Μάλι: Τιμπουκτού, ένας πολιτιστικός θησαυρός της ανθρωπότητας σε κίνδυνο

Το όνομα του Τιμπουκτού προκαλεί μια αύρα και μια μεγαλοπρέπεια σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, ο πόλεμος στο βόρειο Μάλι και η παρουσία εξτρεμιστικών ομάδων αποτελούν σοβαρή απειλή για τη μοίρα του Τιμπουκτού. Σε δελτίο Τύπου, η (πρώην) Γενική Διευθύντρια της UNESCO Ιρίνα Μπόκοβα είχε εκφράσει την ανησυχία της για τον κίνδυνο, που ενέχουν οι συγκρούσεις στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά του Τιμπουκτού:

D’après des informations récentes publiées par la presse, les rebelles ont pénétré dans le site et des tirs y ont été entendus. Le Mali compte trois autres sites du patrimoine en plus de Tombouctou : les Villes anciennes de Djenné, les Falaises de Bandiagara (pays dogon) et le Tombeau des Askia.

Σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις Τύπου, οι αντάρτες μπήκαν στο χώρο και ακουγόταν πυροβολισμός. Το Μάλι διαθέτει τρεις άλλες τοποθεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς εκτός από το Τιμπουκτού: τις Αρχαίες Πόλεις της Τζενέ, τους Καταρράκτες της Μπαντιαγκαρά και τον Τάφο Άσκια.

Τέμενος Σανκορέ, Τιμπουκτού. Άδεια CC-A-SA 3.0

Τον 15ο και 16ο αιώνα, η πόλη Τιμπουκτού ήταν πολιτιστικό κέντρο διάδοσης της μουσουλμανικής πίστης, η επιρροή της οποίας ξεπέρασε τα όρια του Μάλι. Ήταν προικισμένη με πανεπιστήμια, όπου έρχονταν να διδάξουν λόγιοι από όλο το μουσουλμανικό κόσμο. Έχει ακόμα τρία μεγάλα τεμένη: το Sidi Yahia, το Djingareyber και το Sankoré, που χρονολογούνται από το Χρυσό Αιώνα, αλλά απειλούνται από την άμμο. Πάνω απ’ όλα, έχει μεγάλο αριθμό βιβλίων.

Ωστόσο, υπάρχει ο φόβος ότι η φυγή των πληθυσμών σε γειτονικές χώρες ή άλλες περιοχές του Μάλι, ενόψει των τελευταίων συγκρούσεων, θα μπορούσε να προκαλέσει στην ανθρωπότητα να χάσει για πάντα έναν ανεκτίμητο θησαυρό. Η Christelle Marot, δημοσιογράφος και blogger από την Καζαμπλάνκα, ειδική στον γραπτό πλούτο του Τιμπουκτού, εκτιμά στο africultures.com ότι:

Ces 25 000 manuscrits ne seraient que le sommet de l'iceberg. On estime à près de 100 000 le nombre d'écrits aux mains des familles de Tombouctou, sans compter les collections privées détenues par les habitants des régions de Kidal, Gao, Ségou ou Kayes, qui pourrait conduire au chiffre édifiant de 700 000, voire un million pour le Mali et la sous-région. Certains ouvrages, soustraits aux regards et aux pillages des étrangers durant la colonisation, seraient encore enfouis sous le sable.

Αυτά τα 25.000 χειρόγραφα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Ο αριθμός των γραπτών στα χέρια των οικογενειών του Τιμπουκτού εκτιμάται σε περίπου 100.000, χωρίς να υπολογίζονται οι ιδιωτικές συλλογές, που κατέχουν οι κάτοικοι των περιφερειών Kidal, Gao, Ségou ή Kayes, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε 700.000 ή ακόμα και ένα εκατομμύριο για το Μάλι και την υποπεριοχή. Ορισμένα έργα, κρυμμένα από τα μάτια και λεηλασίες αλλοδαπών κατά την αποικιοκρατία, εξακολουθούν να είναι θαμμένα κάτω από την άμμο.

Με την ευκαιρία μιας έκθεσης από τη βιβλιοθήκη Fondo Kati στο Τιμπουκτού για την προώθηση της αναβίωσης του ισπανομουσουλμανικού πολιτισμού και για τη διάδοση της κοινής κληρονομιάς και των στενών δεσμών, που ενώνουν ισπανικές περιφέρειες και τις πόλεις στο παρελθόν, όπως η Ανδαλουσία και το Τολέδο ως τον ποταμό του Νίγηρα, η δημοσιογράφος Salimata DIOUARA έγραψε:

Selon M. HAÏDARA, l'explorateur Mahmoud Kati a laissé derrière lui plusieurs milliers de manuscrits, écrits en arabe, en hébreu et en espagnol, actuellement conservés dans la bibliothèque familiale Fondo Kati de Tombouctou. Cette bibliothèque a été créée par Mahmoud Kati, fils d'Ali Ben ZIYAD et de Kadidia SYLLA qui est la grande sœur de l'empereur Askia Mohamed. Elle comprend 14.000 manuscrits dont 7.000 sont déjà répertoriés.

Σύμφωνα με τον κ. HAÏDARA, ο εξερευνητής Mahmoud Kati έχει αφήσει πίσω του αρκετές χιλιάδες χειρόγραφα, γραμμένα στα αραβικά, εβραϊκά και ισπανικά, που τηρούνται στην οικογενειακή βιβλιοθήκη Fondo Kati στο Τιμπουκτού. Αυτή η βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε από τον Mahmoud Kati, γιο του Ali Ben ZIYAD και της Kadidia SYLLA, που είναι η μεγάλη αδερφή του αυτοκράτορα Άσκια Μοχάμεντ. Περιλαμβάνει 14.000 χειρόγραφα, εκ των οποίων 7.000 είναι ήδη καταχωρημένα.

Σύμφωνα με τον ιστότοπο tombouctoumanuscripts.org, η Νότια Αφρική χρηματοδότησε την κατασκευή του Νέου Ινστιτούτου Ahmed Babapour ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων φράγκων CFA [381.000 ευρώ] με συνολικά 4.800 τετραγωνικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένου ενός αμφιθεάτρου 500 θέσεων, αίθουσας συνεδριάσεων με 300 θέσεις και βιβλιοθήκης. Αυτό το κέντρο:

possède actuellement une collection d’environ 30000 manuscrits collectés grâce aux efforts de quelques personnalités exceptionnelles telles que le Dr Mahmoud Zubayr, premier directeur du centre, et Abdul Kader Haidara qui a travaillé pour CEDRAB avant d’établir sa bibliothèque personnelle. Ce chiffre de 30000 manuscrits est encore quelque peu conservateur si l’on considère le nombre estimé de manuscrits existant dans la région.

σήμερα έχει συλλογή περίπου 30.000 χειρογράφων, που συλλέγονται μέσω των προσπαθειών μερικών εξαιρετικών προσωπικοτήτων, όπως ο πρώτος διευθυντής του κέντρου του Δρ Mahmoud Zubayr και του Abdul Kader Haidara, που εργάστηκε για το CEDRAB, πριν ιδρύσει την προσωπική του βιβλιοθήκη. Αυτός ο αριθμός των 30.000 χειρογράφων εξακολουθεί να είναι κάπως συντηρητικός, όταν εξετάζουμε τον εκτιμώμενο αριθμό των χειρογράφων, που υπάρχουν στην περιοχή.

Η Christelle Marot υπενθύμισε επίσης στην προαναφερθείσα δημοσίευσή της σχετικά με τα Africultures:
l'Arabie Saoudite et le Koweït ont donné près de 45 millions de francs CFA [Euros 68 602]au centre Ahmed Baba, outre les actions déjà menées par l'Unesco, la Norvège et le Luxembourg. ” Pour les privés, ce sont des fondations qui interviennent largement….”.

Η Σαουδική Αραβία και το Κουβέιτ έδωσαν σχεδόν 45 εκατομμύρια φράγκα CFA [68.602 ευρώ] στο κέντρο Ahmed Baba, επιπλέον των δράσεων που έχουν ήδη πραγματοποιήσει η Unesco, η Νορβηγία και το Λουξεμβούργο. “Για τον ιδιωτικό τομέα, αυτά είναι ιδρύματα που παρεμβαίνουν ευρέως …”.

Η μαύρη σημαία των φονταμενταλιστών ισλαμιστών , Τιμπουκτού. Από τον Boubacar Bah στο Twitter

Τι θα συμβεί σε αυτόν τον θησαυρό της ανθρωπότητας; Μετά την κατάληψη της πόλης από αντάρτες Τουαρέγκ και τα ισλαμικά κινήματα Ανσάρ Ντίνε και Αλ Κάιντα στο Μαγκρέμπ, υπάρχει μεγάλη ανησυχία σε όλο τον κόσμο, όταν πρόκειται για την απάντηση στο ερώτημα αυτό. Σε μια δημοσίευση με τίτλο “Μετά τους Βούδες του Μπαμιάν, τα χειρόγραφα του Τιμπουκτού;“, Ο Hervé Bar αναφέρει τα λόγια του Hamady Bocoum, διευθυντή του Ινστιτούτου της Μαύρης Αφρικής (Ifan) στο Ντακάρ:
“Des manuscrits uniques (près de 100.000) sont conservés depuis plusieurs siècles à Tombouctou, ville savante, ville des 333 saints, où pratiquement chaque concession est un patrimoine, une bibliothèque “Possession des grandes lignées de la ville, ces manuscrits, les plus anciens remontant au XIIe siècle, sont conservés comme des trésors de famille dans le secret des maisons, des bibliothèques privées, sous la surveillance des anciens et d'érudits religieux.Ils sont pour la plupart écrits en arabe ou en peul, par des savants originaires de l'ancien empire du Mali. Ces textes parlent d'islam, mais aussi d'histoire, d'astronomie, de musique, de botanique, de généalogie, d'anatomie…Autant de domaines généralement méprisés, voire considérés comme “impies” par Al-Qaïda et ses affidés jihadistes. L'exemple funeste des Bouddhas de Bamyan, dans le centre de l'Afghanistan, vient immédiatement à l'esprit.

Μοναδικά χειρόγραφα (περίπου 100.000) έχουν διατηρηθεί για αρκετούς αιώνες στο Τιμπουκτού, μια πόλη 333 αγίων, όπου σχεδόν κάθε έγγραφο είναι κληρονομιά, μια βιβλιοθήκη”. Κτήμα των μεγάλων οικογενειών της πόλης, αυτά τα χειρόγραφα, που χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα, διατηρούνται ως οικογενειακοί θησαυροί στα θησαυροφυλάκια σπιτιών, ιδιωτικών βιβλιοθηκών, υπό την επίβλεψη των πρεσβυτέρων και των θρησκευτικών μελετητών. Στην πλειοψηφία τους είναι γραμμένα στα αραβικά ή σε φούλα, από λογίους στην αρχαία αυτοκρατορία του Μάλι. Αυτά τα κείμενα μιλάνε για το Ισλάμ, αλλά και για ιστορία, αστρονομία, μουσική, βοτανική, γενεαλογία, ανατομία…Τομείς που γενικά περιφρονούνται και θεωρούνται ακόμα και «ασεβείς» από την Αλ Κάιντα και πιστούς τζιχαντιστές. Το μοιραίο παράδειγμα των Βούδων του Μπαμιάν στο κεντρικό Αφγανιστάν έρχεται αμέσως στο μυαλό.

Ο Guy Alain BEMBELLY υπενθυμίζει ότι αυτή η πόλη είναι καταχωρημένη στην πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας από το 1988:

Tombouctou est un vrai grenier du savoir didactique dans les domaines de l’astronomie, de la musique, de la botanique, de l’histoire (sur l’histoire du Soudan au xve siècle). Le centre de documentation et de recherches Ahmed-Baba (Cedrab), fondé en 1970 avec l’aide de l’UNESCO, recueille certains de ces manuscrits pour les restaurer et les numériser. Ce trésor culturel est à préserver. Il faut y aller…

Το Τιμπουκτού είναι ένα πραγματικό καταφύγιο διδακτικής γνώσης στους τομείς της αστρονομίας, της μουσικής, της βοτανικής, της ιστορίας (στην ιστορία του Σουδάν τον δέκατο πέμπτο αιώνα). Το Κέντρο Τεκμηρίωσης και Έρευνας του Ahmed Baba (Cedrab), το οποίο ιδρύθηκε το 1970 με τη βοήθεια της UNESCO, συλλέγει μερικά από αυτά τα χειρόγραφα για την αποκατάσταση και την ψηφιοποίησή τους. Αυτός ο πολιτιστικός θησαυρός πρέπει να διατηρηθεί. Πρέπει να πάτε …

Στην ανάρτησή του, ο Bembelly αναφέρει μερικές φράσεις, που αποδίδονται σε διανοούμενους που έζησαν στο Τιμπουκτού, συμπεριλαμβανομένου του Ahmed Baba (1556-1627), που εμφανίζεται στο κέντρο, που φέρει το όνομά του:

Ô toi qui vas à Gao fais un détour par Tombouctou. Murmure mon nom à mes amis et porte-leur le salut parfumé de l’exilé qui soupire après le sol où résident sa famille, ses amis, ses voisins.

Ω, συ που κινάς για το Γκάο, κάνε μια παράκαμψη από το Τιμπουκτού. Ψιθύρισε το όνομά μου στους φίλους μου και δώσε τους το ευωδιαστό χαιρετισμό του εξόριστου, που ποθεί το χώμα που ζουν η οικογένεια, οι φίλοι, οι γείτονές του.

Δυστυχώς, και η σειρά των γεγονότων δεν αφήνει καμία αμφιβολία, είναι το χειρότερο σενάριο που φαίνεται να παίζει σε στρατιωτικό επίπεδο. Πράγματι, το Εθνικό Κίνημα για την Απελευθέρωση του Azawad (MNLA), το οποίο εμφανίζει τον κοσμικό χαρακτήρα του και την ανησυχία του να βρει μια ορισμένη αξιοπρέπεια, φαίνεται να απομακρύνεται από άλλα πιο εξτρεμιστικά κινήματα. Ο Moussa Haïdara, χειριστής κάμερας, ο οποίος κινηματογραφούσε την είσοδο της φονταμενταλιστικής Ansar Dine στη μητροπολιτική περιοχή κάτω από την καθοδήγηση του Τουαρέγκ Iyad Ag Ghaly, σε μια δημοσίευση στον ιστότοπο slateafrique.com, δήλωσε:

Ils sont venus avec cinquante véhicules. Ils ont pris la ville, chassé les gens du MNLA et brûlé leur drapeau, pour mettre à la place le leur sur le camp militaire de la ville.

Ήρθαν με πενήντα οχήματα. Πήραν την πόλη, έδιωξαν τους ανθρώπους από το MNLA και έκαψαν τη σημαία τους, για να αντικαταστήσουν τις δικές τους στο στρατόπεδο της πόλης.

Ο κόσμος είναι αναμφίβολα μάρτυρας της έναρξης μιας μακράς κυριαρχίας τρομοκρατίας, που κινδυνεύει να καταστρέψει κάθε πολιτισμό και να αποσταθεροποιήσει ολόκληρη την περιοχή του Σαχέλ.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.