[1]Φωτογραφία από το Pixabay, δημοσιεύετε με άδεια CC0, της Δημόσιας Ιδιοκτησίας.
Το παρακάτω άρθρο γράφτηκε αρχικά από τον Aitor Gorrotxategi Cortina, δικηγόρο, κάτοικο Μαδρίτης. Η ανάλυσή του δημοσιεύθηκε αρχικά στον ιστότοπο Afroféminas [2] και δημοσιεύεται με αλλαγές από το Global Voices μετά από άδεια των διαχειριστριών της σελίδας και σύμφωνα με το πρωτόκολλο δημοσίευσής τους.
Τα καταφέραμε. Μετά από αιώνες αγώνων κατά του ρατσισμού δεν υπάρχει πλέον ρατσισμός στην Ισπανία. Είναι περιστασιακές περιπτώσεις. Είναι τέσσερις, αλλά η πλειοψηφία στην Ισπανία δεν είναι ρατσιστές.
Θα εξάγουμε τη μέθοδό μας σε άλλες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες (οι καημένοι έχουν τον Ντόναλντ Τραμπ) ή τη Γαλλία (η υποψήφια πρόεδρος Mαρίν Λε Πεν συγκεντρώνει πολλές ψήφους. Τι ρατσιστές!).
Βλέπουμε τις ταινίες “Ο Μισισιπής Καίγεται” ή “12 Χρόνια Σκλάβος” και σκεφτόμαστε “Αυτοί οι άξεστοι απ’ το νότο, τι μπάσταρδοι!”. Βλέπουμε την Κου Κλουξ Κλαν ή τις συγκεντρώσεις του γαλλικού ακροδεξιού κόμματος, του Εθνικού Μετώπου, και νομίζουμε ότι είμαστε διαφορετικοί, καλύτεροι.
Επειδή εμείς δεν είμαστε ρατσιστές. Καθόλου. Πιστεύουμε ότι οι ρατσιστές είναι μειοψηφία. Ηλικιωμένοι, υπερβολικά συντηρητικοί ή το ακροδεξιό γκρουπάκι που βρίσκεται διάσπαρτο σε κάποιες ισπανικές πόλεις. Αυτό που θα ονομάζαμε φασίστες.
Τι σημασία έχει που οι ναζί και οι ρατσιστές δρουν ανεξέλεγκτα στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης; Τι σημασία έχουν τα εμφανή προβλήματα διακρίσεων σε πολλά σχολεία της χώρας μας, η έλλειψη ευκαιριών, η αδυναμία για ισότιμη πρόσβαση στην ίδια θέση εργασίας, οι αστυνομικές διώξεις, η απόρριψη σε όλα τα επίπεδα, τα τεράστια ποσοστά φτώχειας, το να σου φέρονται σαν να είσαι αντικείμενο ή σαν να είσαι αόρατος, κ.ο.κ; Τι σημασία έχει που στα ισπανικά αθλητικά γήπεδα ακούγονται συνεχώς ρατσιστικά συνθήματα; Ή που υπάρχουν τα Κέντρα Κράτησης Αλλοδαπών (CIES – Centros de Internamiento de Extranjeros [3]), όπου κρατούνται παρά τη θέλησή τους χιλιάδες μετανάστες με την κατηγορία ότι έψαχναν μια καλύτερη ζωή, με την έγκριση της πλειοψηφίας των πολιτών; Τι σημασία έχουν οι εκατοντάδες ρατσιστικές επιθέσεις (οι επίσημες) κάθε χρόνο;
Ο ρατσισμός στην Ισπανία δεν είναι βίαιος, είναι διακριτικός. Δεν υπάρχει ενσυναίσθηση. Συνήθως το θύμα κατηγορείται ότι υπερβάλει και αυτό είναι λογικό σε ένα περιβάλλον που αρνείται την ύπαρξη του ρατσισμού. Είναι παρόμοιο με άλλες διακρίσεις που συνέβησαν στο παρελθόν. Αμέσως θεωρείται ότι δεν θέλουν να ενταχθούν στην κοινωνία.
Το να ενταχθείς σε αυτό το σύστημα σημαίνει να σωπαίνεις και να μην ενοχλείς.
Διάβασα πρόσφατα την απάντηση ενός “Κανένα” σε ένα σχόλιο σε μια ανάρτηση του “Afroféminas [4]” (είμαι ακόλουθος, το παραδέχομαι) για το δήμαρχο ενός χωριού της Μαγιόρκα, τον Guillen Balboa, που έλεγε το εξής:
La realidad es que estrictamente en su significado, la sociedad española no es racista, lo cual no significa que en España no hayan racistas, obviamente, pero en su conjunto los españoles no son partidarios del racismo, y en nuestra Ley no existe ese tipo de discriminación.
Una sociedad racista fue la que existió en EEUU cuando los negros tenían que sentarse en los últimos asientos del autobús, o incluso mucho antes, cuando existía la exclavitud. Eso es una sociedad racista, por definición aquella que mediante la exacerbación de un grupo étnico discrimina y persigue a aquellos con los que convive y no pertenecen a su “raza”. Una sociedad racista es la que existía en Sudáfrica durante el apartheid.
Lo que tú sufres es una sociedad estúpida con 4 racistas de libro y algunos racistillas de poca monta. Personas en posesión de prejuicios con mejor o peor voluntad, que a pesar de ello, puede elegir y elige democráticamente a políticos negros para ejercer cargos públicos, como lo es una alcaldía. Parece que no te sorprende este hecho, a lo mejor es que imaginas que todos los que han votado a este hombre eran negros, pero la realidad es que seguramente ni el 1% lo son. ¡Ah! No, perdona, los que han votado a este señor fueron los hippie guays, esa gentuza, esos racistas que te hacen la vida imposible, a ti y a tu hijo aparentemente blanco…
Η αλήθεια είναι ότι η ισπανική κοινωνία δεν είναι ρατσιστική, με την αυστηρή έννοια του όρου. Αυτό δεν σημαίνει ότι στην Ισπανία δεν υπάρχουν ρατσιστές, προφανώς, αλλά στο σύνολό τους οι Ισπανοί δεν υποστηρίζουν το ρατσισμό και στη νομοθεσία μας δεν υπάρχει τέτοιου είδους διάκριση.
Μια ρατσιστική κοινωνία ήταν αυτή που υπήρξε στις ΗΠΑ, όταν οι μαύροι ήταν υποχρεωμένοι να κάθονται στις τελευταίες θέσεις του λεωφορείου ή ακόμα και πολύ πριν, όταν υπήρχε η σκλαβιά. Αυτή είναι μια ρατσιστική κοινωνία, εξ ορισμού αυτή στην οποία μια εθνική ομάδα θεωρείται ανώτερη και διακρίνει και διώκει αυτούς με τους οποίους μοιράζεται τον ίδιο χώρο αλλά δεν ανήκουν στη “ράτσα” της. Ρατσιστική κοινωνία είναι αυτή που υπήρχε στη Νότια Αφρική με το απαρτχάιντ.
Αυτό που αναφέρεις είναι μια ηλίθια κοινωνία με τέσσερις ρατσιστές, απόλυτο παράδειγμα του όρου, και διάφορους ασήμαντους ρατσιστάκους. Άτομα με προκαταλήψεις με την καλύτερη ή τη χειρότερη θέληση, και που μπορούν να εκλέξουν και εκλέγουν δημοκρατικά μαύρους πολιτικούς για να ασκούν δημόσια αξιώματα, όπως είναι αυτό του δημάρχου. Φαίνεται ότι δεν σε παραξενεύει αυτό το γεγονός, ίσως νομίζεις ότι όλοι όσοι ψήφισαν αυτόν τον άνθρωπο ήταν μαύροι, αλλά στην πραγματικότητα σίγουρα δεν είναι ούτε το 1%. Α, όχι, συγγνώμη, αυτοί που ψήφισαν αυτόν τον κύριο ήταν οι μοδάτοι χίπηδες, αυτός ο συρφετός, αυτοί οι ρατσιστές που κάνουν τη ζωή ανυπόφορη για σένα και για τον, κατά πως φαίνεται λευκό, γιο σου.
Ο τυπικός υποτιμητικός τόνος. Ο λευκός εξηγεί στη μαύρη γυναίκα τι είναι ο ρατσισμός και τις λέει ότι είναι μια πικρόχολη που φαντάζεται πράγματα και που, εννοείται, πιστεύει ότι όλοι οι λευκοί είναι κακοί. Όλο αυτό το προσβλητικό παραμυθάκι δείχνει πάντα το ίδιο: Δεν είναι και τόσο σημαντικό. Βλέπεις παντού φαντάσματα και είσαι και λιγάκι αδαής, όλα μαζί…Η Ισπανία δεν είναι ρατσιστική επειδή, κοίτα, έχουμε ένα μαύρο δήμαρχο σε ένα χωριουδάκι και σας αφήνουμε να κάνετε τη ζωή σας. Αυτό είναι ένα σημαντικό ζήτημα. Αυτή η αίσθηση που έχουν πολλοί ότι σας κάνουμε τη χάρη, είμαστε πολύ καλοί.
Οι λευκοί έχουμε ένα πρόβλημα. Δεν μας αρέσει να μας πηγαίνουν κόντρα. Αυτό που δεν βιώνουμε ή στο οποίο δεν είμαστε πρωταγωνιστές είναι μικρής σημασίας. Για αυτό στην Ισπανία ο ρατσισμός είναι ένα ασήμαντο ζήτημα.
Επίσης, πιστεύουμε ότι εάν είναι απαραίτητο να βρεθεί λύση για αυτά τα ασήμαντα ζητήματα, δεν υπάρχει καλύτερος από εμάς τους ίδιους για να τη βρει. Εμείς μπορούμε να το κάνουμε. Δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα του τι είναι να σε διακρίνουν λόγω της φυλής, της θρησκείας ή της καταγωγής σου. Αλλά τι σημασία έχει! Εμείς θέλουμε να είμαστε οι σωτήρες. Το κοριτσάκι στη Θεία Κοινωνία και η νύφη στο γάμο.
Ένα ξεκάθαρο παράδειγμα είναι οι πολιτικές κατά του ρατσισμού που υλοποιούν τα θεσμικά όργανα. Η μεγάλη πλειονότητα των οργάνων που ασχολούνται με αυτά τα θέματα ηγούνται, σχεδόν σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων, από ντόπιους που σίγουρα δεν βιώνουν άμεσα το ρατσισμό ή τον αποκλεισμό. Φανταστείτε έναν άνδρα να ηγείται το Σπίτι της Γυναίκας ή μια επιτροπή για την ισότητα. Υπάρχουν περιπτώσεις, αλλά σίγουρα είναι μια παραφωνία. Το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει και για ζητήματα σχετικά με το ρατσισμό και τη μετανάστευση.
Από την άλλη, οι πολιτικές είναι παιδιάστικες ή προσβλητικές για τις ομάδες τις οποίες υποτίθεται βοηθούν. Στην καλύτερη περίπτωση είναι απλά άχρηστες.
Ως δικηγόρος, καθώς έψαχνα πληροφορίες για την πλατφόρμα “Antirumores” (Αντιφήμες) από τη Βαρκελώνη, μια οργάνωση για την πρόληψη του ρατσισμού, βρήκα μια φωτογραφία από κάποιο συνέδριο [5]. Υπήρχε κάποιος ξένος; Ή, για να ρισκάρω περισσότερο: υπήρχε κάποιος που δεν ήταν λευκός; Κανένας.
Αυτό είναι το “σύμπλεγμα του ιεραπόστολου”, η σωτήρια ιδέα. Στο τέλος, ακόμα και βοηθώντας κάνουμε τους άλλους αόρατους. Ακόμα και προσπαθώντας να απαλείψουμε ένα κακό όπως η φυλετική διάκριση και η ξενοφοβία, το εφαρμόζουμε οι ίδιοι. Και το χειρότερο είναι ότι το κάνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε και αυτό είναι πιο βλαβερό και είναι απόδειξη των κοινωνικών δομών που εξακολουθούν να υπάρχουν στον κόσμο μας.
Δεν αρνούμαι την ύπαρξη των καλών προθέσεων αλλά πρέπει να δώσουμε τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτούς που βιώνουν το ρατσισμό και τον αποκλεισμό. Είναι γυναίκες και άνδρες που γνωρίζουν καλύτερα απ'τον καθένα το πρόβλημα αυτοί που πρέπει να μπουν στην πρώτη γραμμή της μάχης. Δεν είναι επιχορηγούμενα άτομα που χρειάζονται αντιπροσώπους. Έχουν την αξία τους και τη δύναμή τους.
Για μένα ήταν ένα πρόβλημα το να καταλάβω ένα χώρο που δεν προορίζονταν για μένα. Αλλά δεν μιλάω εδώ για τους μαύρους αναγνώστες και αναγνώστριες του “Aroféminas” αλλά για αυτούς που καταλαμβάνουν την ίδια θέση με μένα στην κοινωνική πυραμίδα, που, θέλοντας ή όχι, υπάρχει. Το χρώμα του δέρματος ή η καταγωγή είναι σημαντικά στοιχεία για τη διαμόρφωση των προνομίων αυτής της πυραμίδας.
Εάν αφήνεις το ρατσισμό να υπάρχει χωρίς να δίνεις και πολύ σημασία, τότε είσαι συνένοχος. Ξέρω ότι δεν το κάνεις εσύ, αλλά άλλες δοκιμασίες που δεν σε επηρεάζουν δεν τις ανέχεσαι με την ίδια χαλαρότητα και διαμαρτύρεσαι και συμβάλεις ή κάνεις κάτι. Για αυτό κάνε κάτι επειδή (και λυπάμαι που σε απογοητεύω) αυτό που συμβαίνει σε αυτή τη χώρα, τη χώρα μου, σε αυτούς τους άλλους που δεν είναι σαν εμάς, λέγεται ρατσισμός.