“Αβάνα”. Φωτογραφία: Flickr, χρήστης Pedro Szekely [1]. Με άδεια CC 2.0.
Ντόναλντ Τραμπ:
Μήπως ξέρεις τι σημαίνει αξιοπρέπεια;
Τα μέτρα [2]που ανακοινώσατε σήμερα, Πρόεδρε Τραμπ, είναι αξιολύπητα. Είναι αξιολύπητα, όπως αυτή η ομάδα ανθρώπων που αποκαλούνται Κουβανοί και συγκεντρώθηκαν γύρω από τον ηγέτη μιας άλλης χώρας για να του ζητήσουν να στραγγαλίσει οικονομικά τους συμπατριώτες τους. Εκείνοι που φωνάζουν “Ζήτω η Ελεύθερη Κούβα” από την άλλη πλευρά των Στενών της Φλόριντα, ή το μέλος του Κογκρέσου, που μπορεί μετά βίας να προφέρει τη λέξη “ελευθερία” με την ομορφιά και χαλαρότητα της ισπανικής γλώσσας. Τα μέτρα που ανακοινώσατε σήμερα αποτελούν ασέβεια προς την κουβανική κυβέρνηση και ασέβεια προς τον λαό της Κούβας. Είναι ασέβεια προς εμένα.
Μια απόλυτη αλαζονεία – μια λέξη που έχει ταίρι την “άγνοια” – χαρακτήρισε όλη την προεδρία σας και έφθασε σε σημείο καμπής σήμερα, στις 16 Ιουνίου 2017. Δεν είναι δυνατόν να ζητήσετε από έναν πρόεδρο, ο οποίος δεν είναι σε θέση να κατανοήσει τις βασικές αρχές της κλιματικής αλλαγής, η οποία είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη στην πολιτεία όπου βρίσκεται η πιο αγαπημένη του περιουσία [3], να κατανοήσει τις πολυπλοκότητες μιας χώρας όπως η Κούβα. Από έναν Πρόεδρο, ο οποίος δεν μπόρεσε να δεσμευτεί για το μέλλον της ανθρωπότητας, ο οποίος είναι ανίκανος να δεσμευτεί για το μέλλον ενός μικρού νησιού της Καραϊβικής και των πολιτών του. Και θα ήταν εξαιρετικά απλό. Σεβασμός είναι το μόνο πράγμα που έχουν ζητήσει ανέκαθεν όλοι οι Κουβανοί πολίτες από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και το μόνο πράγμα που δεν λάβαμε αυτή την 16η Ιουνίου ήταν ακριβώς αυτό: ο σεβασμός.
Στην αρχή της επιστολής μου, κύριε Πρόεδρε, ρώτησα αν γνωρίζατε την έννοια της λέξης αξιοπρέπεια. Είναι εύκολο για έναν κυβερνήτη να έχει αξιοπρέπεια. Αυτός ή αυτή δεν χρειάζεται να επιλέξει τι να φάει, πού να κοιμηθεί, τι φορούν τα παιδιά του/της. Είναι άνθρωποι, όχι κυβερνήσεις, που μπορούν να φαντασθούν τους εαυτούς τους αξιοπρεπείς, επειδή αυτοί λαμβάνουν δύσκολες αποφάσεις. Προέρχομαι από μια φτωχή, αξιοπρεπή οικογένεια. Από ανθρώπους, οι οποίοι γεννήθηκαν φτωχοί και αξιοπρεπείς και οι οποίοι παρέμειναν φτωχοί και αξιοπρεπείς για σχεδόν τρεις γενιές. Δάσκαλοι δημοτικού σχολείου, βιβλιοθηκονόμοι, σχολικοί βοηθοί, τεχνικοί, καουμπόηδες, αγρότες. Όταν η μητέρα μου με ρώτησε τι ήθελα να σπουδάσω, αν κατάφερνα να πάω στο Πανεπιστήμιο, εγώ, εννιά χρόνων τότε, απάντησα: “Οτιδήποτε παρά δασκάλα, γιατί δε θέλω να είμαστε τόσο φτωχοί”.
Τα παράθυρα της κρεβατοκάμαρας της μητέρας μου πληρώνονταν με τα κέρδη από την πώληση δύο ορφανών προβάτων που ταΐζαμε με μπιμπερό. Είχα το ίδιο κρεβάτι για 25 χρόνια. Θυμάμαι κάθε ζευγάρι παπουτσιών μου από την έκτη τάξη, γιατί είχα μόνο τρία. Θα μπορούσα να σας πω για την πρώτη φορά που είδα έναν αλλοδαπό να πετάει καραμέλες από το ενοικιαζόμενο αμάξι του στην παραλία Guanabo, γιατί ποτέ πριν δεν είχα δει καραμέλες τέτοιων χρωμάτων. Θυμάμαι κάθε βιβλίο που διάβασα από την έβδομη έως την ένατη τάξη, επειδή με έσωσαν από τη λεγόμενη Ιδιαίτερη Περίοδο [4][ΣτΜ: περίοδος οικονομικής κρίσης στην Κούβα από το 1989].
Ακόμη και με όλες αυτές τις οικονομικές δυσκολίες, με κάποιο τρόπο κατάφερα να είμαι ευτυχισμένη. Τα μάνγκο, οι ντομάτες και τα βουνά που περιέβαλλαν το σπίτι μου με έκαναν ευτυχισμένη. Είχα εφεύρει χιλιάδες ιστορίες για να κατανοήσω την οικονομική μας φτώχεια και να την μετατρέψω σε πνευματικό πλούτο. Μια μέρα, είπα στους φίλους μου από το σχολείο ότι εάν ακολουθούσαν το μονοπάτι στο βουνό πίσω από το σπίτι μου, θα μπορούσαν να φτάσουν στον κόλπο του Γκουαντάναμο. Υπήρχαν τόσες πολλές επαναλαμβανόμενες ιστορίες και μυστήρια γύρω από εκείνο το μέρος, που δεν ήταν ακόμη στρατόπεδο βασανιστηρίων, αλλά ένα μέρος για Κουβανούς ψαράδες, που το έφεραν κοντά μου. Τους έλεγα για τα ναρκοπέδια, τη θάλασσα, τις φάτσες των Κουβανών στρατιωτών, τις φάτσες των Αμερικάνων, τις σκηνές του στρατοπέδου. Η φτώχεια με δίδαξε την φαντασία. Δεν πιστεύω ότι όλα τα παιδιά θα πρέπει να είναι φτωχά για να αναπτύξουν τη φαντασία τους. Το μόνο που λέω είναι ότι, κατά κάποιον τρόπο, ίσως με έναν διαστρεβλωμένο τρόπο, μάθαμε να ξεπερνάμε τα εμπόδια στην πραγματικότητα.
Μπορείτε να ακούσετε ιστορίες όπως αυτές σε οποιοδήποτε δρόμο της Κούβας. Στις 17 Δεκεμβρίου 2014, ο Μπαράκ Ομπάμα [5] έδειξε ότι μια άλλη πραγματικότητα ήταν δυνατή. Αλλά για να είμαστε δίκαιοι, μάθαμε να είμαστε δύσπιστοι. Είμαι βέβαια ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν σήμερα προκάλεσαν έκπληξη σε ελάχιστους Κουβανούς. Έχουμε μάθει να περιμένουμε και να ελπίζουμε για το χειρότερο και να γιορτάζουμε το καλό, όταν έρχεται. Δεν έρχεται σχεδόν ποτέ. Ούτε οι μισθολογικές αυξήσεις ούτε η πρόσβαση στο Διαδίκτυο που χρειαζόμαστε, ούτε οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που ζητάμε. Ούτε η ευημερούσα οικονομία ούτε ο βιώσιμος σοσιαλισμός – τίποτα. Αντίθετα, είχαμε μεταρρύθμιση περί μετανάστευσης, το τέλος της carte blanche, το άνοιγμα του ιδιωτικού τομέα, την ικανότητα να αγοράζουμε και να πουλάμε αυτοκίνητα και σπίτια και άλλη μια ντάνα ευνοιών μεταμφιεσμένων ως «μεταρρυθμίσεων». Σε αυτό το αλισβερίσι ανθρώπων και κυβέρνησης, έχουμε καταφέρει να πετύχουμε πράγματα και άλλα πράγματα, τα παλαιά χρέη μιας χώρας προς τον λαό της, αρχίζουν να θρυμματίζονται.
Επαναλάβετε μετά από μένα, κύριε Πρόεδρε: «Η πρόσβαση στην εκπαίδευση πρέπει να είναι ελεύθερη και καθολική». Αυτό δεν είναι ένα ζήτημα Μπέρνι Σάντερς, είναι ένας στόχος που πολλές χώρες απείρως φτωχότερες από τις δικές σας κατάφεραν να επιτύχουν. Επαναλάβετε μετά από μένα, κύριε Πρόεδρε: «Η υγειονομική περίθαλψη πρέπει να είναι ελεύθερη και οικουμενική». Άλλος ένας καλός τρόπος όχι μόνο για την Κούβα, αλλά και για την Ελβετία, τη Σιγκαπούρη, την Ιρλανδία, τον Καναδά, για να γελοιοποιηθεί η χώρα σας. Μια τεράστια διεθνής συνωμοσία που θέτει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια δύσκολη θέση.
Ατομικά ταξίδια Αμερικανών πολιτών τέλος. Ξέρετε ποιον βλάπτει αυτή η απόφαση; Πρώτον: το λαό της χώρας σας. Μια χώρα που υπερηφανεύεται για την ελευθερία της και που επιτρέπει στην κυβέρνησή της να περιορίσει την ελευθερία της κίνησης (που κατοχυρώνεται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων [6]). Δεύτερον: την κυβέρνηση της χώρας σας. Τι είδους παγκόσμια δύναμη πιστεύει ότι το να επιτρέψει στους ανθρώπους της να ταξιδεύουν σε ένα νησί 11 εκατομμυρίων κατοίκων και ενός προέδρου Κάστρο θα μπορούσε να εμπλουτίσει μόνο αυτή την κυβέρνηση; Έχετε δει κάποιον από την κουβανική κυβέρνηση να καθαρίζει τα δωμάτια του Saratoga Hotel, να εξυπηρετεί τις ταβέρνες και τα εστιατόρια που πολλαπλασιάζονται σε ολόκληρη την Αβάνα, να φυτεύει τα βιολογικά τρόφιμα που θέλουν οι Αμερικανοί τόσο πολύ; Έχετε δει τον Ραούλ Κάστρο [7] να πουλά σουβενίρ στην Πλατεία του Καθεδρικού; Είδατε τον José Ramón Machado Ventura [8] να παίρνει λεωφορείο για να φτάσει νωρίς στη δουλειά; Έχετε δει το σπίτι του Ramiro Valdés [9] να είναι καταχωρημένο στην Airbnb; Ή τον Canel Miguel Díaz [10] να προσφέρει δρομολόγιο ταξί από το αεροδρόμιο μετ’ επιστροφής σε πολίτη του Κεντάκι; Καθαρίζει η Lázara Mercedes López Acea [11] τουαλέτες στο Terminal 3; Θα σας βοηθήσω με την απάντηση: Όχι. Δεν είναι μόνο τα προαναφερθέντα άτομα που επωφελούνται από την αύξηση του αμερικανικού τουρισμού στο νησί μας. Η κυβέρνηση παίρνει το μερίδιό της, προφανώς – θα πρέπει να το γνωρίζετε αυτό, μιας και είστε πλέον κυβέρνηση – αλλά και ο κοινός πολίτης: η σερβιτόρα, ο αγρότης, ο ταξιτζής, η καθαρίστρια…
Δεν είχατε ούτε το θάρρος του Τζορτζ Μπους να σταματήσετε τις μεταφορές χρημάτων, τα ταξίδια και τις βίζες. Τα μέτρα σας είναι ίσα-ίσα κανόνες περιορισμού για να καθησυχάσετε τον Μάρκο Ρούμπιο, τον αντίπαλό σας στην προεδρική εκστρατεία, που σας γελοιοποίησε επανειλημμένα, όχι επειδή είναι ιδιαίτερα λαμπρός, αλλά επειδή είναι απλά πολύ εύκολο να σας κοροϊδέψει. Τα μέτρα σας βρωμάνε δειλία. Είναι απλά καπνός. Ένας αντιπερισπασμός που θα κρατήσει τον αμερικανικό λαό επικεντρωμένο σε κάτι εκτός από αυτό που έχει σημασία για τη χώρα. Όχι δηλαδή καν το μέλλον, αλλά η σημερινή κατάσταση της χώρας. Τα μέτρα σας, κύριε Πρόεδρε, είναι αποτέλεσμα πολιτικής αλαζονείας και ασέβειας. Άλλες χώρες ενδέχεται να γονατίσουν εμπρός στη χώρα σας. Η Κούβα δεν το έχει πράξει ποτέ και δεν θα το κάνει τώρα. Ίσως η συμφωνία με τον Ομπάμα να έχει γαμηθεί εντελώς. Αλλά η αξιοπρέπειά μας παραμένει άθικτη.