Ίρμα: Διαλογισμός περί τυφώνων στις Μπαχάμες

Τυφώνας, Μπαχάμες. Winslow Homer (1898). Φωτογραφία, δωρεά στο Wikimedia Commons ως μέρος προγράμματος του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης.

Από την Nicolette Bethel

Tο άρθρο αυτό εμφανίστηκε αρχικά στο Blogworld και αναδημοσιεύεται εδώ με την άδεια της συντάκτριας.

Όποιος έχει μεγαλώσει μαζί μου ξέρει ότι δεν είμαι άνθρωπος που παίρνω τους τυφώνες στα αστεία. Όταν ήμουν 17 ετών, έγραψα ένα εκτεταμένο δοκίμιο για το θέμα. Το δοκίμιο μου απαιτούσε να εμβαθύνω στην επιστήμη πίσω από τους τυφώνες και επίσης με έστειλε στα αρχεία για να βρω την επίδραση των τυφώνων στις Μπαχάμες.

Ήξερα για τον τυφώνα του 1929, φυσικά. Η γενιά των γιαγιάδων μου τον είχε ζήσει και μας έλεγαν ιστορίες για τις κακές παλιές μέρες, όταν οι τυφώνες έρχονταν κάθε χρόνο και περνούσαν κατευθείαν πάνω από το Νασάου. Και τα ιστορικά βιβλία που είχα στη διάθεσή μου (η έκδοση 1968 του Michael Craton της Ιστορίας των Μπαχαμών και η Ιστορία των Μπαχαμών του 1975 του Paul Albury) ανέφεραν έναν παλαιότερο τυφώνα, έναν από το 1866, ο οποίος κατέστρεψε επίσης το Νασάου. Διάβασα τα πάντα που μπορούσα να βρω και για τους δύο τυφώνες. Και τότε, για την επόμενη δεκαετία, προφήτευα τυφώνες, προειδοποιώντας την οικογένειά μου (στην πραγματικότητα, όποιον καθόταν να ακούσει) να ετοιμάζεται κάθε χρόνο. Επειδή, παρόλο που το Νασάου δεν είχε υποστεί μεγάλο πλήγμα για περίπου 20 χρόνια, απλά ήξερα ότι ήταν θέμα χρόνου.

Λοιπόν, όπως μπορούμε να δούμε, ήταν. Η Νιου Πρόβιντενς επλήγη το 2001 από τον τυφώνα Μισέλ, του οποίου το επίκεντρο πέρασε πάνω από το Nασάου, και στη συνέχεια χτυπήθηκε σχεδόν απευθείας από τον τυφώνα Mάθιου το 2016, το “μάτι” του οποίου μετατοπίστηκε ακριβώς στα δυτικά του νησιού μας τις τελευταίες ώρες πριν χτυπήσει. Αλλά τίποτα δεν έχει επηρεάσει ακόμα την πρωτεύουσα με τον τρόπο που την έπληξαν οι τυφώνες της δεκαετίας του 1920 και του 1800.

Δύο πράγματα θέλω να πω γι’ αυτό. Το πρώτο έχει σχέση με το παρελθόν και τι μπορεί να μας διδάξει. Το άλλο αφορά το μέλλον και πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ό,τι έχουμε μάθει.

Τι μπορεί να μας διδάξει το παρελθόν

Οι Μπαχάμες, όπως και οι ΗΠΑ, ιστορικά βρίσκονται έξω από το πιο κοινό μονοπάτι των τυφώνων. Η πλειοψηφία του αρχιπελάγους μας βρίσκεται πάνω από τον Τροπικό του Καρκίνου, στην υποτροπική ζώνη και τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα, οι περισσότεροι τυφώνες έτειναν να σχηματίζονται και να παραμένουν μέσα στις τροπικές περιοχές, διασχίζοντας τον Ατλαντικό στην Καραϊβική Θάλασσα και στη συνέχεια σαρώνοντας τις Μικρές Αντίλλες. Αυτό ήταν καταστροφικό για την Καραϊβική, αλλά ευτυχές για τις Μπαχάμες, καθώς τα νησιά της Καραϊβικής τείνουν να είναι ορεινά και τα βουνά “σπάνε” την οργάνωση των τυφώνων. Το πιο συνηθισμένο αποτέλεσμα ήταν ότι, μέχρι να φτάσουν οι τυφώνες στις Μπαχάμες, ακόμη και μεγάλοι τυφώνες όπως οι Iνέζ και Ντέιβιντ και Τζορτζ, είχαν διαλυθεί και μειώθηκαν σε τυφώνες Κατηγορίας 1 ή 2 ή ακόμα και σε τροπικές καταιγίδες.

Ωστόσο, κάθε τριάντα περίπου χρόνια, κάποια τακτική μετατόπιση των παγκόσμιων καιρικών συνθηκών φαίνεται να ενθαρρύνει τον σχηματισμό τυφώνων στα βόρεια και να αυξάνει την πιθανότητα να επηρεάσουν τις Μπαχάμες και την ανατολική ακτή των ΗΠΑ. Αυτοί οι τυφώνες σαρώναν τον Ατλαντικό και δεν διαταράσσονταν από γη ή βουνά έως ότου είχαν φτάσει στην ενδοχώρα των ΗΠΑ. Ο τυφώνας του 1866 στις Μπαχάμες ήταν ένας από αυτούς, ένας από τους πρώτους με συστηματική σχεδίαση της θέσης και της έντασης του (θεωρείται ισχυρός τυφώνας κατηγορίας 4). Η κύρια πηγή πληροφοριών μας σχετικά με την έντασή της προέρχεται από τη βαρομετρική πίεση που καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της καταιγίδας (για περισσότερες λεπτομέρειες, διαβάστε το βιβλίο του Wayne Neely). Ακολούθησε ένας άλλος θανάσιμος τυφώνας το 1899. Στη συνέχεια, μια σειρά τυφώνων κατηγορίας 4 και 5 μεταξύ 1926 και 1932. Έπειτα ο Τυφώνας Μπέτσι το 1965 και στη συνέχεια ο Άντριου το 1992.

Για όποιον θέλει να μάθει οτιδήποτε για τους τυφώνες στις Μπαχάμες, αναζητήστε τον Wayne Neely. Είναι ο ειδικός. Αν θέλετε να μάθετε ποιον να ακούτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δείτε τι λέει αυτός. Είναι το χόμπι του. Είναι όμως και η εκπαίδευσή του και η δουλειά του.

Αυτό σήμαινε ότι ήταν πολύ πιθανό, τουλάχιστον κατά τον 20ό αιώνα, για έναν ενήλικα στις Μπαχάμες να ζήσει και να πεθάνει χωρίς να βιώσει περισσότερους από έναν ή δύο καταστροφικούς τυφώνες. Ο πατέρας μου, για παράδειγμα. Γεννήθηκε το 1938, και από τότε μέχρι το θάνατό του το 1987, έζησε μόνο μία μεγάλη καταιγίδα: την Μπέτσι το 1965. Τη ζωή του κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '70 την πέρασε φτιάχνοντας φράχτες, όταν βρισκόμαστε ενώπιον προειδοποιήσεων για τυφώνες, και τελικά διαπιστώναμε ότι ο τυφώνας είτε είχε διαλυθεί στη θάλασσα είτε δεν ήταν τίποτε άλλο παρά λίγος άνεμος και βροχή. Και παραπονιούνταν. Οι φράχτες για τους τυφώνες που φτιάχναμε ήταν βαριοί και ξύλινοι και τους προσαρμόζαμε στα κουφώματα των παραθύρων και στερεώνονταν με μπάρες. Ήταν δύσκολο να στηθούν και να ξεστηθούν και όταν τους εγκαθιστούσε και τελικά απογοητευόταν που έτυχε να είναι απλά μια καταιγίδα, αρνούνταν να τους βγάλει μέχρι το τέλος της σεζόν. Τους έβγαζε από τους κοινόχρηστους χώρους του σπιτιού μας, αλλά περνούσαμε τις νύχτες μας στο σκοτάδι των κλειστών υπνοδωματίων.

Φαντάζομαι ότι είναι δύσκολο για τους νεότερους Μπαχαμέζους να συλλάβουν την πιθανότητα να περάσουν μια ζωή χωρίς να βιώσουν ποτέ περισσότερες από μία θανατηφόρες καταιγίδες. Τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια έφεραν μια εκτεταμένη περίοδο τυφώνων που έπληξαν το αρχιπέλαγός μας, ξεκινώντας με τον Άντριου, που ήταν Κατηγορίας 5, όταν έπληξε την Ελεύθερα από τα ανατολικά και συνεχίζοντας στους Τυφώνες Φλόιντ και Μισέλ και Φράνσις και Τζιν και Βίλμα και Ιρένε και Ίκε και Σάντι και Χοακίν και Μάθιου και Ίρμα και πιθανόν Χοσέ. Τα ιστορικά πρότυπα καιρικών συνθηκών που επηρεάζουν τους τυφώνες έχουν αλλάξει. Ο τριάνταχρονος κύκλος που υπερίσχυε από τo 1780 έως τη δεκαετία του '90 έχει αντικατασταθεί με έναν κύκλο, για τον οποίο δεν έχουμε βρει ακόμα πρότυπο.

Το πιο εντυπωσιακό για όλα αυτά, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι το αναπόφευκτο επιχείρημα για την αλλαγή του κλίματος. Αυτό που με εντυπωσιάζει σε αυτή την ιστορική έρευνα των τυφώνων στις Μπαχάμες είναι το φανερό γεγονός που τείνουμε να αποκρύπτουμε, ενώ προσευχόμαστε να γλιτώσουμε ή να σωθούμε και να επανέρθουμε: οι σύγχρονες Μπαχάμες ανταποκρίνονται καλύτερα στους τυφώνες από σχεδόν κάθε άλλο μέρος στον πλανήτη.

Αιτία αυτού είναι εν μέρει η ίδια η γεωγραφία μας. Δεν έχουμε ποτάμια που υπερχειλίζουν και ξεφεύγουν από την κοίτη τους και δεν έχουμε βουνά, που προκαλούν συνήθως κατολισθήσεις. Αυτές είναι οι δυο πιο θανατηφόρες παρενέργειες των τυφώνων και δεν συμβαίνουν σε εμάς. Αλλά υπάρχουν και άλλοι συνηθισμένοι τρόποι, με τους οποίους οι άνθρωποι πεθαίνουν σε τυφώνες. Η αναζήτηση στα ιστορικά μας αρχεία μπορεί να μας πει ποιοι είναι αυτοί. Οι άνθρωποι πνίγονται σε κύματα καταιγίδων (όπως συνέβη στην νήσο Άνδρο των Μπαχαμών το 1866 και το 1929) και οι άνθρωποι σκοτώνονται από πτώση των συντριμμιών όταν τα σπίτια είναι σκισμένα, όταν σκαρφαλώνουν οι στέγες. Και από τη δεκαετία του 1930 ο αριθμός των σπιτιών που έχουν χωριστεί στις Μπαχάμες ήταν πολύ μικρότερος.

Αυτό συμβαίνει επειδή μάθαμε πώς να χτίζουμε κτίρια που να αντέχουν στις καταιγίδες. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι που χτίστηκε τη δεκαετία του '30, όταν ανακατασκευάζαμε την πόλη μετά τον τυφώνα του 1929, και ο εργολάβος που έχτισε το σπίτι προτίθετο το σπίτι να αντέξει οποιαδήποτε καταιγίδα. Κατασκευάστηκε από χυτοπρεσσαριστό σκυρόδεμα ενισχυμένο με χάλυβα και η οροφή ήταν αγκιστρωμένη με ασφάλεια στους τοίχους. Έχει μικεούς σκεπαστούς χώρους πάνω από κάθε πόρτα για να επιτρέπει τον εγκάρσιο εξαερισμό και έχει αντέξει τυφώνες χωρίς δομική βλάβη από την ανέγερσή του.

Ζω σε ένα άλλο σπίτι, το οποίο χτίστηκε τη δεκαετία του '50, και πάλι από οπλισμένο σκυρόδεμα, αυτό είναι ανυψωμένο περίπου τρία-τέσσερα πόδια από το έδαφος (χτισμένο σε ανώμαλο έδαφος). Οι γονείς μου γεννήθηκαν σε ξύλινα σπίτια, ένα από τα οποία στέκεται ακόμα, το άλλο θα στεκόταν ακόμα όρθιο, αν δεν το διέλυε μια μπουλντόζα. Αυτό που μάθαμε μετά την καταστροφή του σπιτιού της γιαγιάς μας ήταν ότι χτίστηκε από ναυτικούς και δεν υπήρχε ούτε ένα καρφί. Συγκρατούνταν από ξύλινους πεσσούς, που έγιναν πιο ασφαλείς με την πάροδο του χρόνου καθώς διογκώθηκαν στη θέση τους. Τα σπίτια στο Χάρμπορ Άιλαντ, που σφυροκοπήθηκε από τον Τυφώνα Άντριου, όταν ήταν Κατηγορίας 5, εξακολουθούν να στέκονται, ενώ μεγάλο μέρος του Μαϊάμι, το οποίο χτυπήθηκε αφού ο Άντριου είχε εξασθενήσει κάπως, καταστράφηκε.

Αυτό μαθαίνουμε. Οι Μπαχαμέζοι ξέρουν πώς να χτίζουν για να αντιμετωπίσουν καταιγίδες. Είναι μέρος της προσαρμογής μας σε αυτά τα νησιά, όπου η εκκένωση είναι πολυτέλεια του 21ου αιώνα για τα πιο αραιοκατοικημένα νησιά, αλλά είναι συνήθως αδύνατη για τους περισσότερους από εμάς. Έχουμε αναπτύξει τεχνικές για την οικοδόμηση σπιτιών που αντέχουν τυφώνες, και έχουμε γράψει επίσης αρκετές από αυτές τις τεχνικές στους οικοδομικούς μας κώδικες. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν περισσότερα που θα μπορούσαμε να κάνουμε σήμερα, αλλά δεν τα κάνουμε, πιθανώς λόγω κόστους. Οι παππούδες μας ήξεραν ότι δεν πρέπει μόνο να οικοδομούμε γερά και έξυπνα, αλλά και να χτίζουμε ψηλά: οι περισσότερες από τις παραδοσιακές μας κατοικίες χτίζονται ανυψωμένες και έχουν κενό 3 ή 4 πόδια από το έδαφος και είναι πολύ λιγότερο επιρρεπείς σε πλημμύρες από ό, τι εμείς οικοδομούμε σήμερα.

Και αυτό με οδηγεί στο δεύτερο μέρος αυτού του διαλογισμού.

Τι μπορεί να φέρει το μέλλον

Έχω παρακολουθήσει/μελετήσει τυφώνες για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου πλέον. Και ενώ τους σέβομαι – βαθιά – δεν πιστεύω ότι οι Μπαχάμες πρέπει να φοβούνται τους τυφώνες όπως φαίνεται να κάνουμε. Αντιθέτως. Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε αυστηροί με τον εαυτό μας και να εξετάσουμε γιατί χειριζόμαστε τόσο καλά μεγάλες καταιγίδες. Μερικό αίτιο είναι, ναι, η γεωγραφική μας επίπεδη φύση, η έλλειψη βουνών και ποταμών, η ικανότητά μας να αντιστεκόμαστε στη θύελλα και στη συνέχεια να μην ανησυχούμε για το φυσικό επακόλουθο. Αλλά μέρος του αίτιου είναι και ό,τι έχουμε αναπτύξει εμείς οι ίδιοι.

Δεν νομίζω ότι είναι υπερβολικό αν πω ότι οι Μπαχαμέζοι είναι οι παγκόσμιοι εμπειρογνώμονες στην οικοδόμηση προς επιβιώση τυφώνων. Αυτή είναι μια κρίσιμη ικανότητα που μπορούμε να μοιραζόμαστε με τον κόσμο – ειδικά δεδομένου ότι οι μεγάλοι τυφώνες φαίνεται να σχηματίζονται ολοένα και συχνότερα, μεγαλώνουν και δυναμώνουν και δεν ακολουθούν τα πρότυπα του παρελθόντος.

Γι’ αυτόν τον λόγο, πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχουμε στην παγκόσμια βιομηχανία τυφώνα.

Πιστεύω:

  • ότι πρέπει να μελετήσουμε και να τυποποιήσουμε τις τεχνικές δόμησης – όλες τους, από την ξυλεία ως στις μονάδες σκυροδέματος.
  • ότι πρέπει να τις κάνουμε επιστήμη και να τις ενσωματώσουμε σε προγράμματα μηχανικής και αρχιτεκτονικής που μπορούμε να εμπορευόμαστε στον κόσμο.
  • ότι πρέπει να πιστοποιήσουμε τους εργολάβους μας που ήδη γνωρίζουν πώς να χτίζουν για να αντιμετωπίζουν τυφώνες, να εκπαιδεύσουμε περισσότερους σε αυτές τις δεξιότητες και στη συνέχεια να τους εξάγουμε σε όλη την περιοχή των τυφώνων της αμερικανικής ηπείρου για να μοιραστούν αυτές τις δεξιότητες με άλλους.
  • ότι πρέπει να αναπτύξουμε συγκεκριμένα υλικά που μπορούμε να κατασκευάσουμε εδώ (τσιμέντο; τσιμεντένια μπλοκ;) και έτσι να δημιουργούμε έσοδα που να μένουν στη χώρα.
  • ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε να διερευνάμε πώς να επεκτείνουμε τις ικανότητές μας να αντέξουμε τυφώνες για να γίνουμε ο αναγνωρισμένος ηγέτης στον κόσμο.
  • ότι πρέπει να επεκτείνουμε αυτές τις δεξιότητες για να ενσωματώσουμε όλο και μεγαλύτερη αυτάρκεια με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, βιώσιμων αρχιτεκτονικών σχεδίων κ.λπ.
  • ότι θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία να ανοικοδομήσουμε τις κατεστραμμένες κοινότητες καλύτερα από ό,τι ήταν πριν – ακριβώς όπως ξαναχτίσαμε το Nασάου μετά τη δεκαετία του '20. Πρέπει να επενδύσουμε στην ανασυγκρότηση των νότιων νησιών μας ως βιώσιμες, αυτάρκεις κοινότητες, οι οποίες όχι μόνο να μπορούν να αντέξουν μελλοντικούς τυφώνες, αλλά μπορούν να χρησιμεύσουν ως πρότυπα για τον κόσμο.

Αντιμετωπίζουμε πραγματικές ευκαιρίες. Προσεύχομαι ότι έχουμε την αίσθηση και το θάρρος να τα εκμεταλλευτούμε.

Η Nicolette Bethel είναι εκπαιδευτικός, συγγραφέας και ανθρωπολόγος από τις Μπαχάμες. Ήταν Διευθύντρια Πολιτισμού στις Μπαχάμες και τώρα είναι λέκτορας στις Κοινωνικές Επιστήμες στο Κολέγιο των Μπαχαμών. Γράφει στο Blogworld και τουϊτάρει από το λογαριασμό @nicobet.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.