Ειδικής Εισαγγελικής Αρχής Εγκλημάτων κατά Δημοσιογράφων (FEADP). Τα εγκλήματα εναντίον δημοσιογράφων αυξήθηκαν χωρίς […] μία διαδικασία [δίκης] να καταλήξει σε ποινική δίωξη.

Αυτό είναι το κυβερνητικό όργανο που ο Γενικός Διευθυντής [ο Πρόεδρος του Μεξικού] ζήτησε να υποστηρίξει στη Σιναλόα προκειμένου να αποσαφηνίσει τη δολοφονία του Valdez Cárdenas, δημοσιογράφου που φημίζεται για τις βαθιές του γνώσεις για τη βόρεια περιοχή όπου λειτουργούν ομάδες διακινητών ναρκωτικών από τη δεκαετία του 1930.

Παρά τα όσα προηγήθηκαν, τις μέρες μετά τη δολοφονία του Valdez, το μεξικανικό κράτος ανακοίνωσε μία σειρά μέτρων για την προστασία των δημοσιογράφων. Με κύριο στόχο τη διεύρυνση του προσωπικού του FEADLE.

Η παθητικότητα ή η αναποτελεσματικότητα με την οποία το μεξικανικό κράτος αντιδρά στη βία εναντίον των δημοσιογράφων προσέφερε ένα διεστραμμένο κίνητρο σε όλους όσους επιθυμούν να σιωπήσουν τις φωνές που συνεχίζουν να προσφεύγουν στη βία, οδηγώντας σε απειλητικές φωνές για αυτολογοκρισία ή απλά να σταματήσουν την εργασία.

Αυτή η τάση είναι αυτό που προκάλεσε τον Javier Valdéz να πει “όχι στη σιωπή” και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σήμερα προσχωρούμε στο κάλεσμα #NiUnoMás.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.