Ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών στο Μεξικό χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για την παρακολούθηση δημοσιογράφων

Infección de malware. Foto de howtostartablogonline.net. Usada bajo licencia CC 2.0

Μόλυνση από κακόβουλο λογισμικό. Φωτογραφία από το howtostartablogonline.net, δημοσίευση στο Flickr. Χρησιμοποιείται με άδεια CC 2.0

“Τα πάντα επιτρέπονται στον έρωτα και στον πόλεμο”. Αυτή η παροιμία ίσως να είναι το κυριότερο επιχείρημα που χρησιμοποιεί η μεξικανική κυβέρνηση για να παρακολουθεί αυθαίρετα τους πολίτες της μέσω της χρήσης κατασκοπευτικού λογισμικού ή spyware.

Στα μέσα του Ιουνίου του 2017, η αμερικανική εφημερίδα The New York Times δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ για μια έρευνα που διεξήχθη από τις οργανώσεις Artículo 19 (Άρθρο 19), Red en Defensa de los Derechos Digitales (Δίκτυο για την Υπεράσπιση των Ψηφιακών Δικαιωμάτων – R3D) και SocialTIC στην οποία επισημαίνονταν ότι, από το 2011, τουλάχιστον τρεις οργανισμοί του Μεξικού ξόδεψαν σχεδόν 80 εκατομμύρια δολάρια στο spyware Pegasus. Αυτό το λογισμικό χρησιμοποιήθηκε για την κατασκοπεία πολιτών, μεταξύ των οποίων δημοσιογράφοι που κάλυπταν θέματα σχετικά με το οργανωμένο έγκλημα, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ακτιβιστές για την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Η @nytimes δημοσιεύει ένα ρεπορτάζ για την κατασκοπεία δημοσιογράφων και ακτιβιστών με το κακόβουλο λογισμικό Pegasus.

Το Μεξικό βρίσκεται εν μέσω μιας ένοπλης εσωτερικής σύγκρουσης από τότε που η κυβέρνηση ξεκίνησε τον πόλεμο κατά των καρτέλ ναρκωτικών, το μακρινό πλέον 2006. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι (συμπεριλαμβανομένων μελών ενόπλων ομάδων, του στρατού και του άμαχου πληθυσμού) έχασαν τη ζωή τους λόγω της σύγκρουσης. Πολλοί έχουν εξαφανιστεί, μεταξύ των οποίων 43 φοιτητές στην Iguala (Υπόθεση Aγιοτσινάπα). Με το λογισμικό Pegasus παρακολουθούνται επίσης αρκετοί από τους δικηγόρους που αντιπροσωπεύουν τους συγγενείς των θυμάτων.

Το πρόγραμμα έχει σκοπό να εισχωρήσει σε συσκευές κινητών τηλεφώνων και να συγκεντρώσει πληροφορίες από συζητήσεις και φωτογραφίες ή μέσω του γεωγραφικού εντοπισμού, ακόμα και να ανακτήσει κωδικούς για είσοδο στο δίκτυο wifi. Η λειτουργία του περιγράφεται στην ηλεκτρονική σελίδα Pictoline:

#GobiernoEspía: cómo se usó software del gobierno para espiar periodistas, activistas y defensores de derechos en México. Infografía de Pictoline. Usada con permiso.

#ΗΚυβέρνησηΚατασκοπεύει: ως αποκλειστικό λογισμικό της κυβέρνησης χρησιμοποιήθηκε για να κατασκοπεύει δημοσιογράφους, ακτιβιστές και υπερασπιστές δικαιωμάτων στο Μεξικό. Εικόνα της Pictoline. Δημοσίευση μετά από έγκριση.

Αδιαφάνεια και ευπάθεια

Σε αυτό το πλαίσιο, η χρήση των οικονομικών πόρων στον τομέα των υπηρεσιών πληροφοριών και της ασφάλειας δεν αμφισβητείται και είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Η κυβέρνηση ξοδεύει εκατομμύρια χωρίς να λογοδοτεί στην κοινωνία και χρησιμοποιεί “όπλα” για έναν “πόλεμο” κατά της ίδιας της κοινωνίας.

Η χρήση του Pegasus, εν τω μεταξύ, δεν είναι κάτι καινούριο. Από τον Αύγουστο του 2016, η The New York Times ενημέρωσε ότι το συγκεκριμένο spyware (που αναπτύχθηκε από την κοινοπραξία NSO Group) ήδη χρησιμοποιούνταν από την κυβέρνηση του Μεξικού. Το Σεπτέμβριο του 2016, η μεξικανική διαδικτυακή πύλη Vanguardia δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ για την αγορά αυτού του συστήματος:

La Procuraduría General de la República en la gestión de Jesús Murillo Karam fue la dependencia que compró el software de espionaje Pegasus, el más sofisticado en el mercado y capaz de escuchar, ver, capturar texto, imagen y contactos de cualquier teléfono inteligente.

Η Γενική Εισαγγελία της Δημοκρατίας, υπό τον Jesús Murillo Karam, πραγματοποίησε την αγορά του κατασκοπευτικού λογισμικού Pegasus, του πιο προηγμένου στην αγορά, ικανού να ακούει, να βλέπει, να φωτογραφίζει κείμενο, εικόνα και τις επαφές από οποιοδήποτε smartphone.

Μέχρι αυτή τη στιγμή, τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι πολίτες για να παρέχουν διαφάνεια στις δράσεις της κυβέρνησης δεν είναι ικανά να αποκτήσουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το Pegasus και να προστατεύσουν τους πολίτες από προσβολές της ιδιωτικής τους ζωής.

Το Σεπτέμβριο του 2016, ένας πολίτης ζήτησε επίσημα από τη Γενική Εισαγγελία της Δημοκρατίας να διαθέσει δημόσια λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη σύμβαση για την απόκτηση ή τη χρήση του Pegasus. Η αρχή απάντησε ότι δεν υπάρχουν οι συγκεκριμένες πληροφορίες και ότι δεν έχει στη διάθεσή της κανένα πρόγραμμα ηλεκτρονικής παρακολούθησης. Η απάντηση νομιμοποιήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Διαφάνειας, Πρόσβασης στην Πληροφορία και Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων (Instituto Nacional de Transparência, Acesso à Informação e Proteção de Dados Pessoais – INAI), υπεύθυνου για τη διασφάλιση της διαφάνειας στη Δημόσια Εξουσία στο Μεξικό. (Μπορείτε να διαβάσετε τη θέση του Ινστιτούτου εδώ.1)

Επιβεβαίωση της παρακολούθησης

Το Φεβρουάριο του 2017, η οργάνωση R3D δημοσίευσε μια έρευνα σχετικά με την υπόθεση κατασκοπείας που οργανώθηκε από την κυβέρνηση του Μεξικού εις βάρος δύο ακτιβιστών και ενός ερευνητή που υποστήριζαν την εφαρμογή ενός φόρου ζαχαρούχων ροφημάτων, που κατέληγε − μεταξύ άλλων − στα ακόλουθα συμπεράσματα:

La evidencia presentada permite concluir lo siguiente:

  • Las tres víctimas recibieron ataques similares en método y fueron recibidos en fechas en las que su trabajo y activismo a favor de la salud pública, en particular la promoción del impuesto a las bebidas azucaradas, era notorio.
  • El malware de vigilancia Pegasus se comercializa exclusivamente a gobiernos.
  • Existe evidencia que apunta a que al menos la Secretaría de la Defensa Nacional (SEDENA), la Procuraduría General de la República (PGR) y el Centro de Investigación y Seguridad Nacional (CISEN) han adquirido licencias de uso del malware comercializado por NSO Group.

Η έρευνα μας οδηγεί στα εξής συμπεράσματα:

  • Τα τρία θύματα δέχθηκαν επιθέσεις με παρόποιο τρόπο που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο που η δράση τους και ο ακτιβισμός τους για τη δημόσια υγεία, συγκεκριμένα για την προώθηση του φόρου ζαχαρούχων ροφημάτων, ήταν ευρέως γνωστή.
  • Το malware παρακολούθησης Pegasus διατίθεται μόνο σε κυβερνήσεις.
  • Υπάρχουν στοιχεία που δηλώνουν ότι τουλάχιστον η Υπηρεσία Εθνικής Άμυνας (Secretaría de la Defensa Nacional – Sedena), η Γενική Εισαγγελία της Δημοκρατίας (Procuraduría General de la República – PGR) και το Κέντρο Έρευνας και Εθνικής Ασφάλειας (Centro de Investigación y Seguridad Nacional – Cisen) απέκτησαν άδειες χρήσης του malware που διατίθεται από την NSO Group.

Σχετικά με τις επιθέσεις στην ιδιωτική ζωή, ο ακτιβιστής Vladimir Cortés σχολίασε:

Las acciones de intromisión a la privacidad de los activistas por el derecho a la salud sugieren que su trabajo no es una amenaza al Estado sino a los intereses privados. Demuestra que el gobierno mexicano ejerce total discrecionalidad para intervenir los teléfonos de las personas sin que existan instancia que regulen esta actividad.

Οι παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής των ακτιβιστών που μάχονται για το δικαίωμα στην υγεία υποδηλώνουν ότι η δράση τους δεν αποτελεί απειλή για το κράτος αλλά για τα ιδιωτικά συμφέροντα. Δείχνουν ότι η μεξικανική κυβέρνηση, με απόλυτη διακριτική ευχέρεια, παρεμβαίνει στα τηλέφωνα πολιτών χωρίς να υπάρχουν όργανα που να ρυθμίζουν αυτή τη δραστηριότητα.

Με βάση αυτούς τους ισχυρισμούς, δεν είναι παράξενο ότι το Μάιο του 2017 διάφορες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έκαναν γνωστή την πρόθεσή τους να εγκαταλείψουν τη συμμαχία ή τη συνεργασία που είχαν με την κυβέρνηση ως μέλη της Συμμαχίας για μια Ανοιχτή Κυβέρνηση (Αliança para o Governo Aberto) – μια πολυεθνική πρωτοβουλία που προσπαθεί να προωθεί δραστηριότητες που συνεισφέρουν στη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη συμμετοχή των πολιτών, με στόχο την ενίσχυση της διακυβέρνησης και την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Η είδηση διαδόθηκε στο Twitter από πολλούς χρήστες, μεταξύ αυτών ο Jaime Villasana:

Ακόμα μια κακή είδηση για την @gobrep του @EPN ΜΚΟ αποχωρούν από την Ανοιχτή Κυβέρνηση.

Οι οργανώσεις διευκρίνισαν ότι η απόφαση να σταματήσουν τη συνεργασία είναι “αποτέλεσμα σοβαρών ενδείξεων κατασκοπείας εις βάρος υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αύξησης των απειλών κατά της ελευθερίας της έκφρασης σε αυτή τη χώρα”. Ο INAI − οργανισμός που συμμετέχει στη Συμμαχία − δήλωσε ότι καταδικάζει την κατασκοπεία και σέβεται την απόφαση των οργανώσεων.

Βία και κατασκοπεία

Οι απειλές κατά της ελευθερίας της έκφρασης δεν είναι αποκλειστικά συνδεδεμένες με το ολέθριο πανόραμα απειλών και εκτελέσεων πολλών δημοσιογράφων, μεταξύ των οποίων της Miroslava Breach και του Javier Valdéz, που κάλυπταν θέματα σχετικά με το οργανωμένο έγκλημα – οι εκτελέσεις των οποίων παραμένουν ατιμώρητες, και δεν υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις στην έρευνα, παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει αρκετές εβδομάδες από τα εγκλήματα. Σε αυτό προστίθεται τώρα η κατασκοπεία εις βάρος δημοσιογράφων από πλευράς της κυβέρνησης μέσω του Pegasus. Πολλοί από τους δημοσιογράφους συνεργάζονται με σημαντικά μέσα ενημέρωσης, όπως η Carmen Aristegui και ο Carlos Loret de Mola – ο οποίος, τον Απρίλιο του 2017, δήλωσε δημόσια ότι έλαβε στο κινητό του ένα μήνυμα το οποίο γνωρίζουν πλέον ότι χρησιμοποιείται για τη μόλυνση κινητών συσκευών με κακόβουλο λογισμικό.

Ο σκιτσογράφος Patricio σχολίασε για την κατάσταση:

Η κυβέρνηση του @EPN [Enrique Peña Nieto] κατασκοπεύει τους δημοσιογράφους αποκλειστικά όταν είναι ζωντανοί. Αφού τους σκοτώσει, σταματά κάθε έρευνα.

Ακτιβιστές, υπεύθυνοι ενημέρωσης και πολίτες βρίσκονται ανυπεράσπιστοι μπροστά στις παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής στο Μεξικό, είτε είναι μέσω κακόβουλου λογισμικού είτε μέσω λογισμικού κατασκοπείας που χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση, καθώς το απαραβίαστο των ιδιωτικών επικοινωνιών − όπως και άλλοι τομείς − μένει στα λόγια όταν το Κράτος ισχυρίζεται ότι διεξάγει ένα πόλεμο, ακόμα και αν δεν είναι πάντα ξεκάθαρο ποιοι είναι οι στόχοι του.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε τη συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα από την πλευρά της κοινωνίας των πολιτών στον λογαριασμό Twitter #GobiernoEspía.

1 Αίτηση Αναθεώρησης RRA 3762/16.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.