Φωτογραφία στην Ασγκαμπάτ το 2007 από τον Michael Karavanov. Άδεια CC 3.0.
Στις 7 Ιουνίου, ο πανίσχυρος πρόεδρος του Τουρκμενιστάν διέταξε την κατάργηση του γενναιόδωρου συστήματος επιδοτήσεων που δίνει στους ντόπιους έναν λόγο – από πλευράς φόβου – να ανεχτούν την όλο εντυπώσεις ολοκληρωτική και πλούσια σε πόρους κυβέρνηση.
Οι πολίτες απολαμβάνουν αποτελεσματικά δωρεάν νερό, ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο από τις πρώτες ημέρες της ανεξαρτησίας τους από τη Σοβιετική Ένωση. Τώρα δεν θα υπάρξουν περισσότερα δώρα για τους πολίτες της χώρας στην τέταρτη θέση με τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, ακολουθώντας μόνο το Κατάρ σε κατά κεφαλήν αποθεματικό.
Ο λόγος; Μια χρηματοπιστωτική κρίση που συνδέεται με την τιμή ενέργειας, η οποία έχει ήδη περάσει μια απότομη υποτίμηση του τοπικού νομίσματος μανάτ, το κόστος των εισαγόμενων τροφίμων και άλλων αγαθών έχει εκτοξευτεί και ελλείψεις εμφανίζονται σε όλη την οικονομία.
Όπως έγραψε [1] ο Dmitri Shishkin, διευθυντής δημοσίων σχέσεων στην εταιρία Kazakhfilm του γειτονικού Καζακστάν:
Кажется, Туркменистан почти всё. Добрались костлявые руки углеводородного кризиса до родины башизма. Ждём появления центральноазиатской Венесуэлы.
Ήρθε το τέλος για το Τουρκμενιστάν. Έφτασε η κρίση στη χώρα. Τώρα θα δούμε την εμφάνιση της Βενεζουέλας της Κεντρικής Ασίας.
Στερεύουν τα πετρο-δολάρια
Ενδιαφέρον έχουν κάποιοι από τους παραλληλισμούς, που προέκυψαν από το σχόλιο του Shishkin.
Όπως και η Βενεζουέλα, η οικονομία του Τουρκμενιστάν είναι πολύ ομοιογενής, με τους υδρογονάνθρακες να αποτελούν το 90% των εξαγωγών των δύο χωρών. Όπως και ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Μαδούρο, ο πρόεδρος του Τουρκμενιστάν Κουρμπανγκουλί Μπερντιμουχαμέντοφ ανήλθε στην εξουσία μετά το θάνατο ενός πιο χαρισματικού προκατόχου. Τέλος, τόσο ο Μαδούρο όσο και ο Μπερντιμουχαμέντοφ βρήκαν τις κυβερνήσεις τους όλο και πιο ανίκανες να ανταποκριθούν στις βασικές ανάγκες του πληθυσμού τους και να πληρώσουν έγκαιρα μισθούς, καθώς τα ενεργειακά κέρδη έχουν συρρικνωθεί.
Ωστόσο, με άλλα μέσα, οι δύο χώρες είναι πολύ διαφορετικές. Ενώ η Βενεζουέλα έχει πλησιάσει όλο και πιο βαθιά στον αυταρχισμό εν μέσω μιας βαθιάς οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης, το Τουρκμενιστάν είναι από καιρό ένα ολοκληρωτικό κράτος με πολιτικούς θεσμούς και δικαστήρια μαριονέτες, που δεν αξίζουν καν να χαρακτηρίζονται πολιτικοί θεσμοί. Στην κατάταξη περί ελευθερίας του Τύπου των “Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα”, η Βενεζουέλα κατατάσσεται [2] στην 137η θέση από 180 χώρες, ενώ το Τουρκμενιστάν στην 178η. Το διαδίκτυο της κεντροασιατικής χώρας είναι από τα πιο περιορισμένα στον κόσμο.
Με την πολιτική αντιπολίτευση, τις ανεξάρτητες πηγές πληροφόρησης και τον πολιτικό χώρο σχεδόν εντελώς αόρατα στο Τουρκμενιστάν, φαίνεται απίθανο ότι το καθεστώς του Μπερντιμουχαμέντοφ θα μπορούσε να ενοχληθεί από διαμαρτυρίες, που πλήττουν το καθεστώς Mαδούρο [3] και το αναγκάζουν να καταφύγει σε έντονη βία εναντίον διαδηλωτών. Οι δημοκρατικοί θεσμοί που επιδιώκει μανιωδώς να καταλύσει ο Μαδούρο στη Βενεζουέλα, διαλύοντας και στη συνέχεια αποδυναμώνοντας το Κοινοβούλιο, που κυριαρχείται από την αντιπολίτευση, και γεμίζοντας το δικαστικό σώμα με πιστούς του, απλά δεν υπήρξαν ποτέ στο Τουρκμενιστάν.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το καθεστώς του Τουρκμενιστάν δεν έχει σκοτεινές μέρες μπροστά του, καθώς έχει φτάσει στο ναδίρ κυρίως από δικό του φταίξιμο.
Πολλά έξοδα για άχρηστα πράγματα
Μερίδιο στην ευθύνη για την οικονομική κακουχία της χώρας, μαζί με τις χαμηλές τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου και τη συστηματική διαφθορά, είναι η τάση της κυβέρνησης του Τουρκμενιστάν να δαπανά σπάταλα σε ματαιόδοξα σχέδια. Ένα νέο αεροδρόμιο σε σχήμα γερακιού στην Ασγκαμπάτ στοίχισε στην κυβέρνηση περισσότερα από 2 δις δολάρια και φέρεται μάλιστα να βυθίζεται στο έδαφος [4]. Το κράτος της Κεντρικής Ασίας ξοδεύει επίσης δισεκατομμύρια δολάρια για τη διοργάνωση ενός αθλητικού τουρνουά β’ κατηγορίας, των Ασιατικών Αγώνων Πολεμικών Τεχνών Κλειστού Χώρου 2017, στο οποίο δεσμεύθηκε πριν από την κρίση των τιμών του πετρελαίου, ενώ ολόκληρες κοινότητες αναγκάστηκαν να εκτοπιστούν για να κατασκευαστούν υποδομές [5] εν όψει των αγώνων.
Αυτά τα προγράμματα – και όχι οι κρατικές επιδοτήσεις – είναι προφανώς οι νέες προτεραιότητες για μια κυβέρνηση, που ισχυρίζεται ότι οι πολίτες της ζουν στην εποχή της «υπέρτατης ευτυχίας και ενός σταθερού κράτους».
Γράφοντας στο Facebook, ο Rustam Musayev από το Αζερμπαϊτζάν υποστήριξε [6] ότι η έκταση της οικονομικής ύφεσης στη χώρα σημαίνει ότι σύντομα θα ζουν εντελώς κάπου αλλού, όπως και εκατομμύρια πολίτες από άλλα κράτη της Κεντρικής Ασίας που εργάζονται στο εξωτερικό για να ζήσουν τις οικογένειές τους.
Никогда в Москве не видел гастарбайтеров из Туркмении и Казахстана. Теперь вероятно появятся и туркмены.
Δεν έχω δει ποτέ Τουρκμένους μετανάστες στη Μόσχα. Τώρα πιθανότατα θα εμφανιστούν και εδώ.