Γκραφίτι από το Πουέρτο Ρίκο. Φωτογραφία: Flickr, Juan Cristóbal Zulueta. Με άδεια CC BY 2.0.

Ήρθες στο Πουέρτο Ρίκο για τη χρυσή αμμουδιά και το χρυσό ήλιο. Ο χρυσός, αν θυμάσαι, ήταν επίσης η βάση της αρχικής έλξης των πρώτων αποικιοκρατών μας. Για τις ατελείωτες πίνα κολάδα και ποτισμένα μυστήρια με ρούμι. Για την αποικιακή γοητεία και το γραφικό, ταπεινό τρόπο ζωής. Η φτώχεια φαίνεται τόσο δελεαστική στην Καραϊβική, τι με τα φωτεινά χρώματα, τα κρυστάλλινα νερά και το φόντο πλούσιου πρασίνου. Συν τοις άλλοις, είναι μόνο για μια εβδομάδα. Οι φίλοι σου λένε ότι είναι ο πιο δημοφιλής προορισμός για ανοιξιάτικες διακοπές. Οι εφημερίδες λένε ότι είναι ένα μέρος όλο χρέη και καταστροφή. Οι γονείς σου λένε ότι είναι επικίνδυνα εκεί και δεν έχει πόσιμο νερό. Και τα φυλλάδια λένε ότι είναι ένας (φορολογικός) παράδεισος, ένας απόλυτος παράδεισος. Να σου λοιπόν, με το μαγιό και το σαρόνγκ σου, με το μοχίτο στο χέρι, εστιάζοντας στο ένα και μοναδικό σου καθήκον για την υπόλοιπη εβδομάδα: να μαυρίσεις.

Αποδεικνύεται όμως ότι ο ήλιος δεν είναι καρφωμένος στον ουρανό και δεν λειτουργεί με ένα εκατομμύριο λαμπτήρες 100 βατ που δεν ξεμένουν ποτέ. Οι παλίρροιες ανεβαίνουν και οι φουσκοθαλασσιές είναι άγριες. Καρύδες, φοίνικες και κλαδιά είναι πιθανά βλήματα. Και ένας τυφώνας έχει βάλει στόχο ακριβώς τη γαλήνια όασή σου.

Έτσι, προσπαθείς να βρεις μια πτήση να φύγεις από αυτόν τον παράδεισο-κόλαση: ο κατάλογος με όσα ήταν να δεις και να βιώσεις δεν έλεγε για κανέναν τυφώνα. Αντ’ αυτού, η JetBlue σε πάει σε ένα καταφύγιο για τυφώνες στο Σαν Χουάν, ένα ζεστό και υγρό τεράστιο οικοδόμημα, όπου η ξαπλώστρα σου αντικαθίσταται με μια κούνια, η πίνα κολάδα με ένα εμφιαλωμένο μπουκάλι νερό Walgreens. Το όνειρό σου, αλλά στη δική μας πραγματικότητα.

Δεν είχα ρεύμα στο σπίτι μου, όταν φανταζόμουν το παραπάνω σενάριο, που είχε λάβει χώρα την προηγούμενη ημέρα, ακριβώς πριν την άφιξη του Τυφώνα Ίρμα. Μετά το πέρασμα της Ίρμα το επόμενο πρωί υπήρχαν περισσότερα από ένα εκατομμύριο νοικοκυριά χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Η Αρχή Ηλεκτρισμού (ΑΕΕ) πρόβλεπε ότι οι διακοπές θα διαρκούσαν δύο έως τέσσερις μήνες και σχεδόν 80.000 νοικοκυριά είχαν χάσει επίσης παροχή νερού. Πάνω από 6.200 άτομα βρίσκονταν σε καταφύγια στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού και η γεωργική βιομηχανία του Πουέρτο Ρίκο υπέστη απώλειες ύψους 30,4 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο Ομοσπονδιακός Οργανισμός Διαχείρισης Επείγουσας Ανάγκης (FEMA) και ο Κυβερνήτης Ricardo Rosselló εξακολουθούσαν να αξιολογούν ζημιές σε υποδομές και κατοικίες. Και τώρα μια νέα ισχυρή καταιγίδα ερχόταν κατά πάνω μας: η Μαρία.

Το Πουέρτο Ρίκο δεν έχει άγνοια κρίσεων. Πριν από την έξαρση της Ίρμα σε όλο το αρχιπέλαγος, το Πουέρτο Ρίκο βρισκόταν ήδη εν μέσω μιας εκ των πιο καταστροφικών χρηματοπιστωτικών και κοινωνικοπολιτικών κρίσεων στην πρόσφατη ιστορία του, φορτωμένο με αδιάθετο χρέος ύψους 74 δισεκατομμυρίων δολαρίων, 49 δισεκατομμύρια δολάρια σε συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις και αρκετά παράνομα ομόλογα και συναλλαγές αξίας δεκαετιών, που είχαν άμεση σχέση με την ιδιότητα της χώρας ως υπερβολικά διαφημιζόμενος φορολογικός παράδεισος. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, όπως οι δρακόντειες περικοπές του προϋπολογισμού και τα ακραία μέτρα λιτότητας, είχαν ήδη καταστήσει τη ζωή στο Πουέρτο Ρίκο αρκετά επισφαλή. Και το όλο θέμα εποπτευόταν και το διαχειριζόταν ταυτοχρόνως ο Κυβερνήτης Rosselló, ένα μη εκλεγμένο και αντιδημοκρατικό Συμβούλιο Φορολογικού Ελέγχου και η δικαστής Laura Taylor Swain. Όλοι τους υπαναχωρούσαν συνέχεια μπροστά στις διαδικασίες δημοσιονομικής διαχείρισης και αναδιάρθρωσης της χώρας.

Αλλά ακόμα κι όταν ο τυφώνας Ίρμα ερχόταν κατά πάνω στο Πουέρτο Ρίκο, για πολλούς εκτός της χώρας, το Πουέρτο Ρίκο είναι ένα απλό σημαδάκι στις ειδήσεις του CNN, ένα μαγευτικό νησί που ανήκει στις ΗΠΑ σε ένα τουριστικό φυλλάδιο, ένα εξωτικό μέρος όπου γυρίστηκε το μουσικό βίντεο “Despacito” (και έγινε ακόμα καλύτερο από τον Τζάστιν Μπίμπερ), ένα βότσαλο που βυθίζεται μεταξύ ενός ωκεανού και μιας θάλασσας που έχουν δει πάρα πολλά.

Το πέρασμα όμως της Ίρμα και τα επακόλουθά της έφεραν και πάλι στο φως το πρωταρχικό αίνιγμα του Πουέρτο Ρίκο: την αποικιοκρατία.

Το Πουέρτο Ρίκο αποτελεί αμερικανική αποικία (οι ΗΠΑ προτιμούν τους ευφημιστικούς χαρακτηρισμούς του «κυρίαρχου και αυτόνομου κράτους», της «μη ενοποιημένης επικράτειας» και της «ελεύθερης εξαρτημένης πολιτείας») για 199 χρόνια, μια σχέση που οδήγησε στην παγίδευση της χώρας σε μια απότομη καθοδική πορεία. Η τωρινή δημοσιονομική και κοινωνικοπολιτική κρίση είναι μόνο μία από τις παρενέργειες αυτής της σχέσης.

Το πέρασμα του τυφώνα Ίρμα υπογράμμισε τη ζημία που προκάλεσε η νεοφιλελεύθερη πολιτική λιτότητας που επέβαλε το Συμβούλιο Δημοσιονομικού Ελέγχου και τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί από εταιρείες που εκμεταλλεύονται την αποικιοκρατική ιδιότητα του Πουέρτο Ρίκο. Για αρχή, ως αποτέλεσμα του μαζικού κλεισίματος των δημόσιων σχολείων, μόνο 329 σχολεία σε ολόκληρο το νησί ήταν διαθέσιμα ως καταφύγια τυφώνων σε σύγκριση με τα 372 διαθέσιμα κατά τη διάρκεια του περάσματος του τυφώνα Μπέρθα το 2014.

Οι υποδομές του Πουέρτο Ρίκο βρίσκεται επίσης σε προχωρημένη κατάσταση υποβάθμισης, συμπεριλαμβανομένων δρόμων, γεφυρών, του Πανεπιστημίου του Πουέρτο Ρίκο και κτιρίων δημοσίων υπηρεσιών: όλα απειλήθηκαν σοβαρά κατά τη διάρκεια του περάσματος της Ίρμα. Ένα μεγάλο μέρος της “ουσιώδους υποδομής” της χώρας βρίσκεται παράκτια, καθιστώντας την ευάλωτη σε πλημμύρες, υψηλές παλίρροιες και καταιγίδες, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια τυφώνων της έντασης της Ίρμα ή της Μαρίας.

Είναι αξιοσημείωτο ότι μεγάλο μέρος αυτών των υποδομών χτίστηκε για να ωφελήσει την τουριστική βιομηχανία και το εμπόριο με τις ΗΠΑ και μόνο. Τα χρήματα που επενδύονται σε υποδομές τείνουν να πηγαίνουν προς την αναζωογόνηση αυτών των “πρώτων υλών”, όχι για την αποκατάσταση των δρόμων γεμάτων λακούβες στις κοινότητές μας ούτε για την αποκατάσταση κτιρίων γεμάτα αμίαντο ούτε για την αντικατάσταση του δημόσιου φωτισμού, που βρίσκεται στο έλεος των τυφώνων. Όλα αυτά αποτελούν περαιτέρω απόδειξη της εξάρτησης από την αποικιοκρατική αγορά και του ουσιαστικά αποικιακού χαρακτήρα της τουριστικής βιομηχανίας, η οποία εξυπηρετεί ιδιαίτερα τη σχέση του Πουέρτο Ρίκο με τις ΗΠΑ.

Ακόμη και η δήλωση καταστροφής που υπογράφηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ εξουσιοδότησε βοήθεια FEMA για το “δεύτερο” Πουέρτο Ρίκο, επιτρέποντας μόνο έρευνα και διάσωση, δημόσια υγεία και ασφάλεια και απομάκρυνση των συντριμμιών. Δεν περιλάμβανε την ανασυγκρότηση ή ακόμα και την αποκατάσταση του ηλεκτρικού ρεύματος και με τη σημερινή δημοσιονομική κρίση και τη σιωπή της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου μετά το πέρασμα του τυφώνα Ίρμα, η ανοικοδόμηση και η αναδιάρθρωση θα είναι ένα σκληρό έργο για το Πουέρτο Ρίκο, δεδομένης της έλλειψης διαθέσιμων πόρων.

Η Carla Minet από το Κέντρο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας του Πουέρτο Ρίκο δήλωσε:

Οι περικοπές του προϋπολογισμού, σε μια ήδη αδύναμη οικονομία, πιθανώς θα επιδεινώσουν την κοινωνική επιρροή της καταιγίδας.

H Minet πρόσθεσε ότι η πρόβλεψη από τον Διευθυντή Πολιτικών του Κέντρου για τη Νέα Οικονομία, Sergio M. Marxuach, προβλέπει ότι η πρόσφατη έγκριση του Προϋπολογισμού θα οδηγήσει σε άλλη μια χαμένη δεκαετία, στη συνεχιζόμενη απώλεια πληθυσμού λόγω μετανάστευσης και χαμηλότερων ποσοστών γεννήσεων, σε χαμηλότερη απασχόληση, λιγότερη πρόσβαση στη δημόσια εκπαίδευση, περικοπές συντάξεων, επιδείνωση συνθηκών υγείας, υψηλότερη θνησιμότητα και χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής και, τελικά, σε υψηλότερα ποσοστά φτώχειας και ανισότητας. “Τώρα προσθέστε και τον κατακλυσμό από έναν τιτάνιο τυφώνα σε ένα προϋπολογισμό, που δεν τον είχε καν υπολογίσει”, δήλωσε η Minet.

Το Συμβούλιο Δημοσιονομικού Ελέγχου είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει την Ίρμα ως δικαιολογία για να ωθήσει επιθετικά τις πολλές πολιτικές που ακολουθεί, όπως την ιδιωτικοποίηση της Αρχής Ηλεκτρικής Ενέργειας του Πουέρτο Ρίκο. Δεν θα ήταν επίσης περίεργο το γεγονός αν ο Rosselló και το Συμβούλιο Δημοσιονομικού Ελέγχου εκμεταλλεύονταν την ευκαιρία να διαλύσουν και να ιδιωτικοποιήσουν το Πανεπιστήμιο του Πουέρτο Ρίκο, το μόνο δημόσιο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα, καθώς και ορισμένα άλλα δημόσια ιδρύματα, ανυπεράσπιστα έναντι στην αποικιοκρατική εξουσία του Συμβουλίου Δημοσιονομικού Ελέγχου και τις καταφανείς νεοφιλελεύθερες επιθέσεις του.

Τώρα, μόλις δύο εβδομάδες μετά το πέρασμα της Ίρμα, δεχτήκαμε επίθεση και από άλλον ένα τυφώνα κατηγορίας 5, τον τυφώνα Μαρία. Ακριβώς τη στιγμή που κάποια νοικοκυριά μόλις και απέκτησαν πάλι ηλεκτρικό ρεύμα, ενώ άλλοι εξακολουθούν να ζουν στο σκοτάδι. Ενώ το έδαφος εξακολουθεί να είναι καλυμμένο με πεσμένα δέντρα και λάμπες δρόμου, έτοιμαν να προκαλέσουν το θάνατο κι άλλων ανθρώπων ως βλήματα. Ενώ πολλοί, τόσο ντόπιοι όσο και πρόσφυγες από γειτονικά νησιά της Καραϊβικής, ακόμα προσπαθούν να ορθοποδήσουν από την απώλεια των σπιτιών τους, ολόκληρης της πραγματικότητάς τους. Και ενώ η κρίση και η αποικιοκρατία συνεχίζουν να περπατάνε χέρι-χέρι, όπως κάνουν κάθε μέρα.

Έτσι, κάθεσαι στην κούνια σου με το ψάθινο καπέλο σου, εκατοντάδες ντόπιοι σκοντάφτουν γύρω σου με ό,τι έχει απομείνει από τη ζωή τους στριμωγμένα σε ένα σάκο ή μια βαλίτσα. Κι αναρωτιέσαι γιατί η JetBlue σε άφησε εδώ και έφυγε. Γιατί το καταφύγιο είναι τόσο ανεπαρκές. Γιατί κόπηκε το ρεύμα, ακόμα κι αν δεν έχει αρχίσει ακόμα να βρέχει ούτε να έχει φυσήξει καν αεράκι. Γιατί το CNN δεν κάλυπτε το πέρασμα της Ίρμα από το Πουέρτο Ρίκο. “Είμαι εδώ, στείλτε έναν εκπρόσωπο της Πρεσβείας για μένα!” φωνάζεις μες στο μυαλό σου, καθώς κοιτάζεις την οθόνη του σχεδόν νεκρού smartphone σου. Γιατί, αναρωτιέσαι, είναι τόσο άδικη η ζωή για σένα, που κατέστρεψε τις πολυπόθητες διακοπές σου στο Νησί της Γοητείας.

Έπειτα, οι σκέψεις σου διακόπτονται, καθώς εντοπίζεις ένα παράθυρο και περπατάς μελαγχολικά προς το μέρος του και κοιτάς μέσα από το γυαλί και παρακολουθείς, καθώς τα σύννεφα από την καταιγίδα μαζεύονται και πάλι και ριπές ανέμου πεταρίζουν μια αμερικανική σημαία – α και μια πορτορικανή επίσης.