Αντίτυπα της Prass-Press δίπλα στο ταμείο ενός βιβλιοπωλείου στη Σόφια της Βουλγαρίας. Φωτογραφία από GV, CC-BY.
Μια έκδοση [1] αυτής της ανάρτησης δημοσιεύθηκε αρχικά στο ιστολόγιο της συγγραφέως το Μάρτιο.
Η πρώτη έκδοση της δεκαπενθήμερης σατιρικής εφημερίδας Prass-Press έπρεπε να είχε εκδοθεί στη Βουλγαρία την 1η Μαρτίου, αλλά οι σκιτσογράφοι της ισχυρίζονται ότι προσωπικότητες με επιρροή, στις οποίες δεν άρεσε το περιεχόμενό της, εμπόδισαν τη διανομή της ενόψει των αβέβαιων κοινοβουλευτικών εκλογών που θα λάμβαναν χώρα στο τέλος του μήνα.
Για το λόγο αυτό, οι σκιτσογράφοι δημιούργησαν ένα εναλλακτικό δίκτυο διανομής έτσι ώστε η “ασεβής” έκδοσή τους να φτάσει στους αναγνώστες. Σχεδόν τέσσερις μήνες και επτά τεύχη μετά, η Prass-Press συνεχίζει απτόητη.
Η εφημερίδα συχνά συγκρίνεται με την Charlie Hebdo [2]. Διαχειρίζεται από τους Chavdar Nikolov, Chavdar Georgiev, και Christo Komarnitski, οι οποίοι αυτοαποκαλούνται οι τρεις “άτακτοι σκιτσογράφοι” στον τίτλο της εφημερίδας. Μαζί με τον δημοσιογράφο Ivan Bakalov, αντικρούουν και γελοιοποιούν τους πολιτικούς αρχηγούς της Βουλγαρίας εδώ και χρόνια.
Το 2016, ο Nikolov απολύθηκε [3]από τη ραδιοτηλεοπτική εταιρεία NOVA TV [4], με έδρα τη Σόφια, λόγω του σκίτσου του για τον πρωθυπουργό Boyko Borissov, ο οποίος παρουσιάζεται ως ο αρχηγός εγκληματικών ομάδων που κυνηγούν μετανάστες στα σύνορα [5]. Λίγο μετά, τα σκίτσα διαγράφηκαν από την επίσημη ιστοσελίδα της NOVA TV, όπως και ο Nikolov από τη θέση του.
“Είμαστε σε πόλεμο με το μονοπώλιο, τη βλακεία, την υποκρισία και, δυστυχώς, με τα περισσότερα βουλγαρικά ιδρύματα τα οποία σιωπούν,” είπε ο Nikolov σε συνέντευξή του για το bTV το Μάρτιο του 2017.
Παρά το τεράστιο ενδιαφέρον των αναγνωστών, ελάχιστα από τα 10.000 εκτυπωμένα αντίτυπα ήταν διαθέσιμα την 1η Μαρτίου. Τα σημαντικότερα πρακτορεία εφημερίδων στη Σόφια, που βρίσκονταν κοντά σε πανεπιστήμια, στάσεις λεωφορείων και σε εμπορικά κέντρα, έλαβαν το ανώτερο πέντε τεύχη. Άλλες πόλεις στη Βουλγαρία έλαβαν ακόμη λιγότερα ή και κανένα αντίτυπο.
Когато държането на този вестник се превърне в повод за завиждане. Слово има, свобода не. #праспрес [6]pic.twitter.com/tlFbuRuKEx [7]
— Simona Yordanova (@SasiYordanova) March 11, 2017 [8]
Όταν το να κρατάς αυτήν την εφημερίδα είναι λόγος να σε ζηλεύουν. Υπάρχει έκφραση αλλά δεν υπάρχει ελευθερία. #Prass-Press
“Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, λιγότερα από 1.000 αντίτυπα διανέμονται στη χώρα. Τα υπόλοιπα μένουν κρυμμένα κάπου,” έγραψε ο Bakalov στο άρθρο του [9] στο e-vestnik.bg.
Μια έκθεση για το χαμηλό επίπεδο ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στη Βουλγαρία [10] από την Deutsche Welle στα σερβικά υπογραμμίζει ότι η εθνική εταιρεία διανομής Bulgarpress [11] συμβούλευσε τους ιδιοκτήτες μικρών περιπτέρων να μη ζητούν τεύχη της Prass-Press. Η ομάδα της Prass-Press πιστεύει ότι η εταιρεία ανήκει ή, με κάποιον τρόπο, επηρεάζεται από τον Delyan Peevski [12], πρώην μέλος του κοινοβουλίου και μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης.
Delyan Peevski. Φωτογραφία [13] από την Εθνική Συνέλευση για τη Δημοκρατία της Βουλγαρίας.
Ο Peevski κατέχει πάνω από το 50 τις εκατό των μετοχών σε εταιρείες όπως η Technomarket Bulgaria [14], η Balkan Media Group (στην οποία ανήκουν πέντε πρακτορεία ειδήσεων) και η αλυσίδα πρακτορείων εφημερίδων Lafka, μεταξύ άλλων. Σε πολλές από αυτές τις εταιρείες, ο Peevski έχει μετοχές μαζί με τη μητέρα του, Irena Krusteva, και μαζί είναι πλειοψηφικοί μέτοχοι, όπως στην περίπτωση της προσφάτως ιδιωτικοποιημένης κρατικής υπηρεσίας εκτύπωσης Rodina [15].
Ο Peevski είναι επίσης γνωστός για την παλαιότερη θητεία του ως Προέδρου του Κρατικού Οργανισμού για την Εθνική Ασφάλεια (DANS), από τον οποίο απομακρύνθηκε το 2013 λόγω δημοσίων αντιδράσεων.
Η Bulgarpress και η Lafka έχουν τον έλεγχο του εφοδιασμού εφημερίδων σε σχεδόν όλα τα πρακτορεία που βρίσκονται σε κεντρικά σημεία των μεγάλων πόλεων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που δεν ανήκουν στη δικαιόχρησή τους. Ο Peevski δεν έχει απαντήσει δημόσια στην κατηγορία ότι βρισκόταν πίσω από τα προβλήματα διανομής της Prass-Press. Η ανάμειξή του στην πολιτική και στα μέσα ενημέρωσης, παρ’ όλα αυτά, σημειώθηκε [16] από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα:
Η Βουλγαρία βρίσκεται χαμηλότερα από οποιοδήποτε άλλο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου. Αυτό συμβαίνει επειδή το περιβάλλον κυριαρχείται από τη διαφθορά και τη συμπαιγνία μεταξύ των μέσων ενημέρωσης, των πολιτικών και των ολιγαρχών, στους οποίους συγκαταλέγεται και ο Deylan Peevski, πρώην πρόεδρος της κύριας υπηρεσίας ασφαλείας της Βουλγαρίας και κάτοχος του Νέου Βουλγαρικού Ομίλου Μέσων Ενημέρωσης. Ο όμιλός του έχει έξι εφημερίδες και ελέγχει περίπου το 80% της διανομής του γραπτού τύπου.
Παίρνοντας την κατάσταση στα χέρια τους
Αφού οι υπάλληλοι της Bulgarpress δεν ανταποκρίθηκαν στην κατάσταση, οι δημοσιογράφοι αποφάσισαν να διανείμουν οι ίδιοι τις εφημερίδες [17], στην πλατεία Slaveykov στη Σόφια, τη μόνιμη αγορά εκτύπωσης στη Σόφια.
“Θα παλέψουμε για την εμπιστοσύνη των αναγνωστών μας με μια τίμια και ανοιχτή τοποθέτηση. Πιστεύουμε ότι υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον για μια εφημερίδα όπως τη δική μας,” είπε ο Komarnitski στο mediapool.com [18].
Για το δεύτερο τεύχος, που εκδόθηκε στις 15 Μαρτίου, η Prass-Press συνεργάστηκε κυρίως με μικρότερες εταιρείες διανομής και πρακτορεία εφημερίδων που ανήκουν σε ιδιώτες. Αυτή τη φορά, οι συγγραφείς στάθηκαν μπροστά από το Κοινοβούλιο [19] για την πώληση του συμβολικού αριθμού των 113 αντιτύπων, ο οποίος συμβολίζει τη θέση της Βουλγαρίας στο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα [16] (στην έκδοση του 2017, η Βουλγαρία βρισκόταν στη θέση 109).
Η πώληση του δεύτερου τεύχους: η ομάδα της Prass-Press με τους Christo Komarnitski, Chavdar Nikolov και Chavdar Georgiev με την καλλιτέχνη Alla Georgieva μπροστά στο γραφείο του Βούλγαρου προέδρου. Χρήση της φωτογραφίας μετά από άδεια.
Οι “άτακτοι” δημοσιογράφοι προειδοποίησαν επίσης την Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού, τη Βουλγαρική Αντιμονοπωλιακή Επιτροπή και ενημέρωσαν και άλλα ευρωπαϊκά ιδρύματα σχετικά με αυτό που αποκαλούν παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μήνες μετά την έκδοση του πρώτου τεύχους, κανένα από αυτά τα ιδρύματα δεν αναγνώρισε παραβιάσεις στη διαδικασία διανομής και, ως εκ τούτου, δεν έλαβαν δράση σε αυτή την περίπτωση.
Η Prass-Press ανάρτησε μέρος μιας επίσημης επιστολής που έλαβε από την Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού [20] στη σελίδα της στο Facebook, η οποία ανέφερε ότι από τα 10.000 αντίτυπα που διανεμήθηκαν, η Bulgarpress επιβεβαίωσε ότι περισσότερα από 6.337 αντίτυπα πωλήθηκαν και τα υπόλοιπα επεστράφησαν στον εκδότη. Η ομάδα της Prass-Press αμφισβητεί αυτό το νούμερο, το οποίο φαίνεται να είναι πολύ μεγαλύτερο από τον πραγματικό αριθμό αντιτύπων της εφημερίδας που παρατήρησαν στα χέρια αναγνωστών.
Το δεύτερο μέρος της ανάρτησης του Facebook περιέχει μια καρικατούρα του προέδρου της Επιτροπής να κάνει μασάζ στον Peevski και να τον ρωτάει, “Είσαι μονοπωλιακός;”. Στο σκίτσο ο Peevski απαντά “Ο, όχι, όχι, με γαργαλάς!”
Ένα στιγμιότυπο οθόνης των περιοχών διανομής της Prass-Press στο Google Map, κυρίως των βιβλιοπωλείων.
Παρά τα εμπόδια, η ομάδα της Prass-Press πέτυχε στο να βρει τρόπους για να συνεχιστεί η έκδοση. Οι αναγνώστες μπορούν να παραγγείλουν και να λάβουν αντίτυπα μέσω του διαδικτύου σε μορφή .pdf στην τιμή του ενός ευρώ μέσω της σελίδας https://prass.press/ [21]. Για τους λάτρεις του έντυπου υλικού, διατηρούν ένα χάρτη διανομής [22] που παρουσιάζει όλες τις τοποθεσίες στη Βουλγαρία όπου διατίθεται η εφημερίδα, καθώς και τα συγκεκριμένα βιβλιοπωλεία που τη διανέμουν.
Χάρη στο ενδιαφέρον και την υποστήριξη του κόσμου, η Prass-Press κατάφερε να διατηρήσει τον ίδιο βαθμό κυκλοφορίας με το ίδιο εναλλακτικό δίκτυο όπως και με το πρώτο τεύχος. “Τώρα βασιζόμαστε σε μικρούς διανομείς και βιβλιοπώλες που, χωρίς φόβο, πωλούν την εφημερίδα μας και, φυσικά, σε αυτούς που την αγοράζουν,” είπε ο Nikolov για το όγδοο τεύχος.