Στιγμιότυπο από μίνι-ντοκιμαντέρ παραγωγής Zoomin.TV Latinoamerica. Δημοσιεύτηκε στο Youtube.
Η νότια μεξικανική πολιτεία Τσιάπας είναι γνωστή για την ποικιλομορφία του πληθυσμού της από διάφορες εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες, δημιουργώντας μια μοναδική κοινωνική αλληλεπίδραση ανθρώπων ,των οποίων οι πολιτισμοί συνενώνονται και περιπλέκονται μεταξύ τους.
Για πολύ καιρό οι κοινότητες της περιοχής, πολλές εκ των οποίων είναι αυτόχθονες, έγιναν μάρτυρες μιας μεταστροφής από Χριστιανούς Καθολικούς σε Ευαγγελιστές και της συγχώνευσης αυτών των νέων πεποιθήσεων με ένα όραμα του κόσμου που παρέμεινε συμβατό με τις παραδόσεις των Μάγια. Ωστόσο, οι κοινότητες Τζοτζίλ από το Σαν Κριστομπάλ ντε λας Κάσας έχουν προκαλέσει αναστάτωση στα ΜΜΕ, λόγω της αύξησης των μεταστροφών στο Ισλάμ.
Πολλά ρεπορτάζ και διαδικτυακά δημοσιεύματα έχουν αντιδράσει σχετικά με αυτές τις κοινότητες με σοκ, απόρριψη και φόβο. Σε μια εποχή που οι αυτόχθονες ομάδες αποτελούν ήδη στόχους ρατσισμού και διακρίσεων, αυτές οι πρόσφατες μεταστροφές στο Ισλάμ έφεραν στο επίκεντρο συζητήσεις γύρω από την πολυπλοκότητα της ταυτότητας, καθώς και την αύξηση των διαδικτυακών επιθέσεων από όσους φοβούνται τι θα μπορούσαν να σημαίνουν αυτές οι αλλαγές στο Μεξικό:
Hace rato leía en mi TL que indígenas musulmanes de Chiapas, no se sienten indigenas ni se identifican con el EZLN
— Mr. Kievs (@NoloDz) May 28, 2016
Μόλις διάβασα το εξήε στο χρονολόγιό μου: ότι οι αυτόχθονες μουσουλμάνοι της Τσιάπας δεν αισθάνονται αυτόχθονες ούτε ταυτίζονται με το EZLN [ΣτΜ: Στρατός των Ζαπατίστα για την Εθνική Απελευθέρωση[.
@MarckLibsan date una vuelta por los altos de Chiapas,aquí hay indígenas Musulmanes una buena bomba de tiempo
— El Desilusionista® (@gatobscuro) November 14, 2015
Πηγαίντε και ρίξτε μια ματιά στα υψίπεδα των Τσιάπας, εδώ υπάρχουν αυτόχθονες μουσουλμάνοι, μια μεγάλη ωρολογιακή βόμβα.
@PedroFerriz tengamos cuidado que en Chiapas los musulmanes siguen creciendo ya que juegan con la ignorancia y necesidad de los indigenas
— Julio Cesar Perez G (@jcpg100) November 26, 2013
Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Στην Τσιάπας, οι μουσουλμάνοι συνεχίζουν να αυξάνονται. Παίζουν με τις ανάγκες και την άγνοια των ιθαγενών.
Indigenas de chiapas D: musulmanes? Wtf?
— malvania (@suupergirl) September 28, 2010
Ιθαγενείς της Τσιάπας: Μουσουλμάνοι; Τι στο διάολο;
Τα μέλη της μουσουλμανικής κοινότητας των Τζοτζίλ αναφέρουν ότι αποτελούν θύματα διακρίσεων, στόχοι εκστρατειών δυσφήμησης.
Η διαδικτυακή εταιρεία ΜΜΕ Ζοomin.TV Latinoamérica έχει συλλέξει μαρτυρίες, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις δυσκολίες και την κοινωνική διαδικασία προσαρμογής που αντιμετωπίζουν όσοι μεταστράφηκαν στο Ισλάμ. Παρά το ό,τι κάποιοι μπορεί να σκεφτούν, οι αρχαίες παραδόσεις του λαού Τζοτζίλ δεν ξεχνιούνται απλά ή εγκαταλείπονται, αλλά προσαρμόζονται στην πρακτική του Ισλάμ:
Soraya: Piensan que tenemos algo en la cabeza [por usar el pañuelo]. Un ejemplo de lo que decían es que tenía piojos.
Layla: Cada vez que salgo con el pañuelo… No me hacen preguntas, pero las miradas… Y me dicen que es malo, que soy terrorista.
Manuel: Cambio a musulmán, pero mi comida eso sí no.
Roberto: Teníamos una imagen mala del musulmanismo [sic], pero vemos que son gente muy sencilla. Y sobre todo que le dan cariño y respeto a toda la gente.
Soraya: Πιστεύουν ότι [χρησιμοποιούμε τη μαντίλα γιατί] έχουμε κάτι στο κεφάλι μας. Ένα παράδειγμα όσων λένε είναι ότι έχουμε ψείρες.
Layla: Κάθε φορά που βγαίνω έξω φορώντας την μαντίλα … κανείς δεν ρωτά τίποτα, αλλά σου ρίχνουν κάτι ματιές … μου λένε ότι είναι κακό, ότι είμαι τρομοκράτις.
Manuel: Έχω γίνει μουσουλμάνος, αλλά να αλλάξω τις διατροφικές μου συνήθειες; Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί!
Roberto: Είχαμε άσχημη εικόνα των Μουσουλμάνων, αλλά τώρα βλέπουμε ότι είναι πολύ ευγενικοί άνθρωποι και πάνω απ’ όλα φροντίζουν και σέβονται τους άλλους.
Παρά τα προβλήματα αυτά, τα μέλη άλλων θρησκευτικών ομάδων και οι κάτοικοι του San Cristóbal αναγνωρίζουν ότι οι μουσουλμάνοι Τζοτζίλ είναι ειρηνικά μέλη της κοινότητας και αποτελούν χαρακτηριστικά, που καταπολεμούν τα στερεότυπα για το Ισλάμ.
Ο αριθμός των μουσουλμάνων Τζοτζίλ συνεχίζει να αυξάνεται και οι κοινοτικές τους δραστηριότητες αναπτύσσονται. Οι οικογένειες μελετούν το Κοράνι και οι νέες γενιές μαθαίνουν αραβικά από νεαρή ηλικία. Η κοινότητα διοργανώνει ομαδικά ταξίδια για να συμμετάσχει στο Χατζ, το ετήσιο ισλαμικό προσκύνημα στη Μέκκα στη Σαουδική Αραβία. Για πολλά μέλη της κοινότητας, αυτή είναι συχνά η πρώτη φορά που ταξιδεύουν εκτός του Μεξικού και έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν μουσουλμάνους από όλο τον κόσμο.
Οι ρίζες του Ισλάμ στην Τσιάπας
Το Ισλάμ εισήχθη για πρώτη φορά στην Τσιάπας από ιεραποστόλους από το Παγκόσμιο Κίνημα Mουραμπιτούν. Οι ιεραπόστολοι έφτασαν στη χώρα προσπαθώντας να δημιουργήσουν δεσμούς με ηγέτες της εξέγερσης των Ζαπατίστα, ένα γεγονός που έλαβε χώρα στο Μεξικό το 1994, την ίδια ημέρα που τέθηκε σε ισχύ η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής.
Αρχικά, ο στόχος της ένοπλης εξέγερσης, με επικεφαλής τον Στρατό των Ζαπατίστα για την Εθνική Απελευθέρωση (EZLN), ήταν να δημιουργήσει ένα νέο κρατικό μοντέλο και να υπερασπιστεί τους αυτόχθονες πληθυσμούς. Οι λαοί αυτοί, ιστορικά, είχαν δει παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Σύμφωνα με το έγγραφο που απέστειλαν οι μουσουλμάνοι ιεραπόστολοι, ήλπιζαν να ενωθούν και να υποστηρίξουν αυτό το σκοπό των Ζαπατίστα, αλλά φαίνεται ότι ο EZLN δεν τους απάντησε.
Εντούτοις, ένα άτομο απάντησε στην πρόσκληση των ιεραποστόλων στο Ισλάμ, και αυτός ήταν ο Salvador López, ο οποίος τώρα ονομάζεται Μοχάμεντ Αμίν. Ο Amín ήταν ο πρώτος μουσουλμάνος από την περιοχή αυτή. Εκείνη τη στιγμή, εγκαθιδρύθηκε και άρχισε να αναπτύσσεται η μουσουλμανική κοινότητα της περιοχής, αν και με εσωτερικές και εξωτερικές διαμάχες. Συχνά τέτοιες συγκρούσεις είχαν ως αποτέλεσμα διαχωρισμούς μέσα στη νέα κοινότητα και σήμερα η Τσιάπας φιλοξενεί τέσσερις διαφορετικές ομάδες μουσουλμάνων.
Εξελισσόμενες ταυτότητες
Το έργο των Paulina Villegas, Marcela Zendejas και Lasso de la Vega, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Letras Libres» [Ελεύθερα Γράμματα] – και αργότερα οδήγησε στη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ - αναφέρει την ιστορία αυτών των κοινοτήτων και διερευνά την πολυπλοκότητα την ιστορία τους, από τις πεποιθήσεις που κληρονόμησαν από τους προκολομβιανούς πολιτισμούς μέχρι το χωνευτήρι της Τσιάπας σήμερα. Οι μαρτυρίες που συλλέχθηκαν από τους συγγραφείς αντικατοπτρίζουν μια νέα κατεύθυνση σε μια αρχαία ιστορία και μια πνευματική αναζήτηση ταυτότητας που συνδέει πολλούς σε ολόκληρο τον κόσμο:
El entramado de este islam que se extiende en el sureste de México está compuesto por varios ejes, tales como una identidad étnica compartida, condiciones socioeconómicas específicas, elementos de transnacionalismo y multiculturalismo debido a las peregrinaciones y viajes que han realizado, y un fuerte sentido de pertenencia. Los matices y particularidades que definen este islam indígena son precisamente las prácticas, los usos y costumbres resultantes de la adaptación y simbiosis entre los chamulas y “su” islam.
Ο ιστός του Ισλάμ που εκτείνεται στο νοτιοανατολικό Μεξικό επηρεάζεται από διάφορα κεντρικά σημεία, όπως η κοινή εθνική ταυτότητα, οι συγκεκριμένες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και τα στοιχεία του διακρατικού χαρακτήρα και της πολυπολιτισμικότητας, λόγω των προσκυνημάτων και των ταξιδιών που έχουν αναλάβει. Αυτά συνδέονται με μια ισχυρή αίσθηση του “ανήκειν”. Οι αποχρώσεις και οι ιδιαιτερότητες που ορίζουν την ισλαμική πίστη αυτών των αυτοχθόνων κοινοτήτων είναι οι πρακτικές, οι χρήσεις και οι παραδόσεις που απορρέουν από την προσαρμογή και την συμβίωση μεταξύ των κατοίκων του Τσαμούλα και του “δικού τους” Ισλάμ.
Συνεχίζουν:
…lo que es más importante reconocer: que los indígenas no católicos –ya sean evangélicos, pentecostales o musulmanes– no son cajas vacías donde se depositan ideologías extranjeras, sino dueños y estrategas de su propia historia […] Esta reflexión constituye un reto importante y necesario en un país donde hablar de grupos indígenas se reduce con frecuencia a moldes racistas y falsos estereotipos, en un país donde la diversidad no es realmente asumida ni comprendida como sinónimo de riqueza. Porque resulta que en Chiapas, desde hace mucho tiempo, se descubren y crean nuevas formas de ser indígena a través de luchas y procesos históricos. Porque la identidad étnica, tanto como cualquiera otra forma de identidad, es dinámica, se redefine y reinventa en el tiempo para mantenerse viva.
… το πιο σημαντικό είναι να αναγνωρίσουμε ότι οι αυτόχθονες που δεν είναι Καθολικοί – είτε είναι Ευαγγελιστές, Πεντηκοστιανοί είτε Μουσουλμάνοι – δεν είναι άδεια σώματα, μέσα στα οποία φυτεύονται απλά ξένες ιδέες, αλλά αντ’ αυτού οι κύριοι και διαχειριστές της δικής τους ιστορίας [… ] Αυτός ο προβληματισμός αποτελεί μια σημαντική αλλά αναγκαία πρόκληση σε μια χώρα, όπου η συζήτηση για τις αυτόχθονες ομάδες συχνά καταφεύγει σε ρατσιστικές τροπές και ψευδή στερεότυπα. Όπου η ποικιλομορφία δεν είναι πραγματικά αποδεκτή ή δε θεωρείται ότι εμπλουτίζει την κοινωνία. Αυτό ακριβώς συμβαίνει εδώ και πολύ καιρό στην Τσιάπας, αναδομούνται και ανακαλύπτονται ιδέες για το τι σημαίνει να είσαι αυτόχθων μέσα από έναν συνεχιζόμενο αγώνα καθώς και από φυσικές ιστορικές διαδικασίες. Όπως και άλλες μορφές ταυτότητας, η εθνική ταυτότητα είναι δυναμική, επαναπροσδιορίζεται και επανεφευρίσκεται με την πάροδο του χρόνου, προκειμένου να παραμείνει ζωντανή.
